Adhika sa kalikasan

ADHIKA SA KALIKASAN

isa itong misyon para sa ating daigdigan

pagkat daigdig natin ay tahanang iisa lang

dapat nang magsaniblakas para sa kalikasan

upang bukas ng mundo't ng tao'y pangalagaan

tulad ng nagkalat na upos at basurang plastik

na kung saan-saan mo makikitang nakasiksik

di nabubulok, idagdag pa iyang microplastic

na talagang iyong madaramang kahindik-hindik

nang ang ekobrik at yosibrik ay napag-aralan

ito pala'y pansamantalang kalutasan lamang

hangga't wala pa talagang solusyong matagpuan

ang gawaing ito'y amin nang pinagsisikapan

batid na problema ng kalikasa'y patong-patong

sa munti mang paraan, nais naming makatulong

- gregoriovbituinjr.

05.09.2023

Tayabak

TAYABAK

ang nanganganib na jade vine o tayabak sa atin

ay matatagpuan daw sa mamasa-masang bangin,

kagubatan, o batis sa bansa, kung hahanapin

sa mundo'y isa raw pinakapambihirang baging

sa tuktok ng Masungi geopark ay natagpuan

ang tayabak na sa punong kaytaas gumagapang 

sa paghanap ng sikat ng araw masisilayan

yaon sa taas na dalawampung metro raw naman

pambansang kayamanan nang maituturing ito

kaya nasa likod ng bagong baryang limang piso

Strongylodon macrobotry'y ngalang agham nito

at matatagpuan naman sa Luzon at Mindoro

bagamat nakakain, madalas pandekorasyon

mga bulaklak ng baging niyon ay polinasyon 

ng paniking ligaw, ngunit nanganganib na iyon

o endangered kaya't dapat nang alagaan ngayon

dumaranas ito ng pagkasira ng tahanan

dahil sa aktibidad ng tao sa kalikasan

at mga polinador pa'y nawawalang tuluyan

ah, tahanan nila'y dapat nating pangalagaan

- gregoriovbituinjr.

05.09.2023

* ang ulat ay mula sa artikulo sa kawing na:

https://www.esquiremag.ph/long-reads/features/masungi-georeserve-endangered-jade-vine-tayabak-discovery-a00203-20230403

* kahulugan ng tayabak ay matatagpuan din sa U.P. Diksiyonaryong Filipino, pahina 1236

Pabale-balentong

PABALE-BALENTONG

pabale-balentong lang sila sa paghiga

mapikit lang ang mata, sila na'y bahala

nakita ko iyan sa mag-iinang pusa

na kung pagmasdan ko'y sadyang nakatutuwa

may mga kuting na sumususo ng gatas

may kuting na ang mga paa'y nakataas

may tila bagong gising at papungas-pungas

may sa nanay ay nakasampa't anong gilas

nagpahinga na sila matapos kumain

mananaginip muli ng mga bituin

pag nagutom na naman mamaya'y gigising

mga tira ko sa isda'y ipakakain

ganyan ang buhay ng mga kuting at pusa

madalas pagmasdan ng tagapangalaga

- gregoriovbituinjr.

05.09.2023

Sa ika-148 kaarawan ni Lakambini Oriang

SA IKA-148 KAARAWAN NI LAKAMBINI ORIANG

(Mayo 9, 1875 - Marso 15, 1943)

maligayang kaarawan sa Lakambini

ng Katipunan at magiting na bayani

asawa ng Supremong tunay ding bagani

inspirasyon ka na sa kapwa mo babae

pagpupugay sa iyo, O, Dakilang Oriang!

na kasama noon sa buong himagsikan

laban sa mga mananakop na dayuhan

laban din sa mga taksil na kababayan

kay Andres ay namatayan kayo ng anak

si Gat Andres pa'y pinaslang at napahamak

subalit babae kang di nagpapasindak

ang kapara mo'y gintong uhay sa pinitak

sa kababaiha'y inspirasyong totoo

kilusang Oriang nga'y itinatag na rito

samahan itong ipinangalan sa iyo

at si Tita Flor Santos ang unang pangulo

maligayang kaarawan ang aming bati

bayani ka ng kababaihan at lahi

pagkat kalaban ka ng mapang-aping uri

sa aming puso'y mananatili kang lagi

- gregoriovbituinjr.

05.09.2023

Pagkatha

PAGKATHA

kaya ka ba tumutula, dahil di ka makwento

nais mapag-isa, laging mag-isa, nagsosolo

naalpasan ko na ang gayong yugto sa buhay ko

tinutula ko na'y isyu, mga dukha't obrero

noong bago pa'y paduguan talaga ng utak

dahil sa dyaryong pangkampus, hinahabol ang pitak

o kolum dahil may deadline, baka akda'y mapisak

tila sa utak ay may balaraw na nakatarak

noong bago pa, hanap lagi'y lugar na tahimik

at baka doon matagpuan ang isasatitik

ngayon, kahit maingay, pag-akda'y nakasasabik

makasusulat ka, wala mang isyung hinihibik

natuto ring sa papel ay di basta tumunganga

kung sa utak ay wala pang lumulutang na paksa

magkonsentra, di manghiram sa lugar na payapa

basta may sasabihin, nasusulat na ang akda

ah, di na ako nanghihiram sa katahimikan

minsan, radyo'y malakas, sa labas nagkakantahan

basta may paksa't sasabihin ka, madali na lang

bagamat may araw ding ang mga paksa'y madalang

- gregoriovbituinjr.

05.09.2023

Balayong, talusi, at pipit-motas

BALAYONG, TALUSI, AT PIPIT-MOTAS

maganda minsang magbasa ng ating diksyunaryo

dahil samutsaring salita'y matatagpuan mo

tulad sa bunga't ibon, may lokal na tawag dito

na magandang magamit sa tula, pabula't kwento

sa pulo ng Palawan, may salitang tila bugtong

ang Palawan cherry ay tinatawag na balayong

ang Palawan hornbill ay talusi, uri ng ibon

at ang Palawan tit ay pipit-motas naman iyon

mga dagdag na kaalaman sa sariling wika

at sa kapwa makata ang nabatid na salita

ito rin ang tungkulin ko, ibahagi sa madla

ang mga katulad ng nabatid kong halimbawa

sa U.P. Diksiyonaryong Filipino, salamat

tunay kang sangguniang dapat naming mabulatlat

di lang kahulugan ang iyong isinisiwalat

kundi kultura at salitang nakapagmumulat

- gregoriovbituinjr.

05.09.2023

* pinaghanguan ay U.P. Diksiyonaryong Filipino, p.892