Sabado, Nobyembre 30, 2024

Makatang Pinoy

MAKATANG PINOY 

kayraming makatang / dapat kilalanin
kaya mga tula / nila'y babasahin
pati talambuhay / nila'y aaralin
upang pagtula ko'y / sadyang paghusayin

at ngayon, naritong / binuklat kong sadya
librong Pag-unawa / sa Ating Pagtula
na aklat ni Rio Alma, na makata
Pambansang Alagad ng Sining sa bansa

Francisco Balagtas, / at Lope K. Santos
Marcelo del Pilar, / Benilda S. Santos
Amado Hernandez, / at Benigno Ramos
Teo Baylen, Jose / Corazon de Jesus

Teo T. Antonio, / at si Vim Nadera
Cirio Panganiban, / at si Mike Bigornia
at si Alejandro / Abadilla pala
na pawang dakilang / makata talaga

Elynia Mabanglo, / Lamberto Antonio
pati si Joi Barrios, / at Rolando Tinio
Rebecca't Roberto / Anonuevo rito
ay kahanga-hangang / makata, idolo

si Glen Sales, Joel / Costa Malabanan
Sidhay Bahaghari, / kayrami pa naman
Danilo C. Diaz, / bugtong ay sagutan
maraming salamat / sa mga tulaan

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha ngayong ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio 

Lugaw na naman

LUGAW NA NAMAN

lugaw muli ang pagkain ni misis
sa ospital, sa lugaw nagtitiis
bawal muna sa kanya ang matamis
o kaya'y maalat na parang patis

aba'y pangtatlumpu't siyam na araw
na namin ngayon, pagkain ay lugaw
na pamatid-gutom sa araw-araw
rasyon ng ospital, meron pang sabaw

pinagandang tawag sa lugaw: congee
warfarin diet sa kanya'y sinilbi
sa umaga, tanghali hanggang gabi
hanggang kalagayan niya'y bumuti

pag nagsawa siya, ako'ng kakain
kaysa mapanis, di ko sasayangin
pagkat ito nama'y lamang tiyan din
at laking tipid pa para sa akin

bibilhin ko naman ang kanyang gusto
basta sakit ay di lumalang todo
paggaling niya'y pangunahin dito
kaya nakabantay talaga ako

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha ngayong ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio 

Nilay sa salawikain

NILAY SA SALAWIKAIN

nagtitipon ako / ng salawikain
na marapat lamang / na pakaisipin
baka makatulong / upang paghusayin
ang buhay na iwi't / kalagayan natin

magandang pamana / mula sa ninuno
sa mga panahong / ang ilaw pa'y sulo
mga aral yaong / kanilang nabuo
kaya payo nila'y / kapara ng ginto

yaong di lumingon / sa pinanggalingan
di makararating / sa paroroonan
ang mga bayani / pag nasusugatan
ay nag-iibayo / ang kanilang tapang

pag naaning mangga'y / sangkaterbang kaing
ay alalahanin / ang mga nagtanim
sa hapag-kainan / pag may haing kanin
ay pasalamatan / kung sinong nagsaing

kapag nagkaisa / tungo sa paglaya
itong bayang api, / kakamti'y ginhawa
pag ipinaglaban / ang mithing dakila
ang ating kakampi'y / uring manggagawa

ang isa mang tingting / madaling baliin
ngunit maganit na / pag sandaang tingting
halina't alamin / ang salawikain
ng ating ninuno't / isabuhay natin

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha sa ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio

Ang mamahalin at ang mumurahing saging

ANG MAMAHALIN AT ANG MUMURAHING SAGING

nakabili ako ng saging sa 7-11
pagkat nais ko'y panghimagas matapos kumain
isa iyong lakatan subahil kaymahal na rin
ngunit ayos lang sapagkat tiyan ko'y nabusog din

hanggang mabasa ko ang isang ulat sa internet
tungkol sa banana art na sa dingding ipinagkit
na isinubasta at milyonaryo ang nagkamit
presyo'y 6.2 million dollar, wala nang humirit

tila sa kanya, presyo niyon ay napakamura
gayong sa akin, yaong bente pesos na banana
ay mahal na, talagang nakabubutas ng bulsa
magkaibang uring minulan, sadyang magkaiba

marahil ay pareho rin naman ang aming saging
kung matamis sa kanya, matamis din ang sa akin
ginawang banana art ang kanya kaya mahal din
subalit kapwa may potassium din kapag kinain

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

Ang makita ng makata

ANG MAKITA NG MAKATA

sa paligid ay kayraming paksa
samutsaring isyu, maralita,
dilag, binata, bata, matanda,
kalikasan, ulan, unos, baha

kahit mga karaniwang gawa
ng magsasaka at manggagawa
anumang makita ng makata
tiyak gagawan niya ng tula

tulad ng inibig niyang kusa
sinta, madla, tinubuang lupa
nasunugan, naapi, kawawa
tutula siyang puno ng sigla

pagkat buhay niya ang kumatha
at kakatha siyang buong laya
subalit di ang magpatirapa
sa mapang-api, tuso't kuhila

kung dapat, maghihimagsik sadya
upang hustisya'y kamtin ng madla
pluma niya'y laging nakahanda
maging ang katawan, puso't diwa

- gregoriovbituinjr.
11.30.2024

* kinatha sa ika-161 kaarawan ni Supremo Gat Andres Bonifacio

Biyernes, Nobyembre 29, 2024

Pakner sa paglaya ng inaapi

PAKNER SA PAGLAYA NG INAAPI
Nobyembre 29 - International Day of Solidarity with the Palestinian People 

minsan, pakner kami ni Eric pag may rali
o kung may aktibidad tulad ng sa U.P.
pag sinigaw namin: From the River to the Sea!
ay sasagot ang iba: Palestine will be Free!

