Okra na naman

OKRA NA NAMAN

sa sikmura ko, ang karne'y di na kayang tanggapin

nakita na akong suka ng suka pagkakain

noon, akala ko, dahil lang sa mamantikain

ang ulam at nagsusuka pag dumami ang kain

ako nga'y tinanong nang mapansin ito ni misis

at nagbiro pa siyang baka ako raw ang buntis

hanggang pinagtapat sa kanya ang di na matiis

kaya raw pala maraming pagkaing napapanis

payo noon ni ina sa teks kong isinagawa

aba'y tigilan ang pagkain ng mamantika

habang si Ate'y nag-teks din at nagpayo ring kusa

na sa kalusugan nga'y huwag nang magpapabaya

subalit natagpuan ko rin ang tanging solusyon

pagkat di isinusuka pag ito ang nilamon

okra, petsay, sitaw, siling lara, ginisang kangkong, 

kamatis, bawang, sibuyas, mustasa, pritong talong

kaya nagpasyang mag-vegetarian at budgetarian

ngayong hapunan, huwag magtaka, okra na naman

na siyang paboritong gulay noong kabataan

kaya tara, sa hapunang ito, ako'y saluhan

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021 (World No Tobacco Day)

Ang regalong inuman ni misis

ANG REGALONG INUMAN NI MISIS

binigyan ako ni misis ng lagayan ng tubig

upang kung mauhaw, may mainom, di man malamig

nang sa pagkauhaw ko raw ay di agad manginig

sadyang tunay na kanyang ginawa'y kaibig-ibig

minsan kasi'y nasa initan akong nagbabadya

ang alinsangan, tirik na araw nga'y bubulaga

banas ng panahon sa katawan ko'y humihiwa

mabuting may tubig nang sa init ay nakahanda

animo'y inahing mapag-alaga sa inakay

animo'y diwatang ginagawa'y laging may saysay

isang asawang aking katuwang sa tuwa't lumbay

na bisig niya sa dibdib ko'y kaysarap dumantay

sa regalo mo'y maraming salamat, aking giliw

sa ating pagsasama'y tapat at walang bibitiw

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021 (World No Tobacco Day)

Magsulat ng magsulat

patuloy na magsulat ng magsulat ng magsulat

anumang yaong paksa'y isulat at isiwalat

prinsipyong tangan ay isulat upang may mamulat

na sa bawat lathala'y naroon ang pag-iingat

magsulat ng sanaysay, ng nobela, kwento't tula

at patuloy na magsikhay sa pagiging makata

sina Batute't Balagtas ay mga halimbawa

ng makata sa kasaysayan na dinarakila

magsulat upang pangalagaan ang kalikasan

at para sa pangarap na makataong lipunan

magsulat upang makapaglingkod sa sambayanan

at upang panlipunang hustisya'y kamtin ng bayan

nagkalat ang upos at plastik, ano nang gagawin?

upang kalikasan ay mapangalagaan natin

kayraming inosente ang pinaslang ng salarin

atas nga ba ng bu-ang ang isinagawang krimen?

magsulat ng magsulat, magpatuloy sa pagkatha

sa araw at gabi'y ginagawa't inaadhika

na kabulukan din ng sistema ang tinutudla 

prinsipyadong magsusulat para sa aba't madla

- gregoriovbituinjr.05.31.2021 

(World No Tobacco Day)

Nang mawala ang awitan ng mga kuliglig

NANG MAWALA ANG AWITAN NG MGA KULIGLIG

himbing man, dinig ang awitan ng mga kuliglig

tila kaysasaya't walang nadaramang panganib

subalit bigla, dumatal ang unos, nangaligkig

kaylakas ng sipol ng hangin sa gabing malamig

umaga'y iba ang narinig, pagputol ng kahoy

habang pakiramdam ko, mga puno'y nananaghoy

habang katutubo'y patuloy na itinataboy

ng mga tuta ng kapitalistang mapangdenggoy

hinahanap ko'y pag-aawitan ng mga ibon

sabay sa pagkawala ng puno'y nawala iyon

naging maalinsangan na ang bawat kong pagbangon

naging mabanas na ang dating masayang kahapon

ah, paano ba maililigtas ang kagubatan

mula sa tubo't kasakiman ng mga gahaman

upang dibdib ng kagubatan ay pagkakitaan

habang nasisira naman ang gubat na tahanan

sa ngayon, sa tula ko sila maipagtatanggol

gayong di ito solusyon sa kanilang hagulgol

dahil ang pagtatanggol sa kanila'y may ginugugol

panahon, buhay, pawis, dugo, sa kanilang ungol

kaya paumanhin kung ito lang ang magagawa

ngunit pagbubutihin ko ang bawat kong pagkatha

para sa puno, ibon, dagat, kuliglig ang tula

upang maisiwalat ang bawat nilang pagluha

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021 (World No Tobacco Day)

Dagat na'y nalulunod sa upos

DAGAT NA'Y NALULUNOD SA UPOS

dagat na'y nalulunod sa upos

sa basurang ito'y lubos-lubos

paano ba ito mauubos

ika nga, labis ay kinakalos

hanggang maisipang mag-yosibrick

na estilo'y para ring ecobrick

di na lang plastik ang isisiksik

kundi upos din sa boteng plastik

baka sa upos, may magawa pa

lalo't binubuo rin ng hibla

barong ay mula hibla ng pinya

lubid ay sa hibla ng abaka

pagyoyosibrik ay simula lang

ng pagtatanggol sa kalikasan

pati sa ating kapaligiran

at sa daigdig nating tahanan

masasamahan ba ninyo ako

sa marangal na gawaing ito

salamat sa pagsuporta ninyo

sa dakilang adhikaing ito

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021 (World No Tobacco Day)

Tula ngayong World No Tobacco Day

TULA NGAYONG WORLD NO TOBACCO DAY

ngayong World No Tobacco Day, patuloy ang adhika

ng paggawa ng yosibrick na layon ay dakila

tumulong upang sa upos ay mayroong magawa

upang di ito basurang kakainin ng isda

aba'y tadtad ng upos ang ating kapaligiran

isa sa nangungunang basura sa karagatan

kaya gawaing pagyoyosibrik ay naisipan

upang may maitulong din kay Inang Kalikasan

tulad ng ecobrick na plastik ang isinisiksik

upos naman ng yosi'y ipasok sa boteng plastik

isang layuning ginawang walang patumpik-tumpik

baka masagip pa ang kalikasang humihibik

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021

Bukas na'y world No Tobacco Day

BUKAS NA'Y WORLD NO TOBACCO DAY

'Day, bukas na'y world No Tobacco Day, paalala lang

lalo't kayrami kong tanong na dapat matugunan

maraming nagyoyosi, upos nama'y naglutangan

sa sapa, ilog, lawa, at laot ng karagatan

mareresiklo pa ba ang upos na nagsumiksik

sa mga bahura't tangrib? sadyang kahindik-hindik!

lalo kung basurang ito'y magiging microplastic

na kakainin ng mga isdang di makahibik

habang kakainin natin ang mga isdang iyan

at microplastic ay mapupunta sa ating tiyan

dahil sa upos ng yosing tinapon ay kung saan lang

wala bang magawa sa upos ang pamahalaan?

hanggang paunawa lang bang "Bawal Manigarilyo"?

habang sa upos ay walang nagagawa ang tao?

anong gagawin sa upos? pag-isipang totoo!

ang mga hibla ba ng upos ay mareresiklo?

kung nagagawang lubid iyang hibla ng abaka

at kung nagagawang barong iyang hibla ng pinya

sa hibla ng upos baka tayo'y may magawa pa

upang di lang ito maglipana bilang basura

'Day, bukas na'y World No Tobacco Day, anong gagawin?

magdiwang, magprograma, katubigan ba'y linisin?

sapat ba ang magrali basta may tutuligsain?

o may kongkretong aksyon sa upos na dapat gawin?

