Karatula sa pinto

Karatula sa pinto

tinitiyak kong naka-lock ang dalawang seradura
subalit napapansin ko'y talagang kakaiba
bakit bukas na ang nasa taas na seradura
gayong kagabi nga'y ini-lock ko itong talaga

ayokong mag-isip ng anuman, subalit dapat
na sa ating pagtulog ay tiyaking nag-iingat
pag madaling araw nga'y maiingay pa sa labas
baka seradura'y pinagtitripan ng pangahas

kaya nagsulat ako ng karatula sa pinto
pinaskil ko sa loob upang kasama'y matanto
mag-ingat, pag lalabas na'y idoble-lock ang pinto
gayon ang gawin pag matulog nang lango o hapo

maging mapangmatyag sa pagbantay ng opis-bahay
mahirap nang masalisihan, baka pa mapatay
dapat laging maging alisto, ingatan ang buhay
upang walang nagmamahal na agad malulumbay

- gregoriovbituinjr.
12.31.2020, 8:49 am

Wala bang sagutin ang negosyante ng paputok?

kayraming pangamba sa pagdatal ng Bagong Taon

pagkat marami nang nawalan ng daliri noon

dahil sa paputok, naputukan ang mga iyon

may ligaw na bala ring buhay ng bata'y binaon

Enero a-Uno, kayraming kalat sa kalsada

dagdag polusyon na sa hangin, uusok-usok pa

ligalig din sa alagang hayop ay makikita

baka magdulot pa ng sunog, paputok ang mitsa

pinagamot na ba ng nagbebenta ng paputok

ang mga naputukan, wala pa akong naarok

wala silang pakialam basta sa tubo'y hayok

kawawa ang mga naputulan, panay ang mukmok

wala pang napuputukang kanilang pinagamot

mga pampaospital nito'y di nila sinagot

gayong produktong paputok nila ang dito'y sangkot

tapos wala silang sagutin? sila'y mga salot!

gawaan ng paputok ay ipasara't mapigil

hayok sa tubo ang kapitalistang mapaniil

Bagong Taon ay pinagkakitaan nilang taksil

ngingisi lang silang buhay ng iba'y dinidiskaril

- gregoriovbituinjr.

* Litratong kuha ng makatang galâ habang naglalakad kung saan-saan

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Disyembre 16-31, 2020, pahina 20.

Tanagà talaga

TANAGA TALAGA

1

ah, tanagà talaga

ang nagawa tuwina

ang nalilikha’y saya

pag diwa’y gumagana

2

minsan, iyang pagkatha

ay nakakatulala

minsan tumitingala

sa ulap tumutudla

3

ang mutya'y kausapin

ang diwata'y sambahin

silang inspirasyon din

sa katha't adhikain

4

nobelang mapagmulat

ang nais kong masulat

lumuluksong pulikat

sa binti'y nababakat

5

di tayo nag-iisa

sa oras ng pandemya

tatayo tayong isa

nang alwan ay madama

6

huwag mong tinutuya

ang aking mga tula

ito'y para sa dukha

at kapwa manggagawa

- gregoriovbituinjr.

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Disyembre 16-31, pahina 20.

Halina't mag-ekobrik

HALINA'T MAG-EKOBRIK

halina't mag-ekobrik

huwag patumpik-tumpik

tipunin at isiksik

sa mga boteng plastik

iyang basurang plastik

patigasing parang brick

gagawin nating silya

o kaya'y mga mesa

o baka istruktura

sa hardin o sa plasa

palamuti sa pista

ang plastik na basura

halina't mag-ekobrik

at gupitin ang plastik

saka mo isisiksik

doon sa boteng plastik

patigasing parang brick

iyan na ang ecobrick

- gregoriovbituinjr.

Asam na pag-asa

tanawin ang asam na pag-asa

sa pagdatal ng bagong umaga;

at kinabukasan ay makita

sa pagbaka ng obrero't masa

tungo sa panlipunang hustisya

wala sa sinumang manunubos

ang kaligtasan ng mga kapos

kundi sa sama-samang pagkilos

ng mga dukha't uring hikahos

nang sistemang bulok ay matapos

- gregoriovbituinjr.

Ang sabi ng paham

Ika ng isang paham, tayo'y dapat makialam

sa mga isyung panlipunan, tayo'y makiramdam

walang sinumang nabubuhay sa sarili lamang

kundi magtulungan tayong may samutsaring agam

hindi umiinom ng sariling tubig ang sapa

hindi kumakain ang puno ng sariling bunga

hindi aarawan ng araw ang sarili niya

hindi susuntukin ng tao ang sariling panga

mga sinabi ng paham ay ating unawain

maging masaya't ang sarili'y huwag mong dayain

isang lipunang makatao’y ating pangarapin

ang lipunan, bayan, masa, kapwa'y organisahin

ipagtanggol ang masa laban sa kapitalismo,

laban sa mapang-api, mapagsamantala’t tuso

ang binilin ng paham ay tunay na prinsipyado

kaya mabuhay tayong nakikipagkapwatao

- gregoriovbituinjr.

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Disyembre 16-31, pahina 20.

Tatak na apakan habang nakapila

tiyakin mong maapakan ang tatak sa bangketa

isang metrong distansya'y tiyakin pag nakapila

lalo't bumibili ka sa palengke, groseriya, 

sa mall, hardware, canteen, o maging gamot sa botika

tiyakin nating nagagawa ang social distancing

habang naka-face mask at face shield na dapat suutin

dahil may COVID na hangaring maiwasan natin

upang hindi raw magkahawaan sa COVID 19

panahong ayaw natin, pandemyang nakakapagod

walang trabaho, ang dama'y gutom, wala nang sahod

sitwasyong walang magawa kundi tayo'y sumunod

nakakairitang kalagayan, tayo'y hilahod

sa ngayon, sumunod ang tangi nating magagawa

pakikisama na rin sa mga pumilang madla

kalunos-lunos na sitwasyong di pa humuhupa

na ang dulot sa karamihan ay kaawa-awa

- gregoriovbituinjr.

Pagpupugay sa KPML

Pagpupugay sa KPML

Mabuhay ang K.P.M.L.! Mabuhay!

sa inyo'y taas-noong pagpupugay!

lalo't kayo'y mga kasanggang tunay

na sadyang patuloy na nagsisikhay

upang makamit ang lipunang pakay

lipunang makatao'y itatayo

upang mawala ang dusa't siphayo

na dulot ng kahayukan sa tubo

ng sistemang kalat saanmang dako

at sa dalita'y nakapanduduro

O, K.P.M.L., ituloy ang laban

tungo sa pagbabago ng lipunan

habang prinsipyong sosyalista'y tangan

mapagsamantalang uri'y labanan

nang lipunang makatao'y makamtan

- gregoriovbituinjr.

Kwento ng Dalawang Aso

"Friend is the key of love." 

~ ayon sa karatula sa isang trak

Kwento ng Dalawang Aso

mayroong dalawang itim na asong magkasama

magkaibigan lang ba o magkasintahan sila?

habang tila nakatitig sa nar'ong karatula

"Friend is the key of love" na patama ba sa kanila?

nakita ko lamang ang karatulang nadaanan

kinuha ang kamera't iyon ay nilitratuhan

ngunit biglang sumulpot ang mga aso kung saan

na animo'y may kwento silang nais ipaalam

naks naman! tanging nasabi sa kuha kong litrato

na pag tiningnan mo'y may mababanaag na kwento

ano nga bang pakialam ko sa dalawang aso

kung sila'y nagmamahalan na sa kanilang mundo

- gregoriovbituinjr.

Samutsaring tanagà

SAMUTSARING TANAGA

1

Oo, tuloy ang laban!

Wala dapat iwanan!

Kahit sa kamatayan

Misyon, huwag pigilan

2

tutulog-tulog lamang

sa kanilang pansitan

kaya natutuyuan

pati ang lalaugan

3

mabuti nang iskwater

kaysa lider na Hitler

andami ng minarder

pati mga pagerper

4

pagtingala sa langit

naroong umaawit

ang anghel na kayrikit

na sa puso’y umakit

5

ang binibining mutya

ay totoong diwata

sa ganda’y natulala

puso’y di nakawala

6

ibagsak ang gahaman

baguhin ang lipunan

tungo sa kagalingan

at pag-unlad ng bayan

- gregoriovbituinjr.

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Disyembre 1-15, 2020, pahina 20.