kaya nga, ngayong Nobyembre bente-nuwebe
na International Day of Solidarity
with the Palestinian People, kaisa kami
nila na kalayaan yaong sinasabi

habang sa uring manggagawa nagsisilbi
sa bandilang Palestino, kami'y nag-selfie
na isyu ng paglaya nila'y mapalaki
at mapalayas ang mananakop na imbi

ka Eric, mabuhay ka't pagkilos ay pirmi
sana'y dinggin ng mundo ang ating mensahe
mga kasama, makiisa tayo dine
hanggang madurog ang anumang pang-aapi

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

* kuha ang litrato sa unang araw ng Fight Inequality Alliance (FIA) Global Assembly mula Setyembre 4-7, 2024 sa UP Diliman

Pakikiisa sa mamamayang Palestino

PAKIKIISA SA MAMAMAYANG PALESTINO

naritong nagpupugay ng taaskamao
sa lahat po ng mamamayang Palestino
sa International Day of Solidarity
with the Palestinian People ngayong Nobyembre

nawa'y mapagtagumpayan ninyo ang laban
mula sa panunupil ng kalabang bayan
nawa lugar ninyo'y tuluyan nang lumaya
at maitatag ang isang malayang bansa

kami rito'y lubusan pong nakikiisa
kami'y kasandig ninyo sa pakikibaka
laban sa pagsasamantala't pang-aapi
upang mananakop ay tuluyang iwaksi

magkasangga tayo sa lipunang pangarap
na wala nang kaapihan sa hinaharap
lipunang makatao'y dapat maitayo
at dapat maitatag sa lahat ng dako

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

MABUHAY ANG MGA PALESTINO!
Nobyembre 29 - International Day of Solidarity with the Palestinian People 

Ang galas pala'y mapulang lupa

ANG GALAS PALA'Y MAPULANG LUPA

may Mapulang Lupa sa Las Piñas
sa bandang Sampaloc ay may Galas
naalala ngayon at nawatas
dalawang lugar pala'y parehas

ng kahulugan, aking nalaman
mula sa isang palaisipan
sa tanong sa Talumpu Pahalang
na tunay na dagdag-kaalaman

ang galas pala'y mapulang lupa
na marahil sinasakang sadya
upang magkapalay na dakila
upang gawing bigas nitong madla

wala ako ritong diksyunaryo
pagkat nasa ospital pa ako
buti'y may krosword akong narito
may natutunan na namang bago

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

* krosword mula sa pahayagang Abante, Nobyembre 24, 2024, p.7

Balagtas mula bagtas, kalamyas mula kamyas

BALAGTAS MULA BAGTAS, KALAMYAS MULA KAMYAS

Sa lalawigan ni Itay sa Batangas, ang tawag sa bungang KAMYAS ay KALAMYAS na madalas isahog sa sinaing na tulingan. Nadagdagan ng "la" ang KAMYAS. Kumbaga, ang kamyas sa Maynila ay kalamyas sa Batangas. Ang aking ama'y mula sa Balayan kung saan palasak ang sinaing na tulingan. Ang kalamyas na pinatuyo mula sa pagkabilad sa araw ang paborito kong papakin sa sinaing na tulingan.

Mas napansin ko ang paggamit sa "la" ngayon nang talakayin ni Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan Virgilio S. Almario na ang BALAGTAS ay mula sa salitang BAGTAS. Tulad din ng kalamyas na nadagdagan ng "la" sa salita.

Binabasa ko ang aklat na Kulo at Kolorum ni Almario, pahina 31, at nabanggit niya iyon. Ayon sa kanya, "Una, dahil isang totoong Tagalog na salita ang "balagtas" - varyant ng "bagtas" at katumbas ng shortcut natin sa Ingles. Ikalawa, bahagi ng kadakilaan ng Florante at Laura ang idinulot nitong simbolikong pagbagtas ng panitikan ng ..."

Panlapi ba ang "la"? Ito ang tila sinasabi sa mga nabanggit na salita. Mayroon tayong gitlaping "la". Bukod sa Balagtas at kalamyas, may iba pa kayang salitang gumagamit ng gitlaping "la"?

Dagdag pa ni Almario, "Sa kasulatan ng binyag, isinunod ang pangalan ng makata sa pangalan ng ama na si Juan Balagtas ng Panginay, Bigaa, kaya bininyagan siyang "Francisco Balagtas."

Ginawan ko ng munting tula ang usaping ito:

GITLAPING "LA"

ani Almario, mula "bagtas" ang "Balagtas"
dahil panitikan ng bayan ang binagtas
para pala itong kalamyas sa Batangas
na dinugtungan ng gitlaping "la" ang kamyas

mga dagdag-kaalaman ang mga ito
nang mapaunlad pa ang wikang Filipino
at mabatid ng tagapagtaguyod nito
gaya ng makata't manunulat tulad ko

sa mga saliksik ko'y isasamang sadya
at magagamit sa anumang maaakda
ang gitlaping "la" ay luma ngunit sariwa
na karaniwan nang ginagamit ng madla

maraming salamat, mga ito'y nabatid
wikang lalawiganin ay may naihatid
at napagtantong kung sakaling may balakid
sa pagpaunlad ng wika'y maging masugid