- gregoriovbituinjr.05.30.2021

* litratong kuha ng makatang gala habang nakasakay sa isang dyip

Samahang Engels at Kalikasan

SAMAHANG ENGELS AT KALIKASAN

nais kong magtatag ng pangkalikasang samahan

na Dialectics of Nature ni Engels ang batayan

papangalanang Samahang Engels at Kalikasan

na tututok sa mga isyu ng kapaligiran

pag-aaralang mabuti ang kanyang buong akda

at isasalin ko rin ito sa sariling wika

upang ito'y madaling maunawaan ng madla

na dagdag sa habangbuhay kong misyon at adhika

mag-organisa pa lang ng samahan ay mahirap

ngunit dapat simulan nang maabot ang pangarap

ngunit dapat magturo't mga dukha'y makausap

at mga aral ni Engels ay maipalaganap

sa Earth Day at World Environment Day, kami'y sasama

sa mga pagkilos para rito'y makikiisa

at itataguyod ang aral ni Engels sa masa

baka makatulong din sa pagbago ng sistema

Dialectics of Nature ni Engels ay gawing gabay

ng bagong samahang may layon at adhikang lantay

sa panahon niya'y di ito nalathalang tunay

kundi ilang taon nang malaon na siyang patay

dapat kumilos upang magtagumpay sa layunin

dagdag pa'y susulat ng pahayag at lathalain

magpapatatak ng tshirt na aming susuutin

ah, Dialectics of Nature ay iyo ring aralin

- gregoriovbituinjr.

05.30.2021

Ang pangarap

nakakagutom ang katarungan

kaya dapat matutong lumaban

upang makamit ang inaasam:

pantay at parehas na lipunan

malupit ang kawalang hustisya

lalo na sa karaniwang masa

sadyang nangwawasak ng pandama

ang dulot ng bulok na sistema

ang mga dukha'y binubusabos

lalo't buhay nga'y kalunos-lunos

sahod ng manggagawa pa'y kapos

tiis-tiis lang, makakaraos

anong dahilan ng mga ito

may tao ba talagang demonyo

o dahil pag-aari'y pribado

kaya maraming hirap sa mundo

ah, kailangan nating magsuri

bakit may burgesya't naghahari

dahil sa pribadong pag-aari

sumulpot ang interes at uri

nakikita na ang kasagutan

bakit sa mundo'y may kahirapan

kung susuriin ang kalagayan

ng pamayanan, bansa't lipunan

pribadong pag-aari'y pawiin

yaman ng lipunan ay tipunin

ipamahaging pantay-pantay din

upang ang lahat ay makakain

kahit isa'y walang maiiwan

kamtin ang hustisyang panlipunan

at ating itatayong tuluyan

ay isang makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.05.30.2021

Salamat sa mga unyon

SALAMAT SA MGA UNYON

salamat sa mga unyon

manggagawa'y nagsibangon

nang tuluyang magkaroon

nitong pagbabagong layon

pagkilos nang sama-sama

ay nagawa't kinakaya

upang kamtin naman nila

ang panlipunang hustisya

sahod ay bayarang wasto

walong oras na trabaho

karapatan, unyonismo

katarungan, makatao

ngunit marami pang hamon:

pagkat kontraktwalisasyon

sa obrero'y lumalamon

ang wakasan ito'y misyon

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Sa minsan kong paglalakbay

aking pasya'y lakbayin ang iyong mga pahina

kahit plumang tangan ay halos mawalan ng tinta

sa kalooban ay binibigyan kitang halaga

pagkat batid kong sa iyo'y mayroon pang pag-asa

narito akong mandirigmang sa iyo'y lulusob

halukipkip ang iwing hangaring sadyang marubdob

upang mailabas ang lahat ng nasasaloob

at iyang kinalalagyan mo'y tuluyang makubkob

sa unang kabanata pa lang ay nararahuyo

matiyagang tinatahak ang samutsaring yugto

ang hanap kong maninibasib ay tila naglaho

habang sa paggalugad ay naritong di huminto

ang ikalawang kabanata'y di matapos-tapos

tila ba kung saan ay lagi akong humahangos

upang iwasan lamang ang mga kalunos-lunos

na sa puso'y sumiklab, na sa balat ko'y lumapnos

hanggang tahakin pa ang iba't ibang kabanata

nailagan ang palaso ng bunying mandirigma

ngunit nakaliligalig ang unos at pagbaha

habang mga nasalanta'y sadyang kaawa-awa

- gregoriovbituinjr.05.30.2021

Basyan

BASYAN

may taal palang salita sa suksukan ng pana

na magagamit sa mga sanaysay, kwento't tula

halimbawa, ang kwento ng Aztec na mandirigma

o kwento ni Robinhood o kawal-Spartan pa nga

kung ang tawag sa suksukan ng itak ay kaluban

na laging gamit ng magsasaka sa kabukiran

ang suksukan naman ng mga palaso ay basyan

na ginamit ng mandirigma noong una pa man

bihirang pansinin ang basyan kahit napanood

ang Lord of the Rings, Sacred Arrows, Rambo at Robinhood

dahil di alam ang tawag doon ng inyong lingkod

ngayon, bilang makata'y aking itinataguyod

ito'y sinaunang Tagalog, ayon sa saliksik

sa U.P. Diksiyonaryong Filipino natitik

gawa sa kahoy ang basyan, gamit ng mababagsik

na mandirigma, lalo ng aping nanghihimagsik

salitang taal sa atin ay gamiting totoo

lalo na't nasasaliksik natin ang mga ito

ang salitang basyan ay binabahagi sa inyo

upang magamit na sa ating mga tula't kwento

- gregoriovbituinjr.

* basyan - kaluban o suksukan ng mga palaso na gawa sa kahoy, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 149

Pagbabasa ng tula ng kapwa makata

PAGBABASA NG TULA NG KAPWA MAKATA

binabasa-basa ang tula ni Archibald Mac Leigh

ang Ars Poetica habang dito'y di mapakali

pananalinghaga'y anupa't nakabibighani

na tila yakap ko na ang magandang binibini

minsan, dapat tayong magbasa ng tula ng iba

at baka may ibinabahagi silang pag-asa

na dapat pala tayong patuloy na makibaka

upang kamtin ang asam na panlipunang hustisya

ang mga mapagsamantala'y sadyang anong lupit

na kawawang obrero sa mata nila'y mainit

bulok na sistema nga'y pilit pang pinipilipit

kaya karapatang pantao'y dapat pang igiit

paglalarawan nito'y tungkulin naming makata

sariling pagsulong ang pagbasa ng ibang katha

baka may mapulot na ginto sa putikang lupa

nagbabakasakaling tayo rito'y may mapala

- gregoriovbituinjr.

05.29.2021

Nang kinain ng bakunawa ang duguang buwan

NANG KINAIN NG BAKUNAWA ANG DUGUANG BUWAN

ang duguang buwan ay lumitaw kamakailan

bakunawang kumakain ng buwan ba'y nariyan?

buwan ba'y nakipagbuno rito kaya duguan?

ang dating pitong buwan, ngayon ay iisa na lang

anang alamat, malaking ahas ang bakunawa

na diumano'y may bungangang sinlaki ng lawa

may pakpak din daw ito at pulahan pa ang dila

nakatira sa bungalog o malalim na wawa

ang nilikha umanong buwan ni Bathala'y pito

nilamon ng bakunawa ang anim, bakit kamo?

dahil daw sa pagkahumaling sa liwanag nito

natitirang buwan nga'y dapat iligtas ng tao

sa pagsapit ng eklipse o laho kung tawagin

itataboy ang bakunawa, mundo'y paingayin

o kaya naman, awit at musika'y patugtugin

o katutubong tagulaylay ay idaos man din

sa alamat, si Haliya ang diwata ng buwan

nagsasagawa ng tagulaylay ay mga baylan

upang natitirang buwan ay maipagsanggalang

mula sa bakunawang nais lamunin ang buwan

- gregoriovbituinjr.

