Ang tungkulin ng makata

ANG TUNGKULIN NG MAKATA

"Poets are the unacknowledged legislators of the world." ~ Percy Byshe Shelley

ako'y naaalatan sa maraming paksa

na para bang minsan, ayoko nang tumula

pangit na isyu't paksa, nakakatulala

di matanggap ng loob, nakakaasiwa

nariyan ang ginagawa ng trapong bulok

at mga naghahari sa sistemang bulok

patayan, dungisan ng dangal, mga hayok

na sa ating lipunan ay talagang dagok

subalit ang mga makata'y may tungkulin

sa masa ng sambayanan at mundo natin

mga makatang may kakaibang pagtingin

upang ilarawan ang nangyayari man din

kaya narito pa rin akong nagninilay

na aking mga tula'y nagsisilbing tulay

upang masa'y mamulat sa kanilang lagay

sa sistemang itong dapat palitang tunay

di lang namin tungkulin ang pananaludtod

o masdan ang patak ng ulan sa alulod

makata'y para ring kalabaw sa pagkayod

na tangan ang isyu ng pabahay at sahod

ang makata'y tinig ng mga walang boses

ng dukhang sa pagkaing pagpag nagtitiis

ng manggagawang dapat magkabigkis-bigkis

palitan ang lipunang di kanais-nais

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

Ilog sa Montalban at 2 kasama sa Ex-D

ILOG SA MONTALBAN AT 2 KASAMA SA EX-D

kamakailan lamang ay nagpunta kami

sa bahay ng dalawang kasama sa Ex-D

na mula sa Litex, kami'y isang sakay lang

dumalaw, nagtalakayan, at nag-inuman

bago magtanghali nang doon makarating

at nagkita-kita ang mga magigiting

plano ng Ex-D, dalawin bawat kasapi

at iyon ang una sa aming plano't mithi

dating pangulo ng Ex-D yaong dinalaw

plano't proyekto ng grupo'y aming nilinaw

nainom nami'y apat na bote ng Grande

apat na Coke, dalawang Red Horse na malaki

katabi lang ng ilog ang lugar na iyon

bumubula, tila may naglaba maghapon

bago umuwi, ang ilog ay binidyuhan

pagragasa ng tubig ay mapapakinggan

kumusta kaya nang dumating si Carina

sana'y ligtas sila pati na gamit nila

nabatid ko sa ulat, Montalban ay baha

tiyak ilog na ito'y umapaw na sadya

sana ang mag-asawang kasama sa Ex-D

ngayon sana'y nasa kalagayang mabuti

nawa bago magbagyo sila'y nakalabas

at nakaakyat din sa lugar na mataas

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

* bidyo ng tabing-ilog, kuha ng makatang gala noong Hulyo 14, 2024

* Ex-D o Ex-Political Detainees Initiative (XDI) kung saan ang makatang gala ang kasalukuyang sekretaryo heneral

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/1192747778706789 

Baby pisak sa nagdeliver ng ayuda

BABY PISAK SA NAGDELIVER NG AYUDA

sadyang nakaluluha ang nasabing ulat:

"Baby, pisak sa nagdeliver ng ayuda"

ang tsuper ba'y lasing at walang pag-iingat?

bakit ang ganito'y nangyayaring talaga?