- gregoriovbituinjr.
11.29.2024

Huwebes, Nobyembre 28, 2024

Pananghalian sa ospital

PANANGHALIAN SA OSPITAL

pananghalian dito'y gulay, isda't lugaw
ayaw kumain ni misis, siya'y busog daw
natulog siya't ibibili ko mamaya
ng kanin at ulam na gusto niyang sadya

gulay, isda't lugaw ay aking kakainin
kaysa masira't ayokong ito'y sayangin
kahit ito'y lugaw, lamang tiyan din ito
may gulay pa at bangus na uulamin ko

ganyan minsan ang buhay dito sa ospital
habang nakabantay sa aking minamahal
asam kong gumaling na siya't magpahinga
at kanyang hemoglobin sana'y magdose na

wari ko'y nasa piketlayn o bilangguan
may rasyong pagkain laban sa kagutuman
gulay, isda't lugaw man, huwag maliitin
dahil laking tipid kaysa labas kumain

- gregoriovbituinjr.
11.28.2024

Pagbabasa sa ospital

PAGBABASA SA OSPITAL

ikatatlumpu't pitong araw sa ospital
animo'y tahanan ng higit isang buwan
dito na naghahapunan, nag-aalmusal
nagbabawas, labahan, liguan, tulugan

umuwi akong bahay, saglit na lumabas
at ang aking mga libro'y agad kinuha
bumalik ng ospital at sa libreng oras
hanggang hatinggabi ako'y nagbasa-basa

kwaderno't panulat ay laging nakahanda
upang itala anumang nasok sa isip
sumagot ng palaisipan at tumula
paksa sa binasang aklat ay nililirip

lalo't ang pinayo ko sa aking sarili
basahin ang anuman, maging kasaysayan
baka may matutunan at magmuni-muni
habang nagbabantay pa rin sa pagamutan

- gregoriovbituinjr.
11.28.2024

Miyerkules, Nobyembre 27, 2024

Lugaw

LUGAW

nakasanayan ko nang kumain ng lugaw
na pagkain ng pasyente sa pagamutan
na pag ayaw ni misis at ako ang bantay
lugaw yaong siya ko namang lalantakan

kay misis ay may pagkaing para sa kanya
habang ako'y sa labas bibiling pagkain
sa ospital naman ay mayroong kantina
na sa araw-gabi, ako'y doon kakain

sa kanyang tiyan si misis muna'y alalay
dahil kasi baka mabigla ang sikmura
sistema'y warfarin o pagkaing ospital
na pag di naubos sa akin ibibigay

sanay na akong maglugaw na dati'y hindi
upang di masayang ang pagkaing narito
buti't ang tiyan ko'y di naman humahapdi
naglulugaw man, nabubusog ding totoo

- gregoriovbituinjr.
11.27.2024

Martes, Nobyembre 26, 2024

Pagbaka para sa alternatiba

PAGBAKA PARA SA ALTERNATIBA

ano nga bang alternatiba sa kapitalismo?
paano itatayo ang lipunang makatao?
sino ang dapat kumilos upang mangyari ito?
bakit dapat manguna rito'y ang uring obrero?

ah, kayrami kong katanungang dapat pagnilayan
mabuti't may mga pagtitipong nadadaluhan
na pinag-uusapan ay sistema ng lipunan
na mga kasama'y tibak na tagaibang bayan

lumaki na ako sa lansangan at nagrarali
at inaaral paano sistema'y makumpuni
kung saan walang pagsasamantala't pang-aapi
kaya patuloy ang pagkilos sa araw at gabi

halina't masdan ang paligid at tayo'y magnilay
sistemang bulok ay paano wawakasang tunay
dapat may alternatiba, pagkakapantay-pantay
walang mahirap, walang mayaman, patas ang buhay

- gregoriovbituinjr.
11.26.2024

* notbuk at bolpen ay mula sa dinaluhang Fight Inequality Alliance (FIA) Global Assembly noong Setyembre 4-7, 2024 sa UP Diliman

Lunes, Nobyembre 25, 2024

No right turn, di agad makita

NO RIGHT TURN, DI AGAD MAKITA

natatakpan ng haligi ang karatula
"no right turn on red signal", di agad makita
buti kung ang drayber ay mabilis ang mata
sa kanan ay di agad liliko talaga

wala bang ginawa ang mga awtoridad
upang karatula'y iwasto at ilantad
habang trapik ay patuloy na umuusad
paumanhin kung ito'y napuna't nilahad

habang napadaan sa isang interseksyon
ay nakunan ko lamang ng litrato iyon
paglabas ng ospital nang madaan doon
ngunit di ko na tanda ang lugar na iyon

ang nasabing karatula sana'y ayusin
ipwesto ng tama kung saan mapapansin

- gregoriovbituinjr.
11.25.2024

* litrato ng makatang gala sa isang interseksyong di niya kabisado

Tabletas

TABLETAS

kailangan ng tabletas
na ipainom kay misis
sa noo ko'y mababakas
ang kanyang ipinagtiis

alas-sais ng umaga
tabletas na'y iinumin
pagkatanghali'y meron pa
hapon hanggang takipsilim

tuloy ang pangangalaga
kahit na kulang ang tulog
mahalaga'y may magawa
nang si misis ay lumusog

sana'y bumuti ang lagay
at lumakas siyang tunay

- gregoriovbituinjr.
11.25.2024

Linggo, Nobyembre 24, 2024

Nilay

NILAY

nais kong mamatay na lumalaban
kaysa mamatay lang na mukhang ewan
ang mga di matiyaga sa laban
ay tiyak na walang patutunguhan

minsan, pakiramdam ko'y walang silbi
sa masa pag nag-aabsent sa rali
tila baga ako'y di mapakali
kung kikilos lang para sa sarili

ngunit ngayon ako'y natitigagal
pagkat sa rali ay di nagtatagal
pagkat nagbabantay pa sa ospital
dahil may sakit pa ang minamahal

siya muna ang aking uunahin
at titiyaking mainit ang kanin
mamahali't aalagaan pa rin
sana siya'y tuluyan nang gumaling

