PAANO KA NAGING MAHIRAP?
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.
Madalas, natatawa tayo sa katotohanan. Minsan, akala natin ay patawa ang katotohanan. Marahil, dahil masakit mabatid ang katotohanan.
Nang dinaan sa comic strip ang katotohanan, tayo na'y napapangiti. Tila ba binabalewala natin ang katotohanan, at marahil ay ayaw pag-usapan ng malaliman upang mabigyan ito ng kalutasan.
Makikita iyon sa isang comic strip kung saan nag-uusap ang dalawang taong namamalimos.
Tanong ng una: "Paano ka naging mahirap?"
Sagot naman ng ikalawa: "Panay ang boto ko sa kawatan."
Napakapayak lang ng kasagutan. Kaya siya mahirap ay dahil panay ang boto niya sa kawatan. Maiisip tuloy natin ang mga pulitiko sa kasalukuyan na pulos pangako lamang, subalit madalas napapako. Mga trapong namimigay ng ayuda para maiboto sa halalan. Mga mayayamang tumutuntong lang sa iskwater o sa mga mapuputik na lugar ng dukha dahil sa kampanyahan, at matapos manalo ay hindi na nila ito binabalikan.
Boto lang ang habol ng mga pulitiko sa mga dukha. Iyan ang katotohanan. Dahil silang mga maralita ay malaki ang bilang. Sila ang madalas nating marinig na nakakatanggap daw ng limang daang piso kapalit ng boto. Silang ipinagpapalit sa limang daang piso ang tatlong taon na pagdurusa, o marahil anim na taon, mairaos lang ang ilang araw na pangkain ng pamilya, lalo na ng mga anak.
Bakit nga ba sila mahirap? Bumoto daw kasi sa kawatan. Anong dapat gawin? Huwag nang bumoto sa kawatan. Paano mangyayari iyon kung lagi silang binibigyan ng ayuda ng sinasabi nilang kawatan?
May kinatha akong kwento noon na pinamagatang "Ang Ugat ng Kahirapan" na ang pambungad ay ganito:
"Noong ika-19 dantaon, nag-usap-usap ang mga kilalang tao sa lipunan upang talakayin kung ano ang ugat ng kahirapan. Ito’y dahil na rin sa pagkairita nila sa mga nakikitang pagala-galang pulubi at mga tambay sa lansangan, at ito’y masakit sa kanilang mga mata. Pag nalaman nila ang ugat ng kahirapan ay baka mahanapan nila ito ng lunas."
"Ang sabi ng isang mayamang negosyante, ang kahirapan ay dahil sa katamaran."
"Ayon naman sa isang mataas na pinuno ng isang relihiyon, naghihirap ang mga tao dahil ito ang parusa sa kanila ng Maykapal."
"Ang sabi naman ng isang guro sa isang kilalang pamantasan, kaya naghihirap ang marami ay dahil sa kamangmangan."
"Ayon naman sa hari, iyan na kasi ang kanilang kapalaran."
"Ang sabi naman ng isang mataas na opisyal ng pamahalaan, populasyon ang dahilan ng kahirapan."
"Ngunit lahat sila ay hindi magkasundo kung ano talaga ang ugat ng kahirapan. Kaya nagpasya silang magbuo ng komite para magsaliksik. Nagpunta sila sa iba’t ibang lupain upang hanapin at malaman ang kasagutan. Hanggang may nakapagsabi sa kanila na may isang mabuting taong nakaaalam ng ugat ng kahirapan at ano ang lunas dito. Kaya’t dagli nilang pinuntahan ang naturang tao. Paalis na ang taong iyon upang pumunta sa isang napakahalagang pagpupulong nang kanilang maabutan at abalahin. Agad namang nagpaunlak ang taong nasabi."
Sa kwento, may limang tinukoy na dahilan ng kahirapan - katamaran, parusa ng Maykapal, kamangmangan, kapalaran, at populasyon. At sa ngayon marahil ay maidaragdag natin bilang pang-anim ang pagboto sa kawatan kaya naghihirap ang tao. Mali ang kanilang ibinoto. Hindi nila kauri. Silang mga maralita ay bumoto ng mayayaman, masalapi, at makapangyarihan sa lipunan. Silang mga isda ay bumoto ng mga lawin upang mamuno sa kanila.
Hindi nila ibinoto ang mga kandidato nilang kauri, tulad ng manggagawa, maralita, vendor, driver, at kapwa nila mahihirap. Silang mga isda ay dapat bumoto sa kapwa nila isda upang pamunuan sila, dahil alam ng kapwa nila isda ang kanilang mga suliranin. Hindi tulad ng mga lawin o agila na binoto ng mga isda na walang alam sa pamumuhay at kalagayan ng kapwa nila isda.
PAANO KA NAGING MAHIRAP?
"Paano ka ba naging mahirap?"
ang tanong ng isang kaibigan
na tulad niya, hanap ay lingap
"Panay ang boto ko sa kawatan."
dahil komik istrip lamang iyon
ay natatawa tayo sa sagot
gaano katotoo ang tugon
ngiti nati'y wala na't bantulot
katotohanan ang kanyang sambit
na buto natin ay manginginig
pagkat sa kalooba'y masakit
pagkat dukha'y winalan ng tinig
kung isda ang mga maralita
at mga pulitiko'y agila
isda ba'y binoboto ng isda
o binoto'y di kauri nila
pag-isipan natin ng malalim
ang komiks na iyon ay matalim
pinakita gaano kalagim
ang sistemang karima-rimarim
03.06.2024
