Lunes, Oktubre 7, 2024

Ang manunulat ng mga artikulo sa pahayagan habang naglaho na ang mga puno't walang nakikinig - salin ng tula ni Dalia Taha

ANG MANUNULAT NG MGA ARTIKULO SA PAHAYAGAN HABANG NAGLAHO NA ANG MGA PUNO'T WALANG NAKIKINIG
Tula ni Dalia Taha
Isinalin sa Ingles ni Lena Tuffaha
(Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.)

Sa loob ng ilang araw lumuha si lolo.
Sa huli inamin niyang nag-iisa na siya,
na animo'y wala siyang pitong anak na lalaki
na nagbigay sa kanya ng dalawampu't limang apo.

Ang aking lolang nasa tahanan,
isang tiklis ng igos ang sa pagitan ng kanyang mga paa,
ay nananaginip habang maingat na nagbabalat
at pinapakain sila sa lolo kong para niyang anak.
Ito ngayon ang anyo ng kanilang halikan: 
ang mga daliri ni lola ay nasa labi ni lolo.

Sa kanilang paligid, ang lahat ay alaala ng pagkalimot.
Walang alikabok sa tahanang ito
natatakpan ng kanilang kalamnan ang lahat
kahit ang mga unan.

Tinigilan na nilang matulog sa tahanan ng iba.
Sila'y mga nananahan sa kanilang sariling katawan 
at ang kanilang tahanan
ay gumuho sa ibabaw nila habang ang kanilang 
kalamnan ay tumubo sa kanilang kalamnan.

Sa parehong tiklis
sa ilalim ng magagandang bunga
nakahanap ang aking lola ng maliliit na puso
na iyon ay sa amin, dalawampu't limang apo niya
ang nakakalat sa daigdig na ito,
na hindi marunong magmahal.

Isasaalang-alang niya ang mga ito tulad ng 
pagsasaalang-alang niya sa lahat ng igos
ang mga nahinog na
at ang mga walang gagawing anuman
maliban sa paggawa ng palaman.
Ang malamig na palaman sa palamigan
ang aming mga bangkay
at ito na lang ang kanilang kinakain
mula nang mawalan sila ng ngipin.

— sa Ramallah

10.07.2024

Pinaghalawan ng tula at larawan mula sa kawing na: 
Proyektong pagsasalin na balak ilunsad bilang aklat sa Nobyembre 29, 2024, International Day of Solidarity with the Palestinian People

Mangingisda na nawala o mangingisdang nawala? Natagpuan na buhay o natagpuang buhay?

MANGINGISDA NA NAWALA O MANGINGISDANG NAWALA?
NATAGPUAN NA BUHAY O NATAGPUANG BUHAY?

para bang kompyuter o kaya'y google ang nagsalin
kaya di mahusay ang gramatika pag suriin
parang di Pinoy kundi barok yaong tagasalin
sa aking puna, hingi ko'y pasensya, paumanhin

"mangingisda na nawala" ang sabi sa balita
mukhang artificial intelligence ang nagsalita
kung totoong Pinoy, tiyak "mangingisdang nawala"
o kaya sasabihin ay "nawalang mangingisda"

"natagpuan na buhay" o "natagpuang buhay" ba?
dalawang pariralang di na-edit, di nakita?
ang ganito'y sinalin ng google o A.I., di ba?
parang Kastilaloy o barok pag ating binasa

halatang pinasalin lang sa kompyuter ang Ingles
ngunit di pa kabisado ng A.I. kaya mintis
kumbaga salita sa salita, di pa makinis
ang pangungusap, kahit teknolohiya'y kaybilis

kaya masasabi mong bano pa rin iyang A.I.
na sa balarilang Filipino'y di pa mahusay
ngunit hintay, sa ating pagpuna'y maghinay-hinay
baka balang araw, balarila'y batid nang tunay

sa panahong iyon, baka di na natin malaman
kung nagsalin ba'y Pinoy, A.I. o kaya'y dayuhan
tulad sa Terminator, robot na'y ating kalaban
at ang A.I., sa mundo na'y maghahari-harian

- gregoriovbituinjr.
10.07.2024

* ulat at litrato mula sa download sa pesbuk, 09.21.2024