- gregoriovbituinjr.
11.24.2024

Sabado, Nobyembre 23, 2024

Dapat nang kumayod

DAPAT NANG KUMAYOD

kumayod, magtrabaho't maging sahurang alipin
mga solusyon sa problema'y dapat hagilapin

ang buhay ko'y balintuna, aktibista, makata
kaysipag tumula gayong walang pera sa tula

sa masa'y kumikilos kahit na walang panustos
walang pribadong pag-aari, buhay ay hikahos

ang ginagawa'y Taliba, tumula't magsalaysay
kumatha ng mga kwento't pagbaka'y sinabuhay

ngunit ngayon, nahaharap sa problemang pinansyal
mga ipon ay di sapat pambayad sa ospital

naging tao nang nananalasa'y kapitalismo
kumilos upang lipunan ay maging makatao

subalit dapat kumayod, paano magkapera
ng malaki't may ipon para sa emerhensiya

hindi upang yumaman, kundi may ipampagamot
kalusugan ay lumusog, at mapatay ang salot

subalit sinong tatanggap sa akin sa pabrika?
maitatago ko ba ang pagiging aktibista?

maglako o magtinda ng gulay o kaya'y taho
upang makaipon lang, aba'y di iyon malayo

- gregoriovbituinjr.
11.23.2024

Sa ika-32 araw sa ospital

SA IKA-32 ARAW SA OSPITAL

di pa kami nakalabas dito sa pagamutan
walang pambayad, naghahagilap pa ng salapi
ngunit hemoglobin ni misis ay kaybaba naman
kaya tuloy ang gamutan, isa iyon sa sanhi

mahal magkasakit, ah, kaymahal ding maospital
mga naipong salapi'y ginastos nang tuluyan
ako na'y ligalig, parang hangal, natitigagal
kung anong gagawin ng isang tibak na Spartan

na nagdurusa sa ilalim ng kapitalismo
kaya tumpak lang baguhin ang bulok na sistema
ngayon nga'y sinaliksik at binabasa-basa ko
yaong akda kina Norman Bethune at Che Guevara

anemik, kaybaba ng dugo, paano paglabas
ang hemoglobin niya'y paano magiging normal
imbes dose ay siyete, paano itataas
upang paglabas sa ospital, siya'y makatagal

isa itong panahong punong-puno ng pasakit
at palaisipang dapat lapatan ng solusyon
ako'y sadyang naliligalig na't namimilipit
parating na ba ako sa kalagayang depresyon

- gregoriovbituinjr.
11.23.2024

* mapapanood ang bisyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/2255564971492605 

Biyernes, Nobyembre 22, 2024

Warfarin

WARFARIN

tila mula sa warfare ang warfarin
at kasintunog naman ng 'war pa rin'
ngunit ito'y sistema ng pagkain
sa ospital anong wastong kainin

lalo kay misis, sakit ay kaiba
na may namuong dugo sa bituka
na doktor ay nabahala talaga
kaya kaagad siyang inopera

walang kain ng isang linggong higit 
hanggang unti-unti kumaing pilit
di tulad ng kinakaing malimit
binigay sa kanya'y warfarin diet

pwede lugaw, walang kanin at manok
no dark colored, malambot ang malunok
may paliwanag bawat tray na alok
dapat maunawa, ito'y maarok

warfarin, sa bituka yaong digma
upang pagalingin ito ng sadya
sa pagkain sistema'y tinatama
unti-unti, sakit ay mapahupa

- gregoriovbituinjr.
11.22.2024

Huwebes, Nobyembre 21, 2024

Krosword na Ingles, nasagutan din

KROSWORD NA INGLES, NASAGUTAN DIN

inaamin ko, nagsaliksik ako
sa internet, pagkat sinagutan ko
ang palaisipan ng The New York Times
na nalathala sa The Manila Times

krosword sa Ingles ay nabuo ko rin
interes dito'y nabigyan kong pansin
sa tulong ng internet sayt na DanWord
ay nasagutan ang Ingles na krosword

habang nagbabantay pa sa ospital
at kalamnan ko't diwa'y napapagal
sudoku't krosword na'y naging libangan
at Ingles na krosword ay natsambahan

di ko akalaing ito'y magawa
pagkat sa Pinoy krosword lang nahasa
naglilibang sa ganitong panahon
bantay kay misis magdamag, maghapon

- gregoriovbituinjr.
11.21.2024

* palaisipan mula sa The Manila Times, Nobyembre 21, 2024, p.C3

Miyerkules, Nobyembre 20, 2024

Book Sale

BOOK SALE

laking National at laking Book Sale
kayraming librong dito'y nabili
sa aklat ay di ako mapigil
lalo't diyan ako nawiwili

ngunit may ulat na magsasara
ang Book Sale na aking kinalakhan
sa MegaMall, pwesto'y nalipat na
sa Letre'y tinanggal nang tuluyan

sa Farmers at Fiesta Carnival
ang Book Sale pa nila'y nakatayo
sana patuloy sila't magtagal 
sila'y umiral pa't di maglaho

sa pagbabasa ako nag-ugat
kaya salamat sa mga libro
lalo sa Book Sale, mura ang aklat
binili't binabasa-basa ko