05.29.2021

* datos mula sa aklat na Mga Nilalang na Kagila-gilalas na tinipon ni Edgar Samar

* litrato mula sa google

Maagang pagbangon

madaling araw ay bumangon na ang inyong lingkod

pagkat di na dalawin ng antok bagamat pagod

nagmumog, naghilamos, nagsepilyo, at kumayod

isinulat sa papel ang isyung tinataguyod

madalas, madaling araw ako na'y nagigising

at agad nang tatayo mula sa pagkagupiling

kayraming napagninilay sa mababaw na himbing

na tila dapat maghanda sa unos na parating

habang naririnig pa ang aso sa pag-alulong

na animo sa aking tainga'y may ibinubulong

nagyayabang pa ba ang mga palalong marunong

ngunit sa tunay na sagupaan ay urong-sulong

maagang bumangon upang trabahuhin ang salin

habang mga kuliglig ay naghaharutan pa rin

maya-maya'y magluluto ng ulam at sinaing

upang sa maagang pagtatrabaho'y di gutumin

- gregoriovbituinjr.05.29.2021

Makasaysayang Mayo Bente Nuwebe

Bente nuwebe, sa Batangenyo'y kilalang balisong

ang may tangan nito sa laban ay di umuurong

Mayo Bente Nuwebe, araw ng maraming pagsulong

o sa kasaysayan nga'y marami rin ang pag-urong

bumagsak sa kamay ng Turko ang Constantinople

makasaysayan ang talumpati ni Patrick Henry

tulong sa pagtayo ng ospital ng Union Army

nang mapatunayan ang Theory of Relativity

araw na patunay ng lakas ng kababaihan

Sojourner Truth at Dorothea Dix yaong pangalan

na mas inisip ang kapakanan ng karamihan;

si Abraham Lincoln, may sinabing makasaysayan

tinatag ni Charles de Gaulle ang pamahalaang French 

naging pangulo ng Russian Republic, Boris Yeltsin

pasinayang araw ng United Nations Peacekeepers

sinimulan sa Hong Kong ang grupong Scholarism

tinayo ang replika ng Statue of Liberty

sa Tsina't tinawag itong Goddess of Democracy

ang Tiananmen Square ay napuno ng estudyante

batid na sa kasaysayan ang sunod na nangyari

sa kalusugan nga'y ngayon ang World Digestive Health Day

sa Indonesia naman ay National Elderly Day

sa Inglatera nga'y kinikilalang Oak Apple Day

makasaysayang araw para sa mga may birthday

- gregoriovbituinjr.

05.29.2021

* 12 pinaghalawan ng datos ng tula:

1453 Constantinople, capital of the Eastern Roman Empire falls to the Turks under Mehmed II; ends the Byzantine Empire

1765 Patrick Henry's historic speech against the Stamp Act, answering a cry of "Treason!" with, "If this be treason, make the most of it!"

1849 Lincoln says "You can fool some of the people all of the time, and all of the people some of the time, but you can not fool all of the people all of the time."

1851 Sojourner Truth, Abolitionist and Women's Rights Advocate, addresses 1st Black Women's Rights Convention in Akron, Ohio

1861 Dorothea Dix offers help in setting up hospitals for the Union Army

1919 Albert Einstein's Theory of Relativity, that when light passes a large body, gravity will bend the rays confirmed by Arthur Eddington's expedition to photograph a solar eclipse on the island of Principe, West Africa

1953 500th anniversary of the fall of Constantinople and the end of the Byzantine Empire

1959 President Charles de Gaulle forms French government

1989 Student pro-democracy protesters in Tiananmen Square, China construct a replica of the Statue of Liberty, naming it the Goddess of Democracy

1990 Boris Yeltsin is elected President of the Russian Republic

2001 International Day of United Nations Peacekeepers inaugurated.

2011 Hong Kong student activist group Scholarism started by Joshua Wong and Ivan Lam

Pagtitig sa kawalan

PAGTITIG SA KAWALAN

ang makata'y naroong nakatitig sa kawalan

bakit kaya? ano na namang pinagninilayan?

bakit puno ng plastik at upos ang karagatan?

dumating ang Bakunawa nang pumula ang buwan?

ang natanaw ba'y ang dambuhalang hayop na Lumbong?

ano nang gagawin sa natipong hibla't yamungmong

nagutom ba't nalimutan ang inihandang bug-ong?

bakit kayrami ng tao sa nadaanang tuklong?

maglalamay muli mamaya sa gawaing salin

lumulubog na mata'y si misis ang nakapansin

bagong damit ay ihiwalay muna sa labahin

baka malalinan ang puti, lalo na't dumihin

ang musa ng panitik ba'y muling dumalaw doon

upang bigyan ang abang makata ng inspirasyon?

maraming tanong na hanap ay maayos na tugon

sa pagkatitig, makata'y iidlip at babangon

- gregoriovbituinjr.05.28.2021

Isa lang akong panitikero

"Poets are the unacknowledged legislators of the world." 

~ Percy Byshe Shelley (1792-1822), makata mula sa Inglatera

huwag birahin, isa lang akong panitikero

bagamat mga tuso't tiwali'y binibira ko

huwag din sanang tokhangin ang manunulang ito

kahit krimeng pagtokhang ay binibirang totoo

bagamat di naman nasulat sa anumang batas

na sa akda'y bibirahin sinumang talipandas

marangal ang layon at misyon naming nilalandas

lalo't hangad ay lipunang gumagalaw ng patas

pag may kamalian, marapat ba kaming pumikit

lalo't pinagsasamantalahan ang maliliit

lalo't babae't dukha'y inaapi't nilalait

tamang presyo ng lakas-paggawa'y pinagkakait

kung kabulastugan ay isiwalat ko sa tula

kung nangyayari sa bayan ay aming isadula

kung sa aming kwento'y ilahad ang danas ng madla

ito'y marangal na tungkulin ng mga makata

isa man akong panitikero, may adhikain

upang mali sa lipunan ay aming tuligsain

at kung dahil sa tungkuling ito ako'y patayin

ay magkakabahid ng dugo ang pluma kong angkin

- gregoriovbituinjr.

05.28.2021

Kurot sa puso

may kurot sa puso ang bawat kong pinapangarap

tulad ng limanglibong tulang tatapusing ganap

habang ang ilawan sa silid ko'y aandap-andap

habang ang musa ng panitik ay kinakausap

tagumpay ang tanging nobelang katha ni Harper Lee

ito nga ang "To Kill a Mocking Bird" ng binibini

dalawa lang ang nobela ni Rizal, Noli't Fili

kay Stephen King ay gusto ko ang Pet Sematari

kahit isang nobela lang ay dapat pag-isipan

paano magaganap kung di ito sisimulan

sa unang kabanata pa lang ay pagpapawisan

ngunit dapat naroong nakatuon ang isipan

dapat nga bang pusong bakal ang mga kontrabida?

talaga nga bang mapagsamantala ang burgesya?

panlipunang hustisya't karapatan ba ang tema?