Sa alabok ng kawalan

ihatid mo man ako sa alabok ng kawalan

pagkat turing mo sa akin ay basurang dalatan

pasiya ko'y magpatuloy sa pakikipaglaban

kaysa maging tuod na sa langit nakatanghod lang

mabining rosas ay di ko hahayaang malanta

aalagaan ko't arawang didiligan siya

tulad ng tanim, kamatis, bawang, sibuyas, luya

alagaan ang punong namumunga, santol, mangga

anumang maisip kong kwento, ikukwento ko lang

anumang sumaging paksa ay itutula ko lang

saya, luha, may poot mang sa dibdib naglalatang

basta't sa dukha't kapwa mo'y hindi ka nanlalamang

pag napagod ka'y bumalik ka't huwag papipigil

malayang puntahan ang sinta't halik ay isiil

maging prinsipyado't labanan yaong mapaniil

sa kasama't kaibiga'y huwag kang magtataksil

walang katapat ang katapatan ko sa prinsipyo

ganito ko ilarawan ang niyakap kong mundo

nais kong maabutan pang ang obrero'y nanalo

sa alabok man ng kawala'y maihatid ako

- gregoriovbituinjr.

Tanagà sa Botika

TANAGA SA BOTIKA

Kamimura Botika

gamot ay sadyang mura

tiyak bagong-bago pa

pag bumili'y dito na

sa pangalan pa lamang

nakakaakit tingnan

nakakatuwang bilhan

ng simpleng mamamayan

ito na'y nakaukit

sa diwa ng maysakit

lalo't namimilipit

na sa gastusin, gipit

gamot sa ubo, lagnat,

sipon, mura na't sapat

masasabi mong sukat

ay maraming salamat

- gregoriovbituinjr.

* kuha ang litrato sa Km. 5 ng La Trinidad, Benguet

* ang tanagà ay katutubong tulang may pitong pantig bawat taludtod

Paghandaan ang Climate Emergency

Paghandaan ang Climate Emergency

paghandaang mabuti

ang climate emergency

nang tayo'y di magsisi

doon sa bandang huli

karapatan ng madla

kagalingan ng kapwa

kaligtasan ng dukha

at mga manggagawa

ang klima'y nagbabago

sistema'y di mabago

tao'y natutuliro

pag bumaha't bumagyo

kung pagbabago ay change

at sukli sa dyip ay change

nais nati'y system change

at di iyang climate change

minsan di mapakali

kaya bago magsisi

paghandaang maigi

ang climate emergency

- gregoriovbituinjr.

* Kuhang litrato ng makatang gala sa Urban Poor Assembly ng Disyembre 7, 2020 sa Bantayog ng mga Bayani

Respeto

Respeto

social distancing sa pag-aabang ng masasakyan

sundin ang mga nilagay na bilog sa lansangan

doon kayo umapak, isang metro ang pagitan

habang suot ang face mask upang di magkahawaan

magaling ang nakaisip, sadyang disiplinado

para sa kalusugan at kagalingan ng tao

di ka man maniwala sa COVID, sumunod tayo

bukod sa pakikisama, sa kapwa'y pagrespeto

- gregoriovbituinjr.

Apakang bilog habang nag-aabang ng sasakyan

kinunan ko ng litrato ang bilog na apakan

na isang metro ang distansya habang nag-aabang

ng masasakyan sa pagtungo sa paroroonan

tandang sa panahon ng pandemya, tayo'y pumila

social distancing bilang respeto sa bawat isa

bakasakaling COVID-19 ay maiwasan pa

simpleng pagsunod at pagtalima sa patakaran

batas sa inhinyering na gabay sa mamamayan

na kung walang bilog, disiplina'y di mo malaman

may bilog upang sa pila'y di magkalabo-labo

bilog para sa kaayusan at pagkakasundo

habang disiplina raw ang kanilang binubuo

nag-aabang ng sasakyan, bilog na'y aapakan

madali namang makaunawa ng sambayanan

ulo nama'y di binibilog ng pamahalaan

- gregoriovbituinjr.

Tanagà sa unos

TANAGA SA UNOS

1

kinain ng bangungot

ang inaaring lungkot

pag tagbagyo’y bantulot

na sa puso’y kukurot

2

nanagasa ang unos

at kayraming inulos

na pulos mga kapos

at sa buhay hikahos

3

tayo ba’y beterano

ng mga baha’t bagyo

at resilient daw tayo’t

pinupuring totoo

4

pag bagyo’y nanalasa

maghanda na ang masa

kalamidad pagdaka

ay talagang disgrasya

5

pag bagyo’y rumagasa

aba tayo’y maghanda

lalo na’t ang pagbaha

ay talagang malala

6

gawin natin ang dapat

upang masa’y mamulat

upang hindi masilat

ng bagyong bumabanat

* Unang nalathala  sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Nobyembre 16-30, 2020, pahina 20.

Huwag magsindi ng yosi sa kalan

aba'y huwag magsindi ng sigarilyo sa kalan

ito po sa inyo'y munting paalala lang naman

lalo pa't walang niluluto sa kasalukuyan

ang gamitin mo'y lighter o kaya'y posporo na lang

aba'y kaya ngang bumili ng isang kahang yosi

bakit di naman bumili ng sariling panindi

kaymahal ba ng lighter kaysa yosi mong binili

o di na maisip dahil sa yosi nawiwili

baka sabihin mong nauubos lang ay konting gas 

ngunit kung ito'y minu-minuto o oras-oras

paunti-unti, ang gas ay pabawas ng pabawas

maya-maya, wala nang gas pag nagluto ng bigas

kahit ikaw pa ang bumili ng gas, paalala

anumang gamit sa tahanan o sa opisina

ay gamitin mo ng wasto, huwag kang maaksaya

kung tingin mo'y nakikialam ako, pasensya ka

- gregoriovbituinjr.

Dagdag na tanagà

DAGDAG NA TANAGA

1

nagnanaknak ang sugat

ng kahapong nilagnat

ng santambak na banat

na di nila masipat

2

kanyang ibinubulong

na doon lang umusbong

ang sa buhay pandugtong

masakit man ang tumbong

3

tumitindi ang unos

tila ba nang-uulos

ang baha'y umaagos

sadyang kalunos-lunos

4 

nang si Rolly'y dumatal

tila Ondoy ang asal

talagang nangangatal

ang masang nangagimbal

5

dumating si Ulysses

na ang dulot ay hapis

gamit nila'y nilinis

nitong bagyong putragis

6

nagdidildil ng asin

ang mga matiiisin

kulang na sa pagkain

kapos pa sa vitamin

7

organisadong masa

na dulot ay pag-asa

hanap nilang hustisya

sana'y kamtin pa nila

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Nobyembre 1-15, 2020, pahina 20.

Sa ikapitong anibersaryo ng bagyong Yolanda

sa Yolanda'y higit anim na libo ang namatay,

ayon sa opisyal na ulat, nangawalang buhay

sa tindi ng bagyo'y naglutangan ang mga bangkay

bagong umaga'y tila di na nasilayang tunay

lampas ikalawang palapag ng bahay ang tubig

na tumabon, storm surge yaong nakapanginginig

ng laman lalo't naranasan ang lagim at lamig

ng Yolandang nagdulot ng anong tinding ligalig

napuruhan ang lalawigan ng Samar at Leyte,

lalo ang Tacloban, iba pang probinsya'y nadale

rumagasa ang unos sa kalaliman ng gabi

di madalumat ang lungkot at dusang sumakbibi

mga nasalanta ng Yolanda'y pilit bumangon

nawasak nilang bahay ay itinayo paglaon

nawasak nilang buhay ay bangungot ng kahapon

ang pagtutulungan ng bawat isa'y naging misyon

pitong taon na ang lumipas, ito'y naging aral

sa bansang tulad nating bagyo'y laging dumaratal

maghanda lalo't epekto ng bagyo'y titigagal

sa atin at sitwasyong dulot nito'y magtatagal

sa ganyang pangyayari'y di tayo dapat humimbing

kaya huwag maging kampante pag bagyo'y parating

maging handa, matulog man ay manatiling gising

ang diwa, magtulungan at ipakita ang giting

- gregoriovbituinjr.