- gregoriovbituinjr.
11.20.2024

* dalawang unang litrato mula sa mga balita sa fb
* ikatlong litrato ay kuha ng makatang gala sa isang Book Sale branch

Paalam, Aegis Mercy Sunot

PAALAM, AEGIS MERCY SUNOT

taginting ng boses mo'y nanunuot
sa puso't diwa'y di nakababagot
tinig mong kapanatagan ang dulot
subalit wala ka na, Mercy Sunot

kami'y taospusong nakikiramay 
sa pamilya mo, O, idolong tunay
sa Aegis, taospusong pagpupugay
sa mga narating ninyo't tagumpay

mula nang mapakinggan ko ang Aegis
hinanap ko na ang awit n'yo 't boses
ginhawa sa puso'y nadamang labis
bagamat nawala na ang vocalist 

subalit mananatili ang tinig
sa aming henerasyon nagpakilig
Mercy, patuloy kaming makikinig
sa inyong awit at kaygandang himig

- gregoriovbituinjr.
11.20.2024

* litrato mula sa isang fb reel

Meryenda

MERYENDA

hopya ang nabili ko sa 7/11
sa tapat ng ospital upang meryendahin
may handa namang pagkain sa silid namin
pag di kinain ni misis, akong kakain

anumang sandali, pag ako'y nagutom na
maghahanap na ako kung anong meryenda
iiwang walang bantay si misis tuwina
lalabas ng ospital, tawid ng kalsada

pangdalawampu't siyam na araw na rito
mamaya, gagawin sa kanya'y panibago
endoscopy at colonoscopy raw ito
na sana sa colon cancer ay negatibo

animo, hopya yaong sa amin ay saksi
sa kwartong iyon, hopya ang aking kakampi
habang di palagay, sa ligalig sakbibi
di panatag ang loob sa araw at gabi

- gregoriovbituinjr.
11.20.2024

Martes, Nobyembre 19, 2024

Pagngiti

PAGNGITI

palaging ngumiti, ang payo sa cryptogram
na isang palaisipan sa pahayagan
dahil búhay daw ay isang magandang bagay
at kayraming dapat ngitian nating tunay

cryptogram ay sinasagutan sa ospital
habang nagbabantay sa asawa kong mahal
higit tatlong linggo na kaming naririto
bukod sa pagtula, libangan ko'y diyaryo

ang pinayo ni Marilyn Monroe sa atin
tayo'y laging ngumiti, oo, Keep Smiling
subalit sa sakit ni misis ba'y ngingiti
ngingiti sa labas, loob ay humihikbi

makahulugan ang payo ng seksing aktres
ngumingiti ako pag kaharap si misis
upang ngiti rin niya'y aking masilayan
kahit siya'y nasa banig ng karamdaman

- gregoriovbituinjr.
11.19.2024

* "Keep smiling, because life is a beautiful thing and there's so much to smile about." ~ Marilyn Monroe
* larawan mula sa pahayagang Philippine Star, Nobyembre 19. 2024, pahina 9

Panayam sa akin ng mga estudyante para sa kanilang thesis

PANAYAM SA AKIN NG MGA ESTUDYANTE PARA SA KANILANG THESIS
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Narito ang isang panayam sa akin ng ilang mag-aaral ng Batangas State University na nais kong ilahad sa sanaysay na ito upang hindi malimutan at maging bahagi ito ng aking kathambuhay. Kumontak sila sa akin nitong Nobyembre 13, 2024, bandang hapon. Dahil sa kanilang mga katanungan ay parang isinulat ko na rin ang aking talambuhay bilang manunulat. Bagamat sa messenger ng facebook lamang kami nag-usap, napakahalaga na nito sa akin bilang manunulat. Narito ang kanilang panayam.

"Magandang araw po, Sir Gregorio! Ako po si Bb. Vhonna Pascual,  mag-aaral po mula sa Batangas State University-The National Engineering University. Kasalukuyan po akong nasa 3rd year sa ilalim ng programang Bachelor of Secondary Education Major in Filipino at kami po ng aking grupo ay may binubuong pananaliksik/ thesis. Sa amin pong isinagawang pananaliksik ay ang inyo pong mga maikling kuwento ang aming pinapaksa. Layunin po namin na makapagpasuri ng inyong tatlong maikling kwento partikular sa "Sona na Naman, Sana Naman, "Bigong Bigo ang Masa" at "Budol-budol sa Maralita". Ngayon po ay nais namin itong ipaalam sa inyo upang makahingi rin ng permiso gayundin ay mapagbigyan at mapaunlakan nawa ninyo kami ng panayam. Ito po ay upang magkaroon ng diskusyon at pagkakataon na makapagtanong-tanong sa inyo hinggil sa inyo pong mga akda. 

Umaasa po kami ng aking grupo sa inyong positibong pagtugon. Maraming salamat po!

Sinagot ko naman agad sila. "Okay po. Gamitin ninyo ang mga nasulat kong kwento. Text na lang yung panayam at sasagutin ko." Kasalukuyan akong nagbabantay kay misis sa ospital nang maganap ang panayam.

"Maraming salamat po sa pagtugon, Sir Gregorio! Tiyak na malaki po ang maitutulong ng inyong mga kasagutan sa aming mga katanungan. Mangyaring makikihintay na lamang po ng aming mga tanong na ipapasa sa inyo kinabukasan na siya naman pong aming iku-consult muna sa aming guro sa pananaliksik. Muli, magandang gabi po at maraming salamat po."

Nobyembre 14, 2024, ikasampu ng umaga, ay kumontak muli sila sa akin.