ah, di ako dapat mabigo sa unang nobela

nakapaglathala na nga ako noon ng libro

na hinggil sa "Ang Una Kong Sampung Maikling Kwento"

ito ang isa kong batayan at kakapitan ko

upang makakatha ng nobela, isa man ito

unang hakbang, unang simula, unang kabanata

may kurot sa puso, sadyang ako'y napapaluha

pagkat pinagbubuntis ang nobelang kinakatha

sa sinapupunan ng makatang may luha't tuwa

- gregoriovbituinjr.05.28.2021

Maraming hakbang pang lalandasin

MARAMING HAKBANG PANG LALANDASIN

napagtanto kong maraming hakbang pang lalandasin

gaano man kalayo ang lugar ay mararating

dapat maging handa kung mapudpod ang gagamitin

patungo sa mga sangandaang nais tahakin

sa tula nga ni Robert Frost ay aking naalala

na daang bihirang tahakin ang nilandas niya

tulad ng paglakad sa Tacloban galing Luneta

na kasama akong nakaranas dahil sa klima

hanggang aking buksan ang isang panibagong pinto

kumbaga sa akda'y tatahakin ang bagong yugto

habang nabubuhay ay pangarap na di maglaho

kaya sa paghakbang na ito'y tiyak walang hinto

libo na ang tula, walang nobela kahit isa

na pangarap kong malikha habang nabubuhay pa

tangkang tahakin ang pagkatha ng unang nobela

kung saan walang iisang bida kundi ang masa

habang nakatalungko'y patuloy sa pagninilay

mga kwento ng karaniwan ang adhika't pakay

tauhan, tagpuan, tunggali, kabanata, banghay

maisulat na ito bago tumawid ng tulay

- gregoriovbituinjr.05.28.2021

Pala-palagay

I

nahan ang mahal

napatigagal

sumbong ng bungal

nagpakabanal

nakalulungkot

tila bangungot

saan sumuot

at nagpakipot

kaya ang sinta

ay nagwala na

nagtago daw ba

ito sa kanya

II

sila't tumagay

ng walang humpay

nang may umaray

di napalagay

pagkat biglaan

ang kahangalan

pinaglaruan

yaong hukluban

buti ng puso

na ba'y naglaho

at dinuduro

ang masang dungo

III

kayraming gusot

ang idinulot

ng mapag-imbot

at tusong salot

nahan ang bait

sa dukha't gipit

na nilalait

ng malulupit

kapwa'y mahalin

huwag apihin

sila'y tao rin

ating isipin

- gregoriovbituinjr.

05.28.2021

Pagtatanim ng bell pepper o siling lara

PAGTATANIM NG BELL PEPPER O SILING LARA

itinanim ko ng hapon ang buto ng siling lara

o bell pepper habang ito'y akin nang iginisa

ang ginawa kong paso'y boteng plastik na nakita

pagkat wala nang laman, kaysa naman ibasura

sa samahang makakalikasan ako natuto

upang basurang di nabubulok ay maresiklo

gamit din sa ekobrik at yosibrik kong proyekto

bilang tulong sa kalikasan at sa kapwa tao

may natira pang lupa sa nakaraang pagtanim

sa mga paso, sa libreng panahon ay gawain

sa umaga't gabi'y laging dinidiligan man din

upang balang araw tayo rin ay may aanihin

dahil sa pandemya'y naging magsasaka sa lungsod

pagtatanim ng gulay sa paso'y tinataguyod

halina't mag-urban farming pagkat nakalulugod

may mapipitas ka pag namunga ang iyong pagod

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

Ginisang bell pepper o siling lara sa hapunan

GINISANG BELL PEPPER O SILING LARA SA HAPUNAN

ginisa ko panghapunan ang limang siling lara

habang buto nito'y itinanim ko na kanina

di naman pala maanghang ng ito'y iginisa

di maanghang para sa akin, ewan ko sa iba

maanghang naman ang siling lara pag di niluto

ramdam iyon ng dila, ako nga'y napapayuko

kumbaga tamis at anghang animo'y naghahalo

subalit nang iginisa, anghang na'y naglalaho

kaysarap ng ginisang siling lara sa hapunan

lalo na't pakiramdam ng katawan ko'y gumaan

lunas din kaya ito sa anumang karamdaman

pagkat ako'y napatula't luminaw ang isipan

nakuha kong buto nito'y agad kong itinanim

para di masayang, inipon na bago lutuin

bakasakaling balang araw ay mapatubo rin

at kung magbunga na'y tiyak tayong may aanihin

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

Magulong kapaligiran

MAGULONG KAPALIGIRAN

maraming gulong sa pamayanan

nakaharang sa dinaraanan

maraming gulo sa sambayanan

na dapat lang bigyang-kalutasan

"Gulong ng Palad" ay napanood

noong bata pa't nakalulugod

nang di pa alam ang manaludtod

sa telebisyon nga'y nakatanghod

heads will roll, mga ulo'y gugulong

pagkat kaylakas ng binubulong

na sa katiwalian sumuong

kaya taumbayan na'y nagsumbong

mahirap ang may magulong buhay

kapayapaan sana'y manilay

walang utang, mabuti ang pakay

pinupuri kahit nasa hukay

ayoko ng magulong paligid

na sa utak, gulo'y laging hatid

sana sa dilim ay di mabulid

tanging kabutihan lang ang hatid

magulong buhay ay itutula

pagkat samutsari'y mapapaksa

na bagamat nakakatulala

ay malalarawan sa salita

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

* kuha ng makatang gala paglabas sa UP puntang Katipunan sa QC

Pagpupugay sa isang makata

siya'y dakilang manunulat na kahanga-hanga

minsan ko nang isinalin ang ilan niyang tula

mula sa wikang Ingles tungo sa sariling wika

ngunit kanyang tula'y dapat talagang maunawa

siyang kinilala ng iba't ibang henerasyon

bilang dakila hanggang kasalukuyang panahon

subalit ako'y sa kanyang soneto nakatuon

nagbasa't inunawang mabuti ang mga iyon

mula Italya'y mayroon tayong Petrarchan sonnet

mula Inglatera naman itong Shakespearean sonnet

kaiba pa itong Ingles na Spenserian sonnet

idagdag pa ang nasaliksik kong Miltonic sonnet

kaya lumikha rin ako ng sariling estilo

na tinipon ko naman sa blog na Pinoy Soneto

labing-apat na taludtod, may tugma't sukat ito

na balang araw ay plano ko ring maisalibro

si Shakespeake, manunulat, nobelista, mandudula

subalit siya'y mas kilala ko bilang makata

sa dami ng sonetong binasa ko't kanyang likha

paabot ko'y pagpupugay sa makatang dakila

- gregoriovbituinjr.

05.27.2021

Nais ko muling mag-aral at magturo

NAIS KO MULING MAG-ARAL AT MAGTURO

nais ko muling mag-aral, di sapat ang magbasa

habang pinag-iisipan ang una kong nobela

malikhaing pagsusulat ang kursong ninanasa

o kaya'y tapusin ang kurso sa matematika

aeronautical engineering ay di ko natapos

pagkat naging manggagawang regular akong lubos

ng tatlong taon, nag-resign, at iba ang inayos

nag-aral muli hanggang maging editor pangkampus

sa pagbabalik-eskwela'y naging ganap na tibak

hanggang umalis muli't iba naman ang tinahak

tumulong sa obrero't dukha, gumapang sa lusak

nagtanim-tanim, buhay man ay gaano kapayak

at ngayon, nais kong buksan ang panibagong pinto

baka may mga bagong aral tayong mahahango

lalo na't nais ko muling mag-aral at magturo

ibahagi sa iba ang karanasan ko't kuro

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

* litratong kuha ng makatang gala sa tapat ng Benguet State University sa La Trinidad, Benguet

Sa katapusan ng Mayo

SA KATAPUSAN NG MAYO

hoy, may patalastas nga sa botikang nabilhan ko

No Smoking, ngunit di ako naninigarilyo

hanggang aking napagtanto, paalala rin ito

na World No Tobacco Day sa katapusan ng Mayo

naranasan ko ring magyosi noong kabataan

na kasama ng barkada'y naging bisyo rin naman;

nang mapasali sa makakalikasang samahan

ay napagtanto kong pera ko sa yosi'y sayang lang

heto, kalusugan ng kapwa'y itinataguyod

di nagyoyosi, magtanim na lang kahit mapagod

bagamat upos ay tinitipon ng inyong lingkod

upang gawin ang pagyo-yosibrick, nakalulugod

marahil, ambag ko na sa lipunan ang yosibrick

upos ay ipasok at ilibing sa boteng plastik

gagawin sa hibla ng upos ay nagsasaliksik

at baka balang araw, may solusyong matititik

may ibang grupong bahala sa kampanyang No Smoking

habang inyong lingkod ay yosibrick ang adhikain

sa katapusan ng Mayo'y sama-samang isipin

at pag-usapan ang kalikasang dapat sagipin

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

Mga boteng plastik na walang laman

MGA BOTENG PLASTIK NA WALANG LAMAN

naipon kong muli'y boteng plastik na walang laman

ito'y itatapon ko na lang ba sa basurahan?