11.08.2020

Kahandaan sa panganib

may panganib sa mga tulad kong nakikibaka

para sa kapakanan at karapatan ng masa

upang tuluyang kamtin ang panlipunang hustisya

kaya dapat maging handa anuman ang mangyari

lalo sa ating gawain gaano man kasimple

baka may magalit at tayo'y kanilang madale

gayong para sa kagalingan nitong kapwa tao

ang ating adhika't sa bayan ay nagseserbisyo

lalo't nais na lipunan ay maging makatao

pagkat hustisyang pangklima't pantaong karapatan

ang mga prinsipyong tangan at pinaninindigan

na baka dahil dito tayo'y may masagasaan

kung bulnerable sa karahasan ay maging handa

upang di tayo masaktan, madahas, makawawa

mag-ingat upang pamilya't buhay ay di mawala 

kaya sariling kaligtasan ay dapat tiyakin

seguridad sa pagkilos ay pag-isipan man din

upang di mag-alala ang mga pamilya natin

- gregoriovbituinjr.

* kinatha sa Climate Justice and Human Rights Defenders Training, Nov6-7, 2020

Paghahanda ng loob

"Kung ang Bayang ito'y nasasapanganib

At siya ay dapat na ipagtangkilik,

Ang anak, asawa, magulang, kapatid

Isang tawag niya'y tatalikdang pilit."

- Gat Andres Bonifacio, sa kanyang tulang "Pag-ibig sa Tinubuang Bayan"

paghahanda sa loob ng bawat Katipunero

iyang naturang saknong ni Gat Andres Bonifacio

mula sa tula niyang pumipintig ng totoo

sa puso't iiwan ang lahat para sa Bayan mo

hinahanda ang ating loob sa pakikihamok

laban sa naghaharing dulot ay sistemang bulok

pinananatiling kanilang uri'y nasa tuktok

habang dangal ng dukha't obrero'y nakayukayok

kaya nga ang pagpapasya kong magsilbi sa bayan

at kumilos tungo sa pagbabago ng lipunan

ay mga dakilang misyong aking pinag-isipan

bilang mamamayang prinsipyado't naninindigan

bukod sa Kartilya ng Katipunan, inaral ko

ang Liwanag at Dilim ni Gat Emilio Jacinto

na may aral tungkol sa paggawa't paggogobyerno,

pati na pakikipagkapwa't pagpapakatao

ang bawat tula ni Bonifacio'y makahulugan

ang bawat sanaysay ni Jacinto'y makatuturan

ang bawat akda ni Lenin ay dapat pagnilayan

pagtayo ng lipunang makatao'y paghandaan

- gregoriovbituinjr.

Di dapat mauwi sa wala ang pakikibaka

di dapat mauwi sa wala ang pakikibaka

ito'y sumagi sa isip nang aking binabasa

yaong mga tala ng himagsikan at ideya

ng Katipunan tungo sa panlipunang hustisya

inialay mo ang buhay mo, nagsasakripisyo

pinag-aralan ang lipunan, sistema't gobyerno

nanindigan at niyakap ang adhika't prinsipyo

kumbinsidong itayo ang lipunang makatao

ah, pakikibaka'y di dapat mauwi sa wala

lalo't marami nang aktibista'y nangawala

ang iba'y kinamatayan na ang inaadhika

habang iba'y nabilanggo, dinukot, iwinala

dapat nating ipanalo ang bawat simulain

upang lipunang makatao'y maitayo natin

walang uring mapagsamantala't mapang-alipin

na ang bawat isa'y nakikipagkapwa-tao rin

tayo'y prinsipyadong di naghahangad ng kagitna

kundi makataong lipunan ang nasa't adhika

dapat mapagtanto, kasama ng obrero't dukha

na pakikibaka'y di dapat mauwi sa wala

- gregoriovbituinjr.

Sanay akong mag-isa, sanay akong nag-iisa

sanay akong mag-isa, sanay akong nag-iisa

marahil introvert, loner, o kaya'y letratista

pulos letra ang kapiling, nagsusulat tuwina,

abang makatang nangangarap maging nobelista

isa ring blogerong dapat may tulang inaaplod

sa bawat araw, mga pinag-isipang taludtod

minsan nga ay makikita mo akong nakatanghod

gayong nagtatrabaho't nagsusulat ng may lugod

gayunman, di ako dapat nasasanay mag-isa

dapat may kausap lagi, kolektibo, kasama

dahil naglilingkod para sa bayan at sa masa

di nagsasariling kumilos, lalo't aktibista

may trabaho mang kayang mag-isa'y aking gagawin

tulad ngayon, ilang akda'y aking isinasalin

habang may mga paksang susulatin, tutulain,

habang binabaka ang sistemang mapang-alipin

sanay mang mag-isa'y di dapat lagi nang ganoon

dapat kausap ang dukha para sa nilalayon

dapat kasama ang manggagawa para sa misyon

dapat sa pakikibaka ng bayan nakatuon

- gregoriovbituinjr.

Basura

masalimuot ang mundong ginagalawan natin

lalo na't makukulit ay di makuha sa tingin

ang laot ng karagatan kung iyo lang sisirin

maraming isda ngunit iba na ang kinakain

akala mo'y dikya ngunit basurang plastik pala

magaganit na plastik na di manguya ng panga

ng isda, iyon ang dahil ng pagkamatay nila

di lamang sa laot kundi sa ilog, lawa't sapa

kakainin natin ang isdang kumain ng plastik

maluluto natin ang plastik sa isdang matinik

nakasalalay ang kalusugan, tayo'y umimik

anong gagawin natin upang mata'y di tumirik

pagsabihan mo nga ang iba, sila pa ang galit

tungkol sa basura nila, sa iyo'y magngingitngit

gayong pagkakalat din nila'y nakapagngangalit

buti't lagi tayong mahinahon sa bawat saglit

sariling basura'y di nila maibukod-bukod

sa mundong sangkaterba na ang itinayong bakod

daigdig bang ito'y sa basura na malulunod?

kung di tayo kikilos, baka mundo'y maging puntod

- gregoriovbituinjr.

Si Rolly at si Rody

storm surge ang banta nitong matinding bagyong Rolly

habang tokhang ay ginawa na ng matinding Rody

storm surge, tulad sa Yolanda'y kayraming namatay

habang sa tokhang naman ay kayrami nang pinatay

ingat sa storm surge, aba'y dapat nang magsilikas

ingat sa tokhang pagkat kayraming batang nautas

pag-ingatan ang buhay sa matinding bagyong Rolly

mas pag-ingatan ang karapatan laban kay Rody

- gregoriovbituinjr.

Undas sa panahon ng pandemya

ngayong Undas, di makakadalaw sa sementeryo

dahil sa pandemya, ito muna'y isinarado

mahirap daw kung magsisiksikan ang mga tao

walang social distancing, magkahawaan pa rito

ngunit matapos ang Undas, sementeryo'y bubuksan

baka sa unang araw pa lang, tao'y magdagsaan

dapat mag-social distancing nang di magkahawaan

sa loob ng sementeryo, disiplina lang naman

ngayong Undas, kung di man makadalaw sa kanila

ay alam nilang sila'y nasa ating alaala

pagkat sa puso't diwa'y nakaukit sa kanila

na di tayo nakalimot, di man makabisita

magtirik tayo ng kandila saanman naroon

at makakaabot sa kanila ang ating layon

wala man sa sementeryo'y gunita ng kahapon

ay nananariwa't sa puso natin nakabaon

- gregoriovbituinjr.

Sa una kong gabi sa bagong opis

pawisan ako sa unang gabi sa bagong opis

wala pa kasing bentilador kaya tiis-tiis

nagsalansan ng gamit at patuloy na naglinis

mag-isa man doon ay di nakadama ng hapis

itinuloy ko roon ang pagsasalin ng aklat

pautay-utay man sa gabi hangga't ako'y dilat

sa kwaderno'y pinagtitiyagaan kong isulat

ang pahinga'y ang pagkatha nf tulang mapagmulat

ramdam ang tinding alinsangan sa silid na iyon

na animo ako'y isinilid sa isang kahon

at dahil sa antok ay nakatulog na rin doon

habang iwing diwa'y kung saan-saan naglimayon

kaysarap ng tulog pagkat nasa diwa'y diwata

bagamat mag-isang ang kayakap  ay sadyang wala

mag-ingat lamang dahil may paparating na sigwa

at maghandang bakahin ang sangkaterbang kuhila

- gregoriovbituinjr.