"Magandang araw po sir Gregorio! Kami po ay lubos na nagpapasalamat sa inyong pagpapaunlak sa amin upang kayo ay aming makapanayam. Naririto po ang aming mga inihandang katanungan para sa inyo:

Ilang taong gulang na po kayo? At ilang taon na po kayo sa larangan ng pagsulat?

Ano ang mga salik/bagay na nagtulak sa iyo upang sumulat?

Ano o sino po ang naging inspirasyon mo sa pagsulat/ mga batayan?

Ano po ang inyong mga layunin sa pagsulat ng mga akda?

Hindi po ba kayo nakakaramdam ng takot sa dahilan na ang iyong mga katha ay sumasalungat sa gobyerno? May pagkakataon na po ba na nakaranas na kayo ng pananakot o banta na nagmula sa ibang mga tao o sa gobyerno?

Ano ang mensaheng nais iparating ng inyong mga akda sa mga mambabasa?

Nakatanggap na po ba kayo ng iba’t ibang parangal sa inyong pagsulat? At ano-ano ang mga ito?

Ano po ang magandang dulot ng pagiging isang aktibista?"

Tumugon agad ako. "Magandang katanungang nais kong sagutin sa pamamagitan ng sanaysay. Pakihintay lamang dahil may mga nilalakad pa ngayong araw."

Anila, "Maraming salamat po, Sir. Mag-iingat po kayo!"

Narito naman ang aking mga sagot:

"Ako si Gregorio V. Bituin Jr., makata, pultaym na aktibista, at manunulat para sa masa at uring manggagawa. Laking Sampaloc, Maynila at doon din ipinagbuntis ng aking ina, subalit isinilang sa isang ospital sa Lungsod Quezon noong Oktubre 2, 1968. Kaya edad 56 na ako ngayon. Ang aking ama ay mula Balayan, Batangas at ang aking ina ay mula Barbaza, Antique.

Hayskul pa lang ay nagsusulat na ako. Subalit noong nasa kolehiyo, sa campus paper na The Featinean unang nalathala ang aking akda. Mula 1993-95 ay staffwriter ako ng The Featinean, opisyal na publikasyon ng FEATI University, na paaralan din ng aking ama't ina. Naging features and literary editor ng The Featinean noong 1995 - 1997.

Nakawilihan ko nang kumatha ng tula, maikling kwento at sanaysay, subalit di pa nobelista. Pangarap kong makapaglathala ng nobela balang araw.

Naging kasapi ako ng Association of Filipino Poets (ASFIPO) at naging aktibo rito noong 1996-98. Nag-aral ng pagtula sa Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo (LIRA) mula Setyembre 2001 hanggang Marso 2002. Naging fellow sa Palihang Rogelio Sicat noong Hunyo 2022.

Nagsulat din sa magasing Tambuli, ng grupong Bukluran ng Manggawang Pilipino (BMP), (1996-99) at sa dalawang isyu ng magasing Maypagasa ng grupong Sanlakas, 1998-99. Nagsulat sa Taliba ng Maralita bilang staff ng grupong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) mula 2001-2008, at muling inasikaso ang publikasyong ito mula Setyembre 2018 nang mahalal na sekretaryo heneral ng KPML hanggang kasalukuyan.

Nagsulat din sa pahayagang Obrero ng BMP mula 2003-2010, at sa magasing Ang Masa ng Partido Lakas ng Masa (PLM), walong isyu, 2011-2012.

Ang mga salik na nagtulak sa akin upang magsulat ay ang mga isyung nasa paligid, lalo't isyu ng mamamayan. Upang matupad ang pangarap kong maging nobelista, dapat munang pag-igihan ko ang pagsusulat ng maikling kwento.

Naging inspirasyon ko sa pagsusulat ang pakikibaka ng karaniwang mamamayan para sa hustisyang panlipunan - isyu ng mga saray ng sagigilid o marginalized sector ng lipunan. Mga naging guro ko ay lider-manggagawa, lider-maralita, lider-kababaihan, magsasaka, vendor, kabataan at bata. Isyu ng mababang sahod, kagutuman, pagpag na pagkain, demolisyon, relokasyon, kalusugan ng mamamayan, na ginagawan ko ng maikling kwento, sanaysay at tula.

Layunin ko sa pagsusulat ay magmulat sa kapwa dukha at kauring manggagawa. Nagsusulat ako para sa bayan, karapatang pantao at hustisyang panlipunan. Ito na ang buhay ko, ang magsulat para sa mga api at pinagsasamantalahan sa lipunan. Hindi ako takot ma-redtag dahil sinusulat ko'y mga totoong nangyayari sa masa.

Kung mapapatay ako dahil sa pagsusulat, tanggap ko. Mas mabuting mamatay sa laban kaysa magbilang ng araw sa banig ng karamdaman.

Nakatanggap ng Gawad mula sa HR Online ang ilan kong tula at blog. Tanging sa Human Rights Online pa lang nakatanggap, mga apat na beses na.

Ang mensaheng nais kong iparating sa mambabasa ay huwag silang manahimik kung may nakita silang mali. Kung kinakailangan, lumabas sila at ipaglaban ang katarungang ipinagkakait sa kanila.

Para sa akin, mabuti ang aktibista dahil ipinaglalaban mo ang karapatan at kaginhawahan ng lahat, hindi ng iilan.  Ipinaglalaban mo ang dignidad mabuhay ng karaniwang tao. Ipinaglalaban mong magkaroon ng lipunang makatao, lipunang walang pagsasamantala ng tao sa tao. Nangangarap ang aktibista ng lipunang matino, pantay, at makatarungan."