maganda kaya itong pagtaniman ng halaman?

iresiklo ang boteng plastik, gawing paso naman

o kaya mga ito'y gamitin din sa ekobrik

dapat lang malinisan ang loob ng boteng plastik

malinis na ginupit na plastik ang isisiksik

gagawing mesa, silya, patitigasing parang brick

o kaya naman ay pagtitipunan ko ng upos

upang proyektong yosibrick ay matuloy kong lubos

baka makatulong sa kalikasan kahit kapos

upang buhay na ito'y marangal na mairaos

sa pagtatanim ay may mapipitas balang araw

upang pamilya'y di magutom sa gabing maginaw

itanim ang buto ng gulay, okra man o sitaw

o anumang gulay bago iluto o isapaw

mula sa gawa ng tao, basura'y halukipkip

kaya sa walang lamang boteng plastik ay malirip

na anumang makabubuti sa kapwa'y maisip

baka kahit munti man, kalikasan ay masagip

- gregoriovbituinjr.

Pangakong napapako

bakit nga ba kayraming pangako ang napapako?

di tinupad ng mahal ang sinumpaang pangako?

pangako ba ng pulitiko'y pagbabalatkayo?

na sa mga kampanyahan ay nagiging hunyango?

kaya nga ba pangako ay upang ipakong sadya?

na pinaglalaruan lang ang bawat sinalita?

sa Kartilya ng Katipunan ay nakalathala

anya: Sa taong may hiya, salita'y panunumpa!

kaya hirap magbitaw ng salita ang tulad ko

na kasapi ng isang samahang Katipunero

dahil sa gabay ng Kartilya'y nagpapakatao

dahil Kartilya'y sinasabuhay punto per punto

kaya ang bawat pangako'y katumbas ng dignidad

pag salita'y pinako, makasarili ang hangad

kaya puri't pagkatao'y sa putikan sinadsad

kalawanging puso't kawalang dangal mo'y nalantad

- gregoriovbituinjr.05.26.2021

Ang habilin sa dyip

ANG HABILIN SA DYIP

sa sinakyan kong dyip ay habilin sa pasahero

nakapaskil sa harapan: Bawal Manigarilyo

ayos lang sa akin, di ako nagbibisyo nito

lalo't kinikilalang patakarang ito'y wasto

World No Tobacco Day na sa katapusan ng buwan

ng Mayo't ganitong bilin ay kinakailangan

habiling huwag abusuhin ang baga't katawan

paalalang irespeto ang bawat karapatan

maraming nagyoyosing sa suliranin ay lugmok

at sa yosi'y nakakahiram ng ginhawang alok

maraming may hikang ayaw makaamoy ng usok

karapatan nilang huminga'y igalang, maarok

at sa katapusan ng Mayo bilang paghahanda

mga ekobrik at yosibrik ay aking ginawa

habang pinagninilayan ang lilikhaing tula

upang ipagdiwang ang araw nang hindi tulala

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala sa dyip niyang nasakyan, 05.26.2021

Pagtatasa sa bawat agam-agam

kailangan ding magtasa sa bawat agam-agam

upang alinsangan ay bakasakaling maparam

habang pinag-iisipan kung ano bang mainam

habang pinag-uusapan kung anong aming alam

upang maisagawa ang nararapat na plano

upang sa bawat karanasan ay may pagkatuto

upang nakalap na datos ay suriing totoo

upang nagkakaisa ng tono ang kolektibo

upang panlipunang hustisya'y makamit ng madla

upang bulok na sistema'y malabanan ng dukha

upang uring manggagawa'y pagkaisahing diwa

upang kamtin ang lipunang makatao't ginhawa

payak lamang naman ang layunin at adhikain:

pagsasamantala ng tao sa tao'y pawiin

pakikipagkapwa, panlipunang hustisya'y kamtin

magpakatao, karapatang pantao'y galangin

sa kumunoy man o sa mga putikan sasabak

ang mga tibak ay talagang may pusong busilak

nilalandas ang lansangang di basta tinatahak

upang lipunang makatao'y matayo't matiyak

- gregoriovbituinjr.05.26.21

Mga tula sa Unang Daigdigang Digma

MGA TULA SA UNANG DAIGDIGANG DIGMA

magpatuloy pa rin kitang kumatha ng kumatha

habang binabasa ang tula ng ibang makata

sa kasaysayan lalo na sa panahong may digma

ang yugto mang iyon ay ayaw nating masariwa

anong isiniwalat ng mga makatang iyon

sa digmaan at patayan sa kanilang panahon

inilahad nilang patula ang nangyari noon

datapwat ito'y hindi upang maging inspirasyon

na sa yugtong iyon may makatang inilarawan

ang kasawian, walang pagdiriwang sa digmaan

kundi pagluha sa pagkawala ng kasamahan

kundi himutok upang kamtin lang ang kalayaan

bakit dinaan sa digmaang kayraming nasawi

upang makuha ng mananakop ang minimithi

bakit kailangang may digmaang nagpapalungi

sa bansang imbes halik ay dugo ang pinadampi

Unang Daigdigang Digmaan ang isinatula

ng mga makatang saksi sa naganap na digma

na batayan din ng historyang nakakatulala

buti't tula nila'y nakita, di na mawawala

- gregoriovbituinjr.

Sana, hustisya'y kamtin

di matingkala ang pinsalang 

dinulot nila sa pinaslang

tokhang ay ginawang libangang

kaylupit tungo sa libingang

di mawaring atas ng bu-ang

ngingisi-ngisi lang si Tanda

na tila baga asal-linta

habang mga ina'y lumuha

hustisya ba'y walang magawa

tatawa-tawa ang kuhila

wala na bang due process of law

paslang na lang doon at dito

proseso'y di na nirespeto

naging halimaw na totoo

silang mga walang prinsipyo

sana hustisya'y kamtin pa rin

ng mga biktima ng krimen

balang araw, mananagot din

yaong tumalimang salarin

sa atas ng bu-ang at praning

- gregoriovbituinjr.

Kumatha't mag-post lang

KUMATHA'T MAG-POST LANG

ang kawalan ng like ba'y repleksyon 

ng kawalang kaibigan doon

wala pang nag-like sa post ko ngayon

di ba nila napapansin iyon

basta isa lang ang prinsipyo ko

mag-post lang wala mang mag-like nito

katha ng katha ng kahit ano

ang tula ma'y paroo't parito

di man mag-like sinuman sa masa

ang aral sa Noli'y tanda ko pa

Kabanata Dalawampu't Lima

doon ay nagtanong si Ibarra

panulat na di maunawaan

na hieroglipiko raw naman

si Pilosopo Tasyo'y sagot lang

ito'y para sa kinabukasan

isang araling dala sa puso

kaya kinakaya ang siphayo

magninilay habang nakaupo

malugmok man ay makatatayo

wala mang mag-like sa post, ayos lang

dito naman ay walang pilitan

basta ako'y kakathang lubusan

hanggang tula'y maging daan-daan

- gregoriovbituinjr.