* Naglipat kami ng bagong opis mula Lungsod Quezon tungong Lungsod Pasig, Oktubre 31, 2020 ng hapon

Huling araw ng Oktubre nang kami na'y maglipat

huling araw ng Oktubre nang kami na'y maglipat

ng opisina't mga gamit ay sa trak binuhat

binagtas ang lansangang init ay nakasusugat

na sana'y di mabigat ang pumatong sa balikat

sinalansan muna ng maayos ang bawat karton

dalawang aparador, lamesa, kinarga iyon

sa trak, ibang gamit, aklat, polyeto, papel doon

bagong opisina, bagong labanan, dating misyon

huling araw ng Oktubre ang aming unang hakot

dinala pa rin ang baka mahalagang abubot

mga alaala ng labanang di malilimot

lalo't ito'y makasaysayan at masalimuot

undas man ay patuloy pa rin kaming kumikilos

upang labanan ang pang-aapi't pambubusabos

mag-isa sa gabing nadirinig bawat kaluskos

subalit nakatulog pa rin doon ng maayos

- gregoriovbituinjr.

Ang banta ng unos

maalinsangan ang paligid gayong nagbabanta

ang matinding unos na mananalasa sa madla

mabanas ang pakiramdam, payapa pa ang lupa

sa ulat nga'y kaybilis ng bagyo, dapat maghanda

ngayong madaling araw, ang paligid pa'y tahimik

di basa ang lansangan, wala pang ulang tikatik

sasalubong sa undas ang unos na anong bagsik

at maraming biyahero'y tiyak magsisitirik

maalinsangan, hinubad ko ang pang-itaas

inunan ang malaking librong may binubulalas

wala sanang tulo, at ang atip sana'y di butas

pinihit ang tsanel, walang kursunadang palabas

muli kong ipinikit ang inaantok kong mata

upang muling mapanagimpan ang diwatang sinta

nasaan na ang hanap na panlipunang hustisya

may banta mang unos, nariyan ang bagong umaga

- gregoriovbituinjr.

Tapusin na natin ang laban

niyurakan ng sistemang bulok ang pagkatao

ng laksa-laksang dukha't masisipag na obrero

sa tokhang nga'y barya-barya lang ang buhay ng tao

itanong mo man sa kasalukuyan mong gobyerno

wala nang prose-proseso ng batas ang ginawa

na naging patakaran na ng pinunong kuhila

kung sino ang suspek ay basta na lang bubulagta

kung sinong mapaghinalaan ay tutumbang bigla

tama ba ang ganitong walang proseso ng batas

alam mong panuntunang iyan ay tadtad ng dahas

pinaglaruan ang batas upang magmukhang butas

karapatan na'y balewala't kayraming inutas

dapat dinggin ng bayan ang hibik ng aping masa

at usigin ang mapang-api't mapagsamantala

dapat palitan ng bayan ang bulok na sistema

dukha'y magkapitbisig tungong ganap na pag-asa

ah, di pa tapos ang laban, di pa tapos ang laban

upang panlipunang hustisya'y makamit ng bayan

huwag hayaang "hustisya'y para lang sa mayaman"

tapusin natin ang laban, baguhin ang lipunan

- gregoriovbituinjr.

Sa ika-27 anibersaryo ng SANLAKAS

pagbati sa anibersaryong pandal'wampu't pito
ng ating party list na Sanlakas, mabuhay kayo!
tunay na lingkod ng mamamayan, ng simpleng tao
lalo't tinataguyod ay lipunang makatao

dalawampu't pitong taon na ang nakalilipas
nang magkaisa ang masa't tinayo ang Sanlakas
dalawang dekadang higit nilabanan ang dahas
upang lipunang ito'y maging patas at parehas

kahit nitong kwarantina'y nagbigay ng pag-asa
sa abot ng kaya'y nagbigay ng tulong sa masa
sa iba't ibang isyu ng bayan ay nakibaka
upang tuluyang mabago ang bulok na sistema

narito lang kami, taas-kamaong nagpupugay
sa Sanlakas dahil sa pakikibaka n'yong tunay
narito tayo, kapitbisig, susulong na taglay
ang pagkakaisa ng bayang may adhikang lantay

- gregoriovbituinjr.
10.29.2020

Ilang tanaga

ILANG TANAGA

I

bakit ba kinakapos

kaming mga hikahos

bakit laging hikahos

ang dukhang kinakapos

urong-sulong ang diwa

walang kumakalinga

lalo't di masawata

ang kahirapang lubha

bakit kami'y iskwater

sa bayang minamarder

ng hinalal na lider

na tila isang Hitler

laksa-laksa’y namatay

kayraming humandusay

inosente'y pinatay

naglutangan ang bangkay

II

puting-puting buhangin

nang tayo’y paunlarin

ngunit kung iisipin

may planong alanganin

City of Pearl malilikha

uunlad daw ng bansa;

ang nananahang dukha

kaya’y ikakaila

dukha’y mapapaalis

tiyak madedemolis

sa planong hinuhugis

ng burgis na mabangis

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Oktubre 16-31, 2020, pahina 20.

Ang inidoro ng ginhawa

O, dama mo ang kirot ng tiyang di madalumat

tila baga pasan mo ang daigdig, O, kaybigat

na ang tanging lunas ay sa palikuran magbawas

at madarama ang ginhawang hinahanap-hanap

sa maraming bagay nga tayo'y abalang-abala

kayod ng kayod para sa kinabukasan nila

nagpapakabusog sa pagkaing di masustansya

tinatagay ang samutsaring alak at serbesa

ngunit anumang sarap ay sa kasilyas dudulo

at tunay na ginhawa ang dala ng inidoro

tulo ang pawis, tutop ang tiyan, pag wala ito

mamamatay kang di mo mawari, sakit sa ulo

mahalaga ang palikuran, iyong napagnilay

doon mo ilagak ang lahat mong sakit at lumbay

siya pala ang lunas sa mga problemang taglay

upang kaginhawaan ay maramdaman mong tunay

- gregoriovbituinjr.

Ang bago kong gunting na pangekobrik

nang makaluwas ng Maynila, una kong binili

ay isang munting gunting na siyang inihalili

sa naiwang gunting na pitong buwan ding nagsilbi

sa probinsya sa mga inekobrik kong kaydami

pulang gunting ang naiwan, asul ang binili ko

sinimulan ko agad ang pageekobrik dito

kayraming plastik agad ang naipon kong totoo

isang linggo pa lang, pinatitigas ko na'y tatlo

misyon ko na ang mag-ipon at maggupit ng plastik

tulong sa kalikasang sa basura'y humihibik

gagawin ko pa'y di lang ekobrik kundi yosibrick

mga upos ng yosi'y ilagay sa boteng plastik

mga naglipanang basura'y kakila-kilabot

naglutangan ang mga plastik at upos sa laot

ang bagong gunting sa pageekobrik ko'y nagdulot

ng saya, kaya pagsisilbi ko'y di malalagot

- gregoriovbituinjr.

Walang kumot sa pagtulog

pinagkukumot ako ni misis sa lalawigan

talagang ako'y laging pinaaalalahanan

ganyan ang pagmamahal, sadyang di matatawaran

magkasama sa kutson, may kumot pa kami't unan

subalit balik sa dati nang bumalik sa lungsod

hihiga sa silyang kahoy, walang unan at kumot

tila mandirigmang kung saan-saan napalaot

aba'y pag inantok na'y nakahubad pang matulog

kaysarap kasing umidlip sa papag man o sahig

kaysarap kasing humimbing pag nahiga sa banig

di gaya sa kutsong malambot na tila ligalig

di pa sanay magkumot sa lugar mang anong lamig

sanay mang humiga sa papag ng buong pagsinta,

kung saan mapasandal, pipikit at tutulog na

gayunman, huwag balewalain ang paalala

tandaang lagi ang bilin ni misis, "Magkumot ka!"

- gregoriovbituinjr.

Sibaka't TaKam sa agahan

SiBaKa - sibuyas, bawang, kamatis ang agahan

kasabay ng TaKam o talbos ng kamote naman

pawang pampatibay pa ng resistenya't katawan

aba'y nakabubusog din lalo't iyong matikman

itong SiBaKa'y ginayat ko't hilaw na kinain

habang TaKam naman ay isinapaw ko sa kanin

sinasanay ko ang katawan sa mga gulayin

mura lang at maaari mo pa itong itanim

bawasan na ang karne, ito ang aking prinsipyo

maging vegetarian ka rin minsan man sa buhay mo

maging budgetarian din, badyetin mo ang kain mo

magtipid man tayo, sa kalusugan ay seryoso

SiBaKa't TaKam sa agahan, magandang ideya

mga lunas pa ito sa sakit na nadarama

tara, simulan nating magTaKam at magSiBaKa

upang lumakas at tumindi rin ang resistensya

- gregoriovbituinjr.