di ba nakitang mag-ate ay tumatawid

patay ang sanggol na buhat ng dalaginding

sayang ang buhay, ilang luha ma'y mapahid

napakabata pa'y agad nang ililibing

ayon sa ulat, bata'y edad isang taon

ngunit nasagasaan ng rescue vehicle

na may dalang relief goods, ayuda ang layon

subalit bakit ang nangyari'y di napigil

ang biktima'y nadala pa raw sa ospital

subalit sa pinsala sa ulo't katawan

ang sanggol ay dineklarang dead on arrival

tsuper ay kinustodiya ng kapulisan

kahindik-hindik ang ganitong pangyayari

ulat na sadyang dudurog sa iyong puso

paano kung anak mo ang naaksidente

aba, puso mo'y habambuhay magdurugo

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 29, 2024, pahina 1 at 2

Payak na pananghalian

PAYAK NA PANANGHALIAN

inulam ko'y talbos ng kamote

at saka sibuyas at kamatis

gulay ay pampalakas, ang sabi

at baka rin gumanda ang kutis

payak lamang ang pananghalian

upang di malipasan ng gutom

sa munting hardin, mamitas lamang

kahit amoy mo ang alimuom

talbos ay isapaw sa sinaing

kaysa ilaga nang makatipid

hanguin pag kanin na'y nainin

ulam itong may ginhawang hatid

tara, kaibigan, salo tayo

at tiyak, mabubusog ka rito

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

Laro sa Hulyo

LARO SA HULYO

bawat araw, may larong Word Connect

at Sudoku na app game sa selpon

buong Hulyo'y sinagot kong sabik

na kasiyahan ang tanging layon

matapos ang maghapong pagsulat

o paggising ng madaling araw

matapos din maglinis ng kalat

o habang humihigop ng sabaw

pinakapahinga sa magdamag

at maghapon kong pagtatrabaho

upang isipan ko'y di malaspag

at upang di sumakit ang ulo

isip ng isip ng susulatin

ah, kailangan din ng pahinga

Sudoku't Word Connect ay laruin

at magpahinga ng buong saya

- gregoriovbituinjr.

07.31.2024

Tara munang magkape

TARA MUNANG MAGKAPE

tara munang magkape

dito sa bahay, pare

at magkwentuhan dine

bago lalong gumabi

kumusta ang trabaho

tumaas ba ang sweldo

o amo mo ang paldo

habang nganga kang todo

pag ako'y nag-iisa

pakape-kape muna

aklat ay binabasa

kung di tula, nobela

pahinga lang sandali

nang pagod ay mapawi

sarap ng kape't ngiti

mababakas sa labi

- gregoriovbituinjr.

07.30.2024

Pagpupugay sa atletang Pinoy sa Paris Olympics

PAGPUPUGAY SA ATLETANG PINOY SA PARIS OLYMPICS

dalawampu't dalawang Pinoy na atleta

ngayon ay kalahok sa Olympics sa Paris

lumalaban sa labing-isang kategorya

nakikipagpaligsahan at kumikiskis

halina't atletang Pinoy ay suportahan

at asam na medalya'y kanilang matamo

iuukit nila ang kanilang pangalan

sa historya ng bansa't Olympics na ito

pagbutihin ang laro nang medalya'y kamtin

lalo't ito ang pangarap at inaasam

atletang Pilipino'y suportahan natin

at tunghayan ang kanilang mga pangalan:

Carlos Yulo, Gymnastics 

Emma Malabuyo, Gymnastics 

Aleah Finnegan, Gymnastics 

Levi Jung-Ruivivar, Gymnastics 

Eumir Marcial, Boxing 

Hergie Bacyadan, Boxing 

Nesthy Petecio, Boxing 

Aira Villegas, Boxing

Carlo Paalam, Boxing 

EJ Obiena, Athletics - Pole Vault  

Lauren Hoffman, Athletics - Women's 400m Hurdles 

John Cabang Tolentino, Athletics - 110m Hurdles  

Bianca Pagdanganan, Golf 

Dottie Ardina, Golf 

Samantha Catantan, Fencing 

Kiyomi Watanabe, Judo

Jarod Hatch, Swimming 

Kayla Noelle Sanchez, Swimming 

Joanie Delgaco, Rowing 

Elreen Ando, Weightlifting 

John Ceniza, Weightlifting 

Vanessa Sarno, Weightlifting 

halina't suportahan ang atleta natin

na nagsusumikap upang medalya'y kamtin

- gregoriovbituinjr.

07.30.2024

* litratong kuha mula sa Ali Mall, Cubao

* nagsimula ang Paris Olympics ng Hulyo 26, 2024 

* talaan mula sa kawing na: https://www.preview.ph/culture/list-filipino-athletes-in-the-2024-paris-olympics-a4639-20240727-lfrm 

Soneto sa pananghalian

SONETO SA PANANGHALIAN

sa pagnilay sa paksang nanamnam

biglang aabalahin ng gutom

tiyan ko na pala'y kumakalam

nalalanghap ko na'y alimuom

kaya ako'y agad na nagsaing

naabalang muli yaring isip