Pagsamba sa mutya

sinasamba ko ang mutya sa aking pag-iisa

pagkat tulad siya ng aklat na nais mabasa

kanyang mga pahina'y nilalakbay ko tuwina

kahit aking pluma'y halos mawalan na ng tinta

sinusulat ko ang mutya sa aking panaginip

na pagdatal ng panganib ay aking sinasagip

kariktan niya sa puso ko'y walang kahulilip

habang larawan niya sa dibdib ko'y halukipkip

sinimsim ko ang kanyang nektar tulad ng bubuyog

sa kanyang bitag ang puso ko'y tuluyang nahulog

bakit ba siya pa? kailan ako mauuntog?

siya ang nais ko kaya pagsinta'y iniluhog!

ako ang bubuyog sa kanyang kaytinik na rosas

ang pag-ibig kong tigib ay sadyang walang katumbas

kung siya'y aklat, dahon niya'y ayokong malagas

kung siya'y bulaklak, sa kanya'y ako ang pipitas

- gregoriovbituinjr.

Ang pusang nasok sa bintana

ANG PUSANG NASOK SA BINTANA

naroon akong nakatalungko't may naaarok

na sa pagninilay doon animo'y nakalugmok

hanggang sa isang pusa ang sa bintana'y pumasok

at napangiti na lamang sa pagkakayukayok

di siya agad lumayo, sa akin pa'y tumitig

maamo ang mukha't mata niya'y di nang-uusig

at pinagmasdan ko siyang tila kaibig-ibig

para bang walang anumang nadaramang ligalig

anong pahiwatig ng pusang nasok sa bintana

mula sa musa ng panitik ba'y may payong sadya

bilin ba'y magpatuloy ako sa nasa't pagkatha

at linangin ang saknong habang mataba ang lupa

dati'y may pusa ring alaga ang isang kasama

na lagi niyang bitbit pagpunta ng opisina

hanggang nasabing kasama'y umuwi ng probinsya

pusang alaga'y dala niyang kaybuti talaga

kaya pagdatal ng pusang iyon na anong amo

siya'y sumagi sa isip habang tangan ang baso

babarik bang muli o ayos na ang kapeng ito

at kinakathang nobela'y atupaging totoo

- gregoriovbituinjr.

Ang isdang nababalutan ng plastik

ANG ISDANG NABABALUTAN NG PLASTIK

kaytindi ng balitang nababalutan ng plastik

ang galunggong na iyon na kanilang inihibik

habang isdang yaon ang pulutan ko sa pagbarik

kinakain ko na rin kaya'y mga microplastic?

sinong may kagagawan sa ganitong nangyayari?

pag nagkasakit dahil dito'y sinong masisisi?

sisisihin mo ba'y isda't kinain nila kasi?

ang naglipanang plastik na sa laot nga'y dumami?

anong dapat nating gawin? anong mungkahi ninyo?

sa susunod na henerasyon ba'y pamana ito?

paano ang kalusugan ng ating kapwa tao?

kung hahayaan lang nating mangyari ang ganito?

pinag-uusapan talaga ang West Philippine Sea

habang sa isdang kumain ng plastik, tayo'y pipi

balita lang ba ito't magiging bulag at bingi?

o dapat tayong kumilos sa problemang sakbibi?

halina't magsama-sama at ito'y pag-usapan

at igiit natin sa maraming pamahalaan

na ating karagatan ay puno ng kaplastikan

sana namununo'y di rin plastik ang katugunan

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Matabang punla

MATABANG PUNLA

ang mga aktibista't tulad ng matabang punla

pagkat lipunang makatao ang inaadhika

lumalaban sa mga gahaman, tuso't kuhila

laban sa burgesyang mapagsamantala sa dukha

tumaba ang punla na araw-gabi'y dinidilig

na balang araw ay gintong palay ang mahahamig

tulad man ng dukhang isang tuka sa bawat kahig

ay patuloy sa pagkilos at pagkakapitbisig

ang manggagawa'y tulad ng masipag na kalabaw

gigising na't magtatrabaho sa madaling araw

kalabaw at tanim ay titiyaking di mauhaw

habang inaaral ang lipunan sa bawat galaw

mataba ang lupa sa paglunsad ng pagbabago

na ang mga kuhila'y patatalsikin sa pwesto

upang uring manggagawa ang maging liderato

magtatayo ng hangad na lipunang makatao

habang kapitalismo'y patuloy na yumuyurak

ng dangal ng bayan ay nariyan ang mga tibak

nagtatanim ng palay sa bundok man o sa lambak

na pawang masisipag sa paglinang ng pinitak

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Pagtahak sa karimlan

PAGTAHAK SA KARIMLAN

ramdam mong ang pagkakasakit ay tinik sa dibdib

puno ang mga ospital, ikaw ay nanganganib

pag nahawahan ka ng sakit, pagdurusa'y tigib

sarili mong tahanan ang iyong magiging yungib

ano ba namang sundin ang health protocol na gabay

bilang respeto sa iyong kapwa, huwag pasaway

mabuting may nagagawa kaysa di mapalagay

dahil nahawahan, pakiramdam na'y mangingisay

ika nga, sama-sama nating labanan ang COVID

iwasang mahawa baka buhay, biglang mapatid

naiisip ito kahit pakiramdam ko'y umid

sa panahong tila walang bagong umagang hatid

di man matatakasan ang pusikit na karimlan

ngunit magpatuloy pagkat pag-asa'y naririyan

kaya pagtahak sa dilim ay ating pagsikapan

at matatanaw ang liwanag sa dulo ng daan

ang kalusugan ng ating kapwa'y pakaisipin

tulad ng community pantry'y magbayanihan din

magbigay ng tulong ayon sa kakayahan natin

at kung kailangan natin ng tulong ay sabihin

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala sa isang gusali sa kanto ng Katipunan Ave. at Aurora Blvd. sa QC

Lipunang pantay, patas, parehas

pangarap ay pagkakapantay-pantay sa lipunan

bawat isa'y nagpapakatao't naggagalangan

subalit di pa naman ganito ang kaayusan

kaya ito'y patuloy nating ipinaglalaban

subalit burgesya'y paano magpapakatao

kung laging nasa isip ay tumubo ang negosyo

ginigilitan na sa leeg ang mga obrero

subalit di pa ba makapalag sa mga tuso?

kaya dapat ngang mag-organisa, mag-organisa

organisahin ang obrero, dukha't magsasaka

pag-aralan ang lipunan, baguhin ang sistema

ipaglabang makamit ang panlipunang hustisya

alamin ng madla bakit pribadong pag-aari

ang dahilan ng pagsasamantala't pagkasawi

ng mayorya sa lipunan na laging napalungi

sa bulok na sistemang di na dapat manatili

walang nagugutom sa tinatahak nating landas

kung saan umiiral ang katarungan at batas

may respeto sa due process, lumalaban ng patas

sa pangarap na lipunang pantay, patas, parehas

- gregoriovbituinjr.

Pa-selfie-selfie

PA-SELFIE-SELFIE

pa-selfie-selfie lang ang magkasi

habang makata'y ngingisi-ngisi

pakiramdam nila'y very happy

batid man na life is not so easy

panahon ng pandemya'y asiwa

animo'y wala silang magawa

subalit nagsisikap nang kusa

kaysa naman mangangalumbaba

sila'y di negatibong mag-isip

kaya subalit mahirap pala

kundi positibo kung mag-isip

mahirap pala subalit kaya

ganyan ang dalawang nagse-selfie

mukha man silang pa-easy-easy

nawa'y magtagumpay ang mag-honey

na nagsisikap at very busy

- gregoriovbituinjr.

Dinadaan na lang sa tula

dinadaan ko na lang sa tula ang karanasan

pati na mga nababalitaang karahasan

sapagkat di na naggagalangan ng karapatan

nababalewala ang panlipunang katarungan

bakit kailangang maganap ang mga ganito?

dahil ba nasusulat daw sa kung anumang libro?

dahil ba iyan daw ang tadhana ng mga tao?

dahil ba tinakda ng sistemang kapitalismo?

bata pa lang ay napag-aralan sa eskwelahan

ang basura'y itapon ng tama sa basurahan

subalit tila ba ito'y sadyang kinalimutan

pagkat naglipana ang basura sa karagatan

palutang-lutang na sa laot ang upos at plastik

kinakain naman ng mga isda'y microplastic

tao'y kakainin ang isdang kumain ng plastik

magtataka pa ba tayong kayraming taong plastik?

sa bawat hakbang, isang tula ang balak makatha

tingnan ang dinadaanan, huwag nakatingala

ah, pasasaan ba't malulutas din nating kusa

ang anumang suliranin, unos din ay huhupa

- gregoriovbituinjr.