Hanggang diyan ko tinapos ang maikli kong talambuhay bilang makata, manunulat at pultaym na aktibista. At tumugon naman sila ng:

"Lubos po kami ng aming grupo na  nagpapasalamat sir Gregorio, Malaking tulong po ito para sa aming thesis at gayundin po ay sa proposal defense na gaganapin bukas ❤️🥰Nawa po na kapag naaprubahan ang aming thesis proposal ay patuloy niyo po kaming paunlakan upang maipalimbag namin sa aming unibersidad ang inyong mga katha❤️

Sinagot ko naman agad: "Maraming salamat din. Nawa'y magtagumpay kayo sa inyong proposal defense."

Nobyembre 16 ng ikalima ng hapon ay kumontak muli ang tagapanayam.

"Magandang araw po, Sir Gregorio! Kahapon po ay naganap ang aming thesis proposal na may pamagat na "PAGKILALA SA TINIG NG MAKABAGO: PAGSUSURI SA MGA PILING AKDA NI GREGORIO V. BITUIN JR." Nais po naming ipabatid sa inyo na matagumpay po naming nadepensahan ang aming proposal na ito. Kami po ng aking mga kasamahan ay naniniwalang isa pong malaking parte ng aming tagumpay kahapon na malaman ng aming mga panel na kayo po ay tumugon sa ilan naming mga katanungan kung kaya't nawa po ay patuloy po kayong  maging bukas sa aming mga mananaliksik sa mga susunod pang mga araw upang mapaghusay pa ang aming isinasagawang pananaliksik. Muli po, mula sa aming tatlo ay lubos po kaming nagpapasalamat sa inyo, Sir!"

Kalakip niyon ang disenyo ng pabalat ng kanilang thesis na ipinadala sa akin, na ang pamagat ay: "Pagkilala sa Tinig ng Makabago: Pagsusuri sa mga Piling Akda ni Gregorio V. Bituin Jr." nina Mary Pauleen B. Cruz, Kim Andrea O. Manimtim & Vhonna Aileen T. Pascual. At sa itaas na kanang bahagi ay nakasulat naman ang pangalan ng kanilang paaralan: "Batangas State University - The NEU" at kaliwang bahagi ay "Nobyembre 2024".

Agad din akong tumugon sa kanila. "Congrats! Maraming salamat at mabuhay kayo!"

Ginawan ko ng tula ang kanilang panayam bilang pasasalamat.

SA MGA TAGAPANAYAM

maraming salamat / sa interes ninyo
sa aking panulat / at maikling kwento
na para sa thesis / nang pumasa kayo
sa inyong aralin / at sa guro ninyo

ang sinagot ko na'y / aking talambuhay
bilang manunulat / at makatang tunay
aking mga tindig / at pala-palagay
bilang aktibista't / kwentista ng buhay

noong una, ako'y / totoong nagulat
kwentong SONA pala / ang napiling sukat
maikling kwento kong / layon ay magmulat
ang masasabi ko'y / maraming salamat

buti't napili n'yo'y / kwento kong pangmasa
na buhay na'y alay / sa bayan kong sinta
ang talambuhay ko'y / agad inakda na
nawa, sa thesis n'yo / kayo'y makapasa

11.19.2024

Barya lang po sa umaga

BARYA LANG PO SA UMAGA

nakasulat: / barya lang po / sa umaga
habang aking / tinatanaw / ang pag-asa
na darating / din ang asam / na hustisya
lalo't iyon / ang pangarap / nitong masa

habang sakay / ng traysikel / ay nagtungo
roon upang / tupdin yaong / pinangako
naglilingkod / pa ring buo / ang pagsuyo 
inaasam / na di basta / lang maglaho 

mapanatag / ang kanilang / puso't diwa
sa maraming / isyu't asam / ay ginhawa
kasama ng / maralita't / manggagawa 
kapitbisig / sa layunin / at adhika

may "feet off please" / pang kanilang / bilin dito
kaya ito'y / sinunod ko / ngang totoo
buti't bulsa'y / may barya pang / naririto
pinambayad / sa drayber ng / sinakyan ko

- gregoriovbituinjr.
11.19.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/vXzAaYN0fk/ 

Lunes, Nobyembre 18, 2024

Sa mga nag-ambag ng tulong

SA MGA NAG-AMBAG NG TULONG

sa panahong ito ng kagipitan
ay naririyan kayong nag-ambagan
nagbigay ng inyong makakayanan
nang lumiit ang aming babayaran

magmula petsa Oktubre Bente Tres
nasa ospital na kami ni misis
na sa kanyang sakit ay nagtitiis
dal'wampu't pitong araw na, kaybilis

bagamat nangyari'y nakaluluha
sakit ay tinitiis niyang sadya
ay gagawin ko ang kayang magawa
upang sakit niya'y di na lumala

tulad ng paghinging tulong sa inyo
pati paglalakad ng dokumento
sa mga pulitiko, PCSO
sa ibang malalapitang totoo

sa lahat ng nag-ambag ng tulong po
pasasalamat nami'y buong-buo
nang si misis sa sakit ay mahango
pasasalamat nami'y taospuso

- gregoriovbituinjr.
11.18.2024

Linggo, Nobyembre 17, 2024

Dagdag dugo muli

DAGDAG DUGO MULI

mababa na naman ang kanyang hemoglobin 
di pa abot ng otso, nasa syete pa rin
dapat ay dose, ang normal na hemoglobin 
kaya isang bag pa ng dugo'y isinalin

pandalawampu't limang araw namin doon
sa ospital, at nagninilay pa rin ngayon 
bakit ba laging mababa ang antas niyon
kaya ngayon, muling ginawa'y blood transfusion 

umaasa pa ring gagaling din si misis
mula sa sakit niyang kaytagal tiniis
problemang kinakaya kahit labis-labis
animo'y tinik sa dibdib na di maalis

kalagayan ni misis nawa'y bumuti na
at hemoglobin niya'y mag-normal na sana

- gregoriovbituinjr.
11.17.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/vVGAOey08J/ 

Palaisipan at payo

PALAISIPAN AT PAYO

lahat ng problema'y may kasagutan
kumbaga sa tanong, sinasagutan
tulad din ng mga palaisipan
salita'y hanapin ang kahulugan

nagpapayo sa mga problemado
bata, matanda, karaniwang tao
bigyang tugon ang mga tanong nito
na pinag-iisipan ding totoo

sa payo't palaisipan, salamat
pagkat kayrami nang nadadalumat
samutsaring damdamin, dusa, sumbat
ligalig, lungkot, paghihirap, gulat

tara, krosword ay atin ding laruin
pagkat ito'y malaking tulong na rin
baka payo nila'y payo sa atin
talastasan itong dapat alamin

- gregoriovbituinjr.
11.17.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Nobyembre 17, 2024, p.10

Pagtula habang nasa ospital

PAGTULA HABANG NASA OSPITAL

inaaliw ko ang sarili sa pagtula
sa ospital, kay misis ay nagbabantay pa
dito sa silid ay maraming nakakatha
suwero, higaan, pagkain, medisina

pati na samutsaring terminong medikal
ay nababatid pag doktor ay pinakinggan
na mga salitang ngayon ay inaaral
at aking isinasalin sa panulaan

ano ang blood clot, blood transfusion, blood extraction
infection of blood, bakit malapot ang dugo
matindi rin ang lagi niyang menstruation 
na madalas sa pad ang dugo'y buo-buo

bituka'y barado, inoperahan siya
hemoglobin niya'y syete, imbes na dose
rare case, ang sabi ng mga doktor sa kanya
nakikinig na lang ako't walang masabi

- gregoriovbituinjr.
11.17.2024

Sputum at rectum

SPUTUM AT RECTUM

maraming terminong medikal
ang natutunan sa ospital
halimbawa nito'y sputum
at laging narinig na rectum

na plema pala ang sputum
habang rectum naman ay tumbong
sinusuri ang ihi't dumi
anong kulay ng plema't tae

naalala ko sa sputum
at rectum ang Rerum Novarum
na noon pa'y nababatid ko
sulat ng Papa sa obrero

kaya sa tagal sa ospital
kayraming salitang medikal
ang akin nang natututunan
lalo't ospital na'y tahanan

iyang thrombosis of the portal
splenic and mesenteric veins
acquired hospital pneumonia
bacteria, anemia, mayoma

blood extraction, mga termino
pang ngayo'y inuunawa ko
habang nakabantay kay misis
na sa sakit ay nagtitiis

- gregoriovbituinjr.
11.17.2024

Sabado, Nobyembre 16, 2024

Hustisya sa biktimang taga-UP

HUSTISYA SA BIKTIMANG TAGA-UP

kahindik-hindik ang nangyari
sa isang staff mula UP
na dahil sa bugbog at palo
buhay ng biktima'y naglaho

nobyo ang pangunahing suspek
biktima'y nagtamo: traumatic 
blunt injuries sa dibdib, leeg
balitang nakapanginginig

nasabing magkatipang iyon 
magkasama raw sa La Union
bago pa umakyat ng Benguet
subalit nangyari'y kaylupit 

ang sigaw natin ay hustisya
hustisya'y kamtin ng biktima
katarungan sa binibini
hustisya sana'y hindi bingi

- gregoriovbituinjr.
11.15.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Nobyembre 15, 2024, pahina 1 at 2

Ang kadakilaan, ayon kay Mike Tyson

ANG KADAKILAAN, AYON KAY MIKE TYSON 

dalawang larawan ang naroong ipinakita
si Floyd Mayweather na bodyguard ang mga kasama
at si Manny Pacquiao na napalibutan ng masa 

habang nasa gitna yaong sinabi ni Mike Tyson
hinggil sa kadakilaan, kaygandang laman niyon
na pag pinagnilayan mo'y kaybuting nilalayon

sinong dakila, sino nga ba ang tunay na baliw
anang isang awiting Pinoy na nakakaaliw
at mababatid sa masa sino ang ginigiliw

si Mike Tyson ang isa sa mga iniidolo
sa heavyweight ng isports na boxing sa buong mundo 
sinabi niyang iyon ay pinagtiwalaan ko

na ang pagiging dakila'y pagkilala ng bayan
at di pagsanggalang ng sarili sa mamamayan
salamat, Mike, sa kahulugan ng kadakilaan 

- gregoriovbituinjr.
11.16.2024

* litrato mula sa fb page ng Boxing TV
* Mike Tyson: "Greatness is not guarding yourself from the people; greatest is being accepted by the people."

Laro sa app game ng selpon

LARO SA APP NG SELPON

habang nagbabantay sa ospital 
sa selpon ay naglalaro ng app
nang di mainip o matigagal
madaling araw o gabing ganap

pinaglalaro muna ang isip
di makatulog, nais humimbing
kung anu-ano ang nalilirip
na nais tulain habang gising

nagninilay habang naglalaro
habang minsan ay nakatulala
sa laro't utang ba'y mahahango
isipin anong dapat magawa 

at pag may nanilay sa maghapon
ay tiyak may tulang laan doon 

- gregoriovbituinjr.
11.16.2024

* litrato mula sa app game na Twisted Rope, Level 29