Dinig ko rin ang pagbuhos ng malakas na ulan

dinig ko rin ang pagbuhos ng malakas na ulan

at sa radyo'y awit ng ASIN ang pumailanlang

ang pinamagatang "Masdan Mo Ang Kapaligiran"

ayon sa umawit, pag namatay "sana'y tag-ulan"

anya'y "upang sa ulap na lang tayo magkantahan"

nakipagsabayan ang patak ng ulan sa himig

ng awiting ang umawit ay kaylamyos ng tinig

habang nagsasalin ng akda, dama'y halumigmig

habang ninanamnam bawat salitang pumipintig

habang kunwa'y tumatagay ng lambanog at tubig

at pinagmasdan ko ang ulap sa labas, kay-itim

di pa naman gabi ngunit animo'y takipsilim

paano makakasilong sa punong walang lilim

kung puno'y pinagkakitaan na ng mga sakim

awit ay inunawa, kaybabaw, ngunit kaylalim

makabagbag-damdamin, mapagmulat, inspirasyon

upang kapaligiran ay pagmasdan natin ngayon

sangkaterbang plastik ang sa dagat na'y lumalamon

upos ng yosi'y nagkalat, kaytindi ng polusyon

sa nangyaring ito, bansa pa ba'y makakaahon?

- gregoriovbituinjr.

Kung sakaling ako ang tulang may sukat at tugma

kung sakaling ako ang tulang may sukat at tugma

ito'y pagkat sa diwa'y maraming kumakawala

samutsaring mukha, mababangis na dambuhala

ako'y abang makata sa anong gandang diwata

sabay naming lilikhain ang saknong at taludtod

upang hustisyang panlipunan ay maitaguyod

upang patuloy na magsipag ako sa pagkayod

upang matutong sumisid nang di naman malunod

malayang taludturan nga ba'y tunay na malaya

habang lipunang makatao'y hangad na malikha

nasa malayo man ang diwata'y kinakalinga

tumatakbo man ang diwa'y huwag sanang madapa

kinakatha ang mga diona, tanaga't dalit

na alay sa masa't sa diwata kong anong rikit

siya ang tula ko't ako ang tula niyang sambit

habang sa inhustisya, yaring pluma'y nagngangalit

- gregoriovbituinjr.

nilalabanan natin ang mga hunyango't tuso,

"Whoever fights monsters should see to it that in the process he does not become a monster." - Friedrich Nietzsche

nilalabanan natin ang mga hunyango't tuso,

mapagsamantalang trapo't sa bayan ay berdugo

inililigtas ang bayan sa diktador na gago

layon nating itayo ang lipunang makatao

nilalabanan natin ang mga tuso't tiwali

at bulok na sistema'y ayaw nating manatili;

para sa prinsipyo'y inalay ang buhay na iwi

gagampanang tapat ang tungkulin kahit masawi

ngunit tiyaking tanganang mahigpit ang prinsipyo

habang binabaka'y kalabang halimaw sa mundo

upang di rin maging halimaw pag tayo'y nanalo

lalo't ating itatayo'y lipunang makatao

pag nagwagi, adhika'y iluluklok sa pedestal,

magpapakatao, makikipagkapwa, may dangal

huwag tutularan iyang mga hunyangong hangal

upang di maakusahang isa ka ring pusakal

- gregoriovbituinjr.

Nilulupig ng mga hunyango ang laksang bansa

nilulupig ng mga hunyango ang laksang bansa

pulos tiwali ang sa posisyon nagkandarapa

sa sambayanan pa ba'y maglilingkod silang sadya

o magbubutas lang ng bangko, bayan ay kawawa

sigaw ng bayan, supilin ang mga mandarambong!

kung sila'y nariyan pa, bansa'y saan na hahantong?

ligalig ang bayan pag namuno'y laksang ulupong

dapat ay tunay na lingkod upang bansa'y sumulong

ngunit saan matatagpuan ang tunay na lingkod?

sa elitista bang sarili ang tinataguyod?

yaong sa puwet ng kapitalista humihimod?

o yaong sa buwis ng bayan laging nakatanghod?

anang awit, "ang hustisya'y para lang sa mayaman"

habang patuloy pa rin ang matinding kahirapan

dapat obrero't dukha'y maghimagsik nang tuluyan

upang bulok na sistema'y talagang mapalitan

- gregoriovbituinjr.

Tuluyan ko nang tinapos ang aking quarantine look

tuluyan ko nang tinapos ang aking quarantine look

pagkat nagpa-Maynila na't nilandas ang pagsubok

napagpasyahan ko agad magpagupit ng buhok

bagaman wala pang tulog at inaantok-antok

lumuwas upang makapagsimula sa trabaho

lalo't bagong opisina ang aatupagin ko

ang pagsasalin ng katha'y itutuloy ko rito

sa dalawang araw na miting na'y agad dumalo

bagong gupit, panibagong hamon, bagong simula

dalawang plastik na tsitsaron ang aking nginuya

habang santimbang tubig naman ang aking tinungga

inahit ang bigote't balbas, kuminis ang mukha

bagong gupit, nag-selfie, at naglinis ng paligid

maraming pagbabago't bagong simula ang hatid

tiyaking huwag magugutom kahit nagtitipid

kinakatha'y bagong paksa, mag-isa man sa silid

- gregoriovbituinjr.

Pagpalaot sa kabila ng bagyo

pagkakataong makawala sa buhay na buryong

subalit nagbantang may bagyo't aso'y umalulong

napurnada na naman, napalaot sa linggatong

walang masakyan gayong sa plano'y ayaw umurong

hintay lang, paraanin muna si bagyong Pepito

at tiyak nang papalaot sa lungsod ang tulad ko

baka di na makayanan ang payapang delubyo

kaya iiskyerda na matapos lang itong bagyo

isang pulong nga "rain or shine" ay dadaluhang pilit

sa lungsod pa'y naghihintay ang trabaho kong hirit

bagong opisina'y aayusin ko pag sumapit

sa lungsod, may bagyo man, biyahe ko'y igigiit

sige, basta may masasakyan, ako'y lalarga na

ayoko nang panahon pa dito'y magpalipas pa

may dapat gampanan, trabaho kong nakatalaga

bilang sekretaryo heneral ay papalaot na

- gregoriovbituinjr.

Ako'y tibak

ako'y tibak na wala sa dulo ng bahaghari

pagkat nakikibakang ang kasama'y dukhang uri

upang lupigin ang bata-batalyong naghahari

upang pagsasamantala't pang-aapi'y mapawi

adhika'y karapatan ng tao't ng kalikasan

naggugupit ng plastik, inaaral ang lipunan

nageekobrik, bakit may mahirap at mayaman

magbukod ng basura, maglingkod sa sambayanan

hangad na maitayo ang lipunang makatao

na walang pagsasamantala ng tao sa tao

dukha man, karapatang pantao'y nirerespeto

bawat isa'y makipagkapwa, may wastong proseso

isinasabuhay ko ang proletaryong hangarin

upang pagsasamantala't pang-aapi'y durugin

sa kabila ng karukhaa'y may pag-asa pa rin

tayo'y magekobrik, bulok na sistema'y baguhin

ako'y karaniwang tao lang na hilig ay tula

na sinusulat ay buhay ng manggagawa't dukha

nasa Kartilya ng Katipunan nga'y nakatala

ang niyakap kong prinsipyo't tinanganang adhika

- gregoriovbituinjr.

Pagninilay sa aking lungga

minsan nga ako'y di mapakali sa aking lungga

lalo na't sugat ng alaala'y sinasariwa

upang itala ang buhay ng binabalewala

bakasakaling makaahon sa danas na sigwa

kayraming litrato ng mga balyenang tumirik

ang mata dahil kumain ng sangkaterbang plastik

paano ba magtutulungan sa pageekobrik

nang masagip ang kalikasan sa kanyang paghibik

oo, pangarap ko'y makaahon, di ang makahon

sa nadamang kahungkagang sa puso'y lumalamon

mabuti nang sumagasa sa bangin ng kahapon

kaysa dumaluhong pa ang kaburyungan ng ngayon

matutunton pa kaya ng lakan ang kanyang dayang

na matagal nang nawala't may iba nang hinirang

matutulungan ba ang mga pesanteng hinarang

ang karapatan sa lupang dapat nilang malinang

narito man ako sa aking lungga, nagmamasid

katiwalian at karahasan ay nababatid

karapatan ay ipagtanggol, huwag maging umid

ang hustisya'y ipaglaban, buhay man ay mapatid

- gregoriovbituinjr.

Ang karatula sa dyip

isa ngang palaisipan ang karatula sa dyip

pagkat tanong iyon na agad kang mapapaisip

"Sino ba ang sinungaling?" ay agad kong nahagip

habang sa biyahe'y nakawala iyon ng inip

subalit tanong na iyon ay may karugtong naman

sa pagtugon ay may dalawa kang pagpipilian:

"ang matanda ba o ang elepante ang katawan?"

may-ari ba ng dyip ay may problema sa tahanan?

sinong pinatamaan ng ganoong patsutsada?

ang sariling ina o ang biyenang lumba-lumba?

ang matandang kasera o ang matabang asawa?

wala tayong alam, isa lang itong sapantaha

tayo din ay may problema't sariling mga danas

hayaan natin sila sa ganoong alingasngas

baka nga problema nila'y kanila nang nalutas

habang tayo'y patuloy pa sa nililikhang bukas

- gregoriovbituinjr.

Gaano nga ba kahalaga ang puno?

gaano nga ba kahalaga sa akin ang puno?

gaano nga ba kahalaga sa iyo ang puno?

gaano nga ba kahalaga sa atin ang puno?

gaano nga ba kahalaga sa mundo ang puno?

ang mga puno'y nagbibigay ng lilim sa labas

ang mga puno'y tahanan ng hayop na ilahas

ang mga puno'y maraming binibigay na prutas

tulad ng bayabas, kalumpit, duhat, sinigwelas

ang mga puno'y nagbibigay ng kahoy sa madla

ang mga puno'y pananggalang sa mga pagbaha

ang mga puno'y tagapagligtas mula sa sigwa

tulad ng punong dita nang si Ondoy ay nagwala

ganyan kahalaga ang mga puno sa daigdig

kaya mga daing nila'y ating bang naririnig?

pag nawala ang puno'y walang huni ng kuliglig

halina't puno'y alagaang nagkakapitbisig

- gregoriovbituinjr.

Ang gawain kong pagsasalin

Ang gawain kong pagsasalin

may kompyuter na't wifi, mayroong teknolohiya

magsalin ng Ingles sa Filipino'y madali na

subalit pag ninamnam mo ang salin mong binasa

minsan, mali ang kahulugan sa iyong panlasa

kaya ako'y nagsasalin sa mahabang estilo

bawat pangungusap ay isusulat sa kwaderno

di laging literal na salita, unawain mo

upang iyong makuha ang kahulugan ng wasto

di lang bolpen at kwaderno ang iyong gagamitin

kundi dalawang wika'y kabisado mo't namnamin

nirerepaso't binabalikan ang mga salin

pangungusap at talata'y dapat mong unawain

kung Pluto'y dwarf planet, ang salin ba'y dwendeng planeta

gayong di ito dwende kundi maliit sa iba

dwarf dahil maliit, di dahil dwendeng may mahika

mainam bang Pluto'y tawaging punggok na planeta

suriing mataman ang nakapaloob na diwa

na nais iparating sa madla niyong may-akda

upang kahulugan sa salin ay walang kawala

upang manamnam mo ang lasa ng bawat salita

salin ng salin, dapat batid ang sariling sulat

upang sa kompyuter ay maitipa ng maingat

diksyunaryo ng mga salita'y tangan ding sukat

bilang sanggunian kung ang salita'y nararapat

- gregoriovbituinjr.

365 basong karton kada taon

ginagamit ko'y isang baso lamang sa tahanan

na matapos magkape'y akin namang huhugasan

walang basong kartong itatapon sa basurahan

kundi yaon lamang plastik ng kapeng pinagbilhan

ginagamit naman sa kapehan ay basong karton

kung araw-araw isang beses kang magkape doon

bilangin mo't ang nagamit sa isang buong taon

ay tatlong daan, animnapu't limang basong karton

ikaw pa lang iyon, paano kung ang magkakape

ay isang daan bawat araw, di lang ito triple

tatlumpu't anim na libo't limangdaang kinape

sangkaterbang basurang ito'y suriing maigi

kung sa kapehan, basong hugasin ang gagamitin

walang basong kartong basurang papatas-patasin

kaylaking tipid ng may-ari sa kanyang gastusin

nakatulong pa sila sa kapaligiran natin

sa ating pagkakape, minsan ito'y pag-isipan

mga plastik ng kape'y maiekobrik din naman

maaksayang pamumuhay ay dapat nang iwasan

at isipin din ang kalagayan ng kalikasan

- gregoriovbituinjr.

Ang pangkat ng Alno (PSA)

ANG PANGKAT NG ALNO (PSA)

bagong kaibigan ni misis ang pangkat ng Alno

na sa barangay na iyon ay naging katrabaho

ang grupo nila yaong nag-sensus sa buong baryo

upang iambag sa populasyon ng bansang ito

sa pagse-sensus ay matitinik at mabibilis

sa pagkuha ng datos, walang kulang, walang labis

bagong kaibigan, bagong kasamahan ni misis

masasaya't palakwento, tiyak kang bubungisngis

matapos ang trabaho'y nag-iskedyul ng lakaran

taniman ng samutsaring cactus ang pinuntahan

nag-selfie't iba't ibang cactus ang nilitratuhan

sa bahay ng isang katrabaho'y nananghalian

sa pangkat ng Barangay Alno, maraming salamat

sapagkat kayo'y talagang mahuhusay ngang sukat

kahit may ilang problema'y naaayos ang ulat

ginawa ang tungkuling makatutulong sa lahat

- gregoriovbituinjr.

Ilang hibik

sa diwatang minumutya, sa musa ng panitik

sa isang dilag na kapara'y rosas na matinik

bakit ang pangalan mo sa puso ko'y natititik

ako'y gawaran mo ng nakasasabik mong halik

sa basurerong di pa gumagawa ng ekobrik

ano nang ating gagawin sa sangkaterbang plastik

sa laot na malalim nga't sa bundok na matarik

naroroong ang mga plastik ay nagsusumiksik

minsan sa aking pag-iisa'y laging bumabarik

hanggang sa kalasingan ang aking mata'y tumirik

mabuti't ako'y nasa bahay lang, biglang hihilik

nasa upuan na lang pagkat di na makapanhik

maraming katiwaliang nakapaghihimagsik

kaya aralin ang isyu't huwag patumpik-tumpik

para sa panlipunang hustisya'y dapat umimik

at labanan ang dahas na kanilang inihasik

- gregoriovbituinjr.

Pagsalansan ng salita

kayraming mga salitang di basta maaninag

ang bola'y bilog, kaya ba binobola ang dilag?

tutungo ka bang nakatungo sa daang di hayag?

iyang pagtaklob ba sa taklobo ay may paglabag?

pag ako ba'y nagpatawa, ako ba'y patawa rin?

matutuwa ka ba kung ikaw ay patutuwarin?

pag ako ba'y nagkasala, ako na ba'y salarin?

ang pusa bang nangalmot ay pusakal kung tawagin?

iba ang tubo na pinanggalingan ng asukal

iba ang tubo na inasam ng nangangapital

iba ang tubo ng gripo, posonegro't imburnal

iba ang tubo ng tanim at punong matatagal

ang makata'y nag-iisip, kawa, kawal, kawali

kung sakaling maiinip, pala, palag, palagi

na sa puso'y halukipkip, saka, sakal, sakali

bawat tula'y makasagip, baha, bahag, bahagi

matatagpuan mo ba sa diwa ang haka't katha

nadarama ba ng puso mo ang halik ko't likha

minsan nga'y di mawaring tutula akong tulala

nagkakaganyan ba pagkat makatha ang makata

- gregoriovbituinjr.

Ang kaibhan ng poetry at poem

"...but it is only the study not of poetry but of poems, that can train our ear." - T. S. Eliot

- mula sa aklat na Selected Prose of T. s. Eliot, p.108

tanong: anong kaibahan ng poem at poetry?

masagot kaya ito ng makatang nagmumuni?

kay T. S. Eliot ay ito ang kanyang sinabi

na sa akin nama'y kariktang nakabibighani

poetry ba pag inalayan siya ng bulaklak?

pagkat sa kanyang kariktan ako'y napapalatak?

poem na ba pag tinulad ko siya sa bulaklak?

siya'y rosas na matinik ngunit iindak-indaK?

susuriin mo di lang ang katitikan ng tula

di lang paano ito isinulat ng makata

susuriin mo'y nakapaloob na talinghaga

paano tumagos sa puso yaring parikala

paano kung sa sariling wika ito isalin

ang poetry ay tula, at ang poem ay tula rin

minsan ang tula'y tulay upang mutya'y pasagutin

kaya tula'y kaysarap unawain at namnamin

- gregoriovbituinjr.

Huwag iwan sa isang bulsa ang selpon at pera

huwag iwan sa isang bulsa ang selpon at pera
aba ito'y napagtanto ko lang kani-kanina
paghugot ko ng selpon ang mga pera'y sumama
agad ko namang nakita kundi ito'y wala na

buti't sa gilid ng bangketa ako napaupo
nang binunot ko ang selpon na tila hapong-hapo
upang i-text si misis upang kami'y magkatagpo
at nakita nga ang pera nang biglang mapatungo

nasa isip kasi'y ang pariralang kinakatha
di namalayang pera sa bulsa'y muntik mawala
paano kung may tumawag at naglalakad na nga
nalaglag na ang pera't nakakuha'y tuwang-tuwa

sadyang nakapanghihinayang kung magkakagayon
pasya ko'y ihiwalay ng bulsa ang pera't selpon
marahil ito na'y isa sa tumpak kong desisyon
upang di ka naman mawalan ng pera paglaon

- gregoriovbituinjr.

Pagsusuot ng medyas kay misis

oo, kay misis ay ganyan akong magsilbing lubos
sinusuutan ko siya ng medyas at sapatos
tanda iyan ng pagmamahal, di pambubusabos
kusa kong ginawa, di man sinabi o inutos

oo, ganyan nga kung magtulungan kaming dalawa
lalo't siya ang may trabaho't may tangan ng pera
akong bahala sa gawaing bahay, paglalaba,
pagluluto, paglampaso, pagtapon ng basura

isa man akong dakilang lingkod sa aking misis
ayos lang lalo't malaki ang tiyan niyang buntis
baka pag nagsapatos siya, tiyan na'y umimpis
susuutan ko siyang kusa upang di mainis

ako ring magtatanggal ng sapatos niya't medyas
pag dumating na sa bahay pagkagaling sa labas
payak at kusangloob na pag-ibig ang katumbas
at di magmamaliw habang pinapanday ang bukas

- gregoriovbituinjr.

Pinakapahinga ko sa trabaho ang pagtula

pinakapahinga ko sa trabaho ang pagtula

sa maghapong paggawa'y pahinga na ang pagkatha

magninilay-nilay kahit na sa panahong putla

agad isinusulat anumang nasa gunita

minsan, maghapon ang pagpapako't pagmamartilyo

magdidilig, mga tanim ay inaasikaso

at minsan naman, maglaba, magluto't maglampaso

o kaya'y magsalin ng akdang naroon sa libro

habang trabaho'y ginagawa, ay may naninilay

ang ina'y nasa piitan, ang anak ay namatay

aktibista ang nanay na sa anak napawalay

dahil ba aktibista, ang hustisya na'y di pantay

pagpupugay doon sa nars na maganda'y ginawa

nagpaanak sa kalsada ng inang namumutla

di sila dapat makaligtaan sa bawat tula

tuloy muna ang trabaho't mamaya na kakatha

- gregoriovbituinjr.

Sa anino ng kahapon

nasa anino man ako nitong aking kahapon

ay lagi kong pinagbubutihan ang bawat ngayon

sinasabuhay ang angking prinsipyo't nilalayon

samutsaring paksa'y inaaral at sinusunson

gawin ang bawat ibig ng minumutyang diwata

kathain ang pagsintang nilalabanan ang sigwa

idarang pa natin sa apoy ang espadang katha

upang pumutol sa ulo ng gahamang kuhila

nagsisiksik pa rin sa bote ng sanlaksang plastik

nag-aalay sa diwata ng rosas na may tinik

habang tinatahak ang sangandaang anong tarik

at laman ng kalooban ay agad isatitik

oo, di ko makikita ang anino sa dilim

kundi doon sa liwanag na tumagos sa lilim

anino'y natanaw kong naroroong naninimdim

hanggang sa kami'y abutan ng bunying takipsilim

- gregoriovbituinjr.

Mga paksa sa pagkatha

paano nga bang kinakatha ang hibik ng puso

habang naninilay ang mga ugaling hunyango

at nanonokhang habang may pinunong kapit tuko

di lumpo ang panitik habang iba'y pinayuko

inaakdang buong tigib ang samutsaring paksa

sinasapuso ang bawat daing ng maralita

pinapaksa ang kasanggang hukbong mapagpalaya

at paglilingkod kasama ang uring manggagawa

matematika, astronomiya, pageekobrik

aktibo, aktibismo, tahakin man ay matinik

sistemang bulok, hustisyang panlipunan, paghibik

makata, tula, nasa loob ay sinasatitik

pluma ang gatilyo ng bawat paksang susulatin

nasa diwa'y punglong sa mapang-api'y patagusin

aklat, sakripisyo't danas ang kaluban kong angkin

layuning sistemang mapagsamantala'y kikitlin

pakikipagkapwa't pagpapakatao'y nilayon

na aking tinataguyod bilang dakilang misyon

upang iyang bulok na sistemang tunay na lason

ay durugin sa mga akda't mawala paglaon

- gregoriovbituinjr.

Patuloy na pagsulat

di tumitigil sa pagkatha ang makatang tibak

sa gitna man ng init, pawis ay tumatagaktak

sa gitna man ng lamig at nangangatal sa lambak

sa gitna man ng payapang sementeryong pinitak

patuloy ang pagkatha kahit mabulid sa dilim

itutula pati ulat na karima-rimarim

aakdain pati laman ng pusong naninimdim

kakatha't kukutyain ang gumagawa ng lagim

kanyang ibubulgar ang mga mapagsamantala

at patuloy na itutula ang hibik ng masa

imbis kiskisin ang kalawang upang mapaganda

ang gintong tanikala'y dapat itong lagutin na

hindi nahihimbing ang makata sa toreng garing

naroon siyang kasama ng dukhang dumadaing

sasamahan ang mga manggagawang magigiting 

upang bulok na sistema'y tuluyan nang malibing

- gregoriovbituinjr.

Suliranin at Pagbangon

sumisiklab ang poot

laban sa mapag-imbot,

tuso, buktot, kurakot,

na sa bayan nga'y salot

dukha'y namimilipit

sa sinturong kayhigpit

kaya siklab ng galit

kumakawalang pilit

puspos ng kahirapan

kawalang katarungan

mapang-api't gahaman

tadtad ng kabulukan

pumapatay na lider

animo'y isang Hitler

ang bayan nga'y minarder

ng pinunong pagerper

dapat nang pag-isipan

paano na lalaban

para sa katarungan

at sa kinabukasan

kayraming nangangarap

na hustisya'y malasap

na ginhawa'y mangusap

sa ibabaw ng ulap

panibagong pag-asa

panlipunang hustisya

baguhin ang sistema

isang bagong umaga

kaya makibaka rin

upang tuluyang kamtin

ang adhika't layunin

para sa bansa natin

- gregoriovbituinjr.

* Ito'y unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Oktubre 1-15, 2020, pahina 2

Ang payo ng kampyong si Triple G

"Sometimes the only person that can see your goal is you. Stay focused and you will achieve it. You, yes you, you can do it too. Hard work pays off." ~ world middleweight boxing champion Gennady G. Golovkin

bilin ng isang magaling na boksingerong kampyon

minsan ang tanging makakakita ng iyong layon

ay ikaw lang mismo, kaya isipan mo'y ituon

upang mapagtagumpayan mo ang anumang hamon

isang magandang payo ni Gennadiy G. Golovkin

sa anumang larangan ay pagsikapan at sundin

minsan walang ibang tutulong kundi sarili rin

kaya kung di ka magsisikap ay walang kakamtin

pumokus ka sa iyong inaasam na larangan

ito man ay sa palakasan, agham, o sipnayan

bawat larang ay aralin at iyong pagsikapan

upang matamo ang tagumpay o inaasahan

mapipigil mo ang takot na namahay sa dibdib

malalagpasan mo ang lungkot sa malayong liblib

makakalabas ka rin sa pinaglunggaang yungib

matitigpas mo ang ulo ng sawang nanibasib

iyan ang isang payong magaling para sa masa

lalo sa tulad kong isang makata't aktibista

sa pagbaka't pagkamit ng panlipunang hustisya

sa panawagang baguhin ang bulok na sistema

- gregoriovbituinjr.

Napadpad man sa malayong ilang

oo nga't napadpad lang ako sa malayong ilang

subalit sa iwing katungkulan pa'y gumagampan

pagkabahag ng buntot sa akin ay walang puwang

kahit pa manuluyan sa amak ng karukhaan

nakakaakit man ang buhay sa gubat na liblib

ay parang nasa hukay na puputukin ang dibdib

dapat uwian kung saan ang iwing puso'y tigib

mabuti nang harapin ang sawang naninibasib

di mawawala sa taludturan ko't pangungusap

na pinagluluksa ang pagkawala sa pangarap

di na masulingan ang buntong hininga't paglingap

na inaasahan sa katungkulan kong tinanggap

ang halal ng mayorya'y dapat magawang magtanggol

sa prinsipyo't tindig na iwing buhay ay inukol

ayokong ituring na tusong unggoy na masahol

pa sa hayop, kahit pulang rosas pa ang mapupol

- gregoriovbituinjr.

Ang malabong larawan

malabo ang larawang namumuo sa isipan

silang karaniwan ay naroon sa panagimpan

animo ako'y hinehele sa malayang duyan

subalit kaylabong di maaninag sa kawalan

ang pagpapakatao'y di dapat maisantabi

mahalagang bilin sa atin ng mga bayani

sa pakikipagkapwa'y huwag mag-aatubili

pagkat ito'y tatanganan natin hanggang sa huli

kahit madarang man tayo sa apoy ng ligalig

at hinehele sa kandungan ng bunying pag-ibig

lubak man ang lansangan ay di pa rin mayayanig

anumang sigwa'y haharapin at tayo'y titindig

pusikit ang karimlan, sumulpot ang bulalakaw

maganda ba itong senyales na ating natanaw

ang mga naaninag ba'y palinaw ng palinaw

at baka paglaya'y masulyapan sa balintataw

- gregoriovbituinjr.

Pagbaka sa mananagpang

sumasanib sa kawalan ang gahum ng bangungot

na tila nagnanasa ang hukluban ng kalimot

may tumutusok sa tagiliran, pasundot-sundot

nakakailang kaya sa ulo'y pakamot-kamot

di mo pa magapi ang sa loob mo'y katunggali

patuloy pa rin nilang ang kapwa'y inaaglahi

nagpapakatao ka ngunit sila'y namumuhi

sa kagaya mong tangan pa rin ang nilulunggati

mag-ingat pa rin baka mahulugan ka ng sundang

mula sa buwan, tila ikaw ay palutang-lutang

huwag mong hayaang sa lusak ikaw ay gumapang

dahil nagapi ka na ng kalabang salanggapang

"sasagpangin ka namin, tulad mo'y di sinasanto!"

"ayoko, ayoko, ayoko! sinabing ayoko!"

"tulad mo'y balewala lang sa aming paraiso!"

"tanggap ko kahit na sa labang ito'y nagsosolo!"

- gregoriovbituinjr.

Pakikipagtunggali

animo ako'y ilahas na hayop na sugatan

at pagod na pagod sa naganap na tunggalian

pagkat ayaw palapa sa hayop ng kagubatan

o marahil sa gubat ay naghahari-harian

nakatindig pa rin kahit may sugat na natamo

sa bakbakang araw at gabi'y umaatikabo

kapwa pagod na ngunit di pa rin sila patalo

totoo, sugatan na ako'y di pa rin manalo

mabangis ang kalooban ng mga mananagpang

habang tangan ko pa ang kalasag na pananggalang

nageeskrimahan habang taktika'y tinitimbang

pinaghuhusayan upang di sila makalamang

hari ng kagubatang kagaya ko ring animal

ngunit di ko kaya ang malakas niyang atungal

isang taong lobong balat ng tupa ang balabal

sa labanang ito'y sinong magwawagi't tatagal

- gregoriovbituinjr.

Ang nag-iisang mais sa gilid ng kalsada

namunga na rin ang mais sa gilid ng kalsada

nag-iisa ang mais na iyon, walang kasama

nabuhay ng ilang buwan sa kanyang pag-iisa

sa kabila ng kalagayan,  nakapamunga pa

tulad din ng makatang kumakatha sa kawalan

may nakakatha sa umaga man o sa kadimlan

may katha sa sinag ng araw o patak ng ulan

lagaslas man ng tubig o kalagayan ng bayan

ang introvert nga akala mo'y may sariling mundo

tulad ko'y kayrami rin palang inaasikaso

laging may ginagawa, masaya mang nagsosolo

siyang may buti ring ambag sa mundo't kapwa tao

O, mais, mag-isa ka mang tumubo sa lansangan

subalit namunga ka pa't nagbigay-kasiyahan

ako'y nagpupugay sa iyong angking katatagan

tanging alaala'y larawan mong aking kinunan

- gregoriovbituinjr.

Ang mga bakod na ekobrik

nasulyapan ko lang ang mga bakod na ekobrik

habang naglalakad sa isang makipot na liblib

di papansinin kung di mo ito tinatangkilik

na kolektibong ginawa ng may pag-asang tigib

sinong nag-isip ng ganitong kapakinabangan

kundi yaong gustong malinis ang kapaligiran

kundi yaong ayaw na mga isda'y mabulunan

ng sangkaterbang plastik sa laot ng karagatan

mapapalad ang nakatira sa liblib na iyon

na sa tagalungsod na tulad ko'y malaking hamon

tambak-tambak ang plastik na sa lungsod tinatapon

anong gagawin ng kasalukuyang henerasyon

halina't pageekobrik ay ating itaguyod

sa mga libreng oras ay dito magpakapagod

kay Inang Kalikasan nga'y tulong na nating lugod

tayo nang magekobrik kaysa laging nakatanghod

- gregoriovbituinjr.

Sa pagwawalis ng kalat

marapat talagang walisan ang ating paligid

upang mawala na ang mga layak at ligalig

itapon yaong wala nang pakinabang at yagit

pati kalat sa ating loob na dapat malupig

oo, dapat ding luminis ang isip sa nagkalat

na mga katiwaliang sa bansa'y nagwawarat

ungkatin pati basura nilang di madalumat 

upang mandarambong ay di lang basta makasibat

ibukod mo ang nabubulok sa di nabubulok

tiyaking maitapon din ang namumunong bugok

magwalis, huwag magsunog, ng nakasusulasok

bakasakaling mapalis pati sistemang bulok

walis tinting o tambo man ang gamitin mong sukat

halina't magwalis ng basurang pakalat-kalat

at baka may mapulot na dapat maisiwalat

mausig ng bayan ang katiwaliang naungkat

- gregoriovbituinjr.

Sa silong ng ating pangarap

minsan, nasa silong lang tayo ng ating pangarap
na animo'y di mabata ang kirot na nalasap
pagkat nasadlak sa mundong kayraming mapagpanggap
na di natin batid anong laging inaapuhap

kinaya nating tiisin anumang dusa't hirap
sila pa kayang naturingang mabuting kausap
lalo't nagpadala tayo sa dilang masasarap
na sa puso natin animo'y magandang lumingap

gawin ang dapat, patuloy tayong magpakatao
at laging tanganan ang adhikain at prinsipyo
di tayo patitinag sa mga gawang perwisyo
nadapa man ay tatayo't tatayo pa rin tayo

titindig tayo upang gawin ang nasasaisip
habang pilit inuunawa ang di natin malirip
na naroong palutang-lutang sa ating pag-idlip
na silong man ay bahain, may buhay pang nasagip

- gregoriovbituinjr.

Ang pagsukat sa bilog

Pi = 3.14159268...

sa ating paligid ay payak na sukat ang bilog

na sa palibot ay mapapansing pantay ang hubog

iba sa obalong pahaba, kaygandang anyubog

kaylaki nang tulong tulad ng gulong sa pag-inog

ang pagsukat ba ng bilog na iyan ay paano

ang radyus at diyametro nito'y masusukat mo

ang haba sa pagitan ng bilog ay diyametro

tinatawag namang radyus ay kalahati nito

sukat ng palibot ng bilog ay sirkumperensya

ang pi ay griyegong titik na sukat na pormula

halimbawa'y sa bilog susukatin mo ang erya

pi tayms radyus iskwer, pormula'y kabisaduhin na

ito'y iyong matatagpuan sa paksang dyometri

at pag-aralan mo rin ano ang trigonometri

mga paksang nagsusukat kaya dulo'y may metri

aralin lalo't kukuha ng indyinering dini

pag-aralan mo muna ang pangunahing batayan

bago mga abanteng paksa'y iyong mapuntahan

marami pa akong gagawing tulang pangsipnayan

ngunit dapat pang magsaliksik ang makatang turan

- gregoriovbituinjr.