Ilang panambitan sa madaling araw

madaling araw, nagmulat ng mata at bumangon

upang manubigan upang umidlip muli roon

habang sa panaginip, may diwatang naglimayon

sinalubong ko siya subalit di ko matunton

may ibang katangian ang nakabimbing tag-araw

animo sa likod ko'y may nakaambang balaraw

mabuti na lamang at matapang-tapang ang lugaw

na inihain nila kaya isip ko'y napukaw

malupit ang sanga-sangang dila ng pulitiko

na turing sa dukha'y basahan, tulad niyang trapo

subalit siya'y iba, serbisyo'y ninenegosyo

naging hari ng katiwalian, nakalaboso

nakikita mo ba kung gaano kawalanghiya

yaong sa iba't ibang pabrika'y namamahala

imbes gawing regular ang kanilang manggagawa

aba'y ginagawang kontraktwal ng mga kuhila

dinig ko ang tila awitan ng mga kuliglig

naalimpungatan at muling tumayo't nanubig

kailan kaya hinaing ng dukha'y maririnig?

kapag ba lipunang makatao na'y naitindig?

at muli kong inihiga ang pagal kong katawan

upang ipahinga't may lakad pa kinabukasan

baka sa paghimbing ay makita ang kalutasan

kung paanong una kong nobela'y mawawakasan

- gregoriovbituinjr.

Patalastas sa isang paaralan

PATALASTAS SA ISANG PAARALAN

nakakatuwa yaong paaralan sa Navotas

dahil sa ipininta nila sa bakod sa labas

"No Smoking Area" yaong kanilang patalastas

tinukoy pa kung anong nakakasakop na batas

ang ibig sabihin, bawal doong manigarilyo

estudyante'y tinuturuan nang huwag magbisyo

salamat naman, maaga pa lang ay may ganito

upang kalusugan muna ang isiping totoo

unahin ang pag-aaral, payo sa kabataan

huwag magbisyo, isipin muna'y kinabukasan

alalahaning nagsisikap ang inyong magulang

na sa inyong pag-aaral, kayo'y iginagapang

kung iniisip n'yong yosi'y pamporma sa babae

astig ang inyong dating sa magandang binibini

baka mali kayo, mahirap magsisi sa huli

kabataan, maiging mag-aral munang mabuti

- gregoriobituinjr.

* kuha ng makatang gala nang minsang mapadaan sa Tumana sa Lungsod ng Navotas

Soneto laban sa basura

SONETO LABAN SA BASURA

Ang ating mundo'y tinadtad na ng basurang plastik

At upos na sa kanal at laot nagsusumiksik

Sa ganyan, ang inyong puso ba'y di naghihimagsik?

Hahayaan na lang ang problema't mananahimik?

Gising! at pag-usapan ang problema sa basura

Bumangon upang kapaligiran ay mapaganda

Anong nakikita ninyong solusyon sa problema?

Ah, kayrami nang batas subalit nasusunod ba?

Ako nga'y sumali sa gumagawa ng ecobrick

Kung saan sa boteng plastik ay aming sinisiksik

Ang ginupit na plastik, patitigasing parang brick

At pagdating sa upos, ginagawa ko'y yosibrick

Ikaw, anong ginagawa para sa kalikasan?

Halina't magbahaginan tayo ng kaalaman!

- gregoriovbituinjr.

Pangalagaan at ipaglaban ang kalikasan

tinanong ako ng isang tagapakinig minsan

paano raw kalikasan ay mapangalagaan

kung di raw naman nakikinig ang pamahalaan

maliliit lamang daw kami't di mapakikinggan

bakit? tanong ko, sila lang ba'y aasahan natin

ngunit maliliit man tayo'y baka makapuwing

kung anong nakikita nating tama'y ating gawin

sumisira sa kalikasa'y ating kalabanin

dagdag niya, mapanganib ang naiisip ninyo

lalo na't tokhang ang polisiya nitong gobyerno

terorista kayo pag bu-ang ay kinalaban n'yo

pulis at army'y nagtila kanyang hukbong pribado

ang aming tugon, gawin ang para sa kalikasan

gawin naman nila ang para sa pamahalaan

sa amin, di basura ang daigdig na tahanan

magtanim din ng puno para sa kinabukasan

naglipana kung saan-saan ang upos at plastik

sa pagmimina, buhay ng katutubo'y tumirik

nangamatay ang pananim, ang madla'y humihibik

bakit tropa ng gobyerno'y takot ang hinahasik

ang pamahalaan ba'y kampi sa kapitalista?

dahil inaakyat nila'y limpak-limpak na pera

dahil sa pagsira sa kalikasan kumikita

anong gagawin sa ganito? tutunganga lang ba?

sa maraming upos, may proyekto akong yosibrik

sa basurang plastik, may proyekto kaming ekobrik

sa laot, kinakain na ng isda'y microplastic

sa mga nangyayari, tayo lang ba'y tatahimik?

huwag hayaang maitayo ang malalaking dam

kung buhay ng kapwa ang magiging kapalit niyan

imbes pulos coal plant, tayo'y mag-renewable naman

mga ito'y pag-isipan at ating pagtulungan

- gregoriovbituinjr.

Sa dalawang aarestuhing Beauty Queen

SA DALAWANG AARESTUHING BEAUTY QUEEN

dalawa silang anong tapang na kababaihan

dalawang beauty queen, mga musa ng kagandahan

dalawang Miss Myanmar, sa bansa nila'y karangalan

dalawang dalaga sa puso ng sangkatauhan

aarestuhin sila, ayon sa mga balita

ng Myanmar military junta pag-uwi sa bansa

dahil hustisya'y ipinanawagan nilang sadya

dahil military junta'y kanilang sinalunga

Miss Universe Myanmar Thuzar Wint Lwin ang isang ngalan

at Miss Grand Myanmar Han Lay naman ang isa pang ngalan

inuusig sa Myanmar ang dalawang kagandahan

gayong sa kanilang bansa'y nagbigay-karangalan

na sa nangyari sa Myanmar, nagsabi ng totoo

hinggil sa kudeta ng militar noong Pebrero

hinuli ang pamunuan ng sibilyang gobyerno

at sa nagprotesta, napapatay na'y libu-libo

salamat sa dalawang dilag sa kabayanihan

upang sa mundo'y isiwalat ang katotohanan

upang kababayan ay masagip sa kamatayan

upang panlipunang hustisya'y makamit ng bayan

aming mensahe sa dalawang magandang Beauty Queen

narinig na ng buong mundo ang inyong hinaing

kayo'y mga bayani sa bansa ninyong tinuring

huwag munang umuwi sapagkat kayo'y darakpin

kung sakaling walang mapuntahan, kayo'y kumatok

bakasakaling sa aming bansa'y tanggaping lubos

habang pinaglalaban ninyong tuluyang matapos

ang military junta't mawala ang nasa tuktok

- gregoriovbituinjr.

Pusong lutang

PUSONG LUTANG

may pusong mamon

may pusong bato

at ngayon naman

may pusong lutang

kamangha-mangha

para sa madla

makatang gala

ba'y isinumpa

lutang ang puso

tila siphayo

lamig bumanto

sa kumukulo

may pusong bato

di na nagmahal

puso'y tuliro

kapara'y hangal

may pusong halang

gawa'y manokhang

utos ng bu-ang

daming pinaslang

may pusong ligaw

na di makita

hanap na pugad

nawala na ba

ang pusong lutang

pala'y halaman

aking nalaman

ngayon-ngayon lang

halamang tubig

bilog ang hugis

kaibig-ibig

puso'y kawangis

- gregoriovbituinjr.

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1024

Sa pagtawid ng tulay

SA PAGTAWID NG TULAY

maging mahinahon lang, huwag laging magmadali

at magtatagumpay din sa pagbabakasakali

alamin ang puno't dulo, ano ba yaong sanhi

kaya mainam kung tayo'y palaging nagsusuri

maagang umuuwi upang di basta mabulid

sa dilim sa kahihinatnang di na nalilingid

lalo't kilala ang sariling madalas maumid

dungo, kimi, subalit panganib ay nababatid

kailangang tumawid, sumakabila ng tulay

upang makita ang naglalaguang mga uhay

aanihin na ng magsasaka ang gintong palay

upang kanilang pamilya'y may makakaing tunay

habang patuloy sa lakad na kilo-kilometro

ginagampanan ang adhikain, nag-uusyoso

bakit ba ganyan, bakit ganoon, bakit ganito

ah, tinitiyak laging may pagsusuring kongkreto

at narating din ang tulay patungo sa kabila

nagisnan ang kalunos-lunos na buhay ng dukha

matamang nakinig sa adhika ng manggagawa

at kumbinsido akong mayroon pang magagawa

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala sa lalawigang kanyang napuntahan

Ang mga kagila-gilalas

ANG MGA KAGILA-GILALAS

noon nga'y Pilipino't Amerikanong digmaan

"bandoleros" ay nagpakita ng kabayanihan

sila'y sina Luciano San Miguel, Julian Montalan,

Macario sakay, Katipunerong tunay, palaban

datapwat kayrami pang bayani sa ating bansa

ang lumaban upang makamit ang sintang paglaya

sa paniniwalang katutubo'y marami din nga

yaong ating mga bayani, diwata, bathala

dinggin ang kwento nina Humadapnon, Labaw Donggon,

Agyu, Sinangkating Bulawan, Malubay Hanginon,

Walain Pirimbingan, Matabagka, Aliguyon, 

Kudaman, Taake, Lam-ang, Taguwasi, at Laon

nariyan ang mga diwatang sina Idyanale,

Bangan, Lalahon, Ibu, Gaygayona, Ikapati,

Alunsina, Aran, Darago, Ipepemehandi,

Bugan, Anagolay, Daungen, Lang-an, Bait Pandi

marami tayong Bathala tulad nina Balangaw,

Manama, Ogassi, Amansinaya, Burolakaw,

Tungkung Langit, Makabosog, Gugurang, Manawbanaw,

Angalo, Malyari, Mandarangan, at Talagbusaw

ang iba pang Bathala'y huwag nating kalimutan

pagkat nariyan sina Lumawig at Kabunyian

ngalang Aponitolau, Kadaklan, Libtakan, Kaptan

na mga patnubay ng katutubong mamamayan

marami pang ibang pangalang tunay na dakila

sa ating mga katutubong may paniniwala

magbasa-basa upang matuklasan nating pawa

ang ating kulturang dapat batid at isadiwa

- gregoriovbituinjr.

* mga pangalan ay hango sa mga aklat na Bandoleros at Mga Nilalang na Kagila-gilalas

Ang solong halaman sa kanal

ANG SOLONG HALAMAN SA KANAL

kahit dukha mang nakatira sa tabi ng kanal

kung nagpapakatao't nabubuhay ng marangal

siya'y yayabong din sa gitna man ng mga hangal

at ang dukhang iyon ay baka ituring pang banal

saan mo dadalhin ang kayamanang inaari

kung sa iyong kapwa'y di naman ibinabahagi

di naman sila nagsikap, ang iyong pagsusuri

kasalanan naman nila kung sila'y mapalungi

kayang mabuhay ng halaman sa kanal na iyon

sapagkat nagpunyagi ang binhing napadpad doon

tubig, hangin, kalikasan ang sa kanya'y tumulong

sarili'y di pinabayaan, nagsikap, umusbong

marahil, siya'y tulad kong mag-isa sa pagkatha

o ako'y tulad niyang mag-isang sumasalunga

sa agos ng lipunang kayraming nagdaralita

subalit naaalpasan ang hirap, dusa't luha

ah, solo man akong halamang umusbong sa lungsod

ngunit di ako mananatiling tagapanood

may pakialam sa isyu ng lipunan, di tuod

na kasangga ng magsasaka't manggagawang pagod

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala sa kanyang nadaanan

Sa bundok na iyon

SA BUNDOK NA IYON

kaytalim ng pangungusap na naroong narinig

na sa buong katauhan ko'y nakapanginginig

kumbaga sa pagkain ay sadyang nakabibikig

sa puso'y tumusok ang sinabing nakatutulig

nararanasan din natin sa buhay ang karimlan

subalit dapat magpakatatag at manindigan

sa kapwa'y gawin ang tama't talagang kabutihan

daratal din ang umagang buong kaliwanagan

kung isa lamang akong lawin, nais kong lumipad

upang iba't ibang panig ng bansa'y magalugad

upang makipag-usap sa kapareho ng hangad

upang pagbabagong asam sa masa'y mailahad

kung isa lamang akong nilalang na naging bundok

tulad ng nasa alamat o kwentong bayang arok

hahayaang masisipag ay marating ang tuktok

habang naghahangad palitan ang sistemang bulok

kung isa akong bagani sa mga kwento't tula

pinamumunuan ay mga bunying mandirigma

itatayo ko'y lipunang malaya't maginhawa

kung saan walang inggitan, alitan, dusa't luha

kung sa isang liblib na pook, ako'y pulitiko

mamamayan ko'y di basahan at ako'y di trapo

ang serbisyo'y serbisyo, di dapat gawing negosyo

tunay na pamamahala'y pagsisilbi sa tao

nasa kabundukan man, hangad ay kapayapaan

payapang puso't diwa, di lamang katahimikan

na madarama sa isang makataong lipunan

oo, sadyang pagpapakatao'y kahalagahan

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Halina't magtanim

HALINA'T MAGTANIM

halina't magtanim, maging magsasaka sa lungsod

urban farming ay sama-sama nating itaguyod

paghandaan na natin kung ano man ang mangyari

na may mapipitas na pagkain sa tabi-tabi

walang malaking lupa, di tulad sa lalawigan

ngunit may mga pasong maaari mong pagtamnan

lalo na't may pandemya, aralin ang pagtatanim

upang di magutom, maiwasan ang paninimdim

tipunin ang walang lamang delata't boteng plastik

lagyan ito ng lupa at mga binhi'y ihasik

magtanim ng gulay, ibaon ang binhi ng okra, 

sili, munggo, sanga ng alugbati, kalabasa

magtanim tayo ng talbos ng mustasa't sayote

at walang masamang magtanim tayo ng kamote

di dahil walang ayuda'y sa gutom magtitiis

kumilos ka't magtanim ng gulay mong ninanais

alagaang mabuti ang anumang itinanim

laging diligan, balang araw ay mamumunga rin

upang pamilya'y di magutom, may maaasahan

may mapipitas na gulay kung kinakailangan

- gregoriovbituinjr.

Mag-ingay laban sa karahasan

MAG-INGAY LABAN SA KARAHASAN

mag-ingay laban

sa karahasan

at ipaglaban

ang karapatan

walang due process

naghihinagpis

ang ina't misis

na nagtitiis

krimen ang tokhang

na pamamaslang

na karaniwang

dukha'y timbuwang

dapat managot

yaong may-utos

at mga hayop

na nagsisunod

mahal sa buhay

yaong pinatay

hustisya'y sigaw

ng mga nanay

- gregoriovbituinjr.

* kuha sa pagkilos sa Black Friday laban sa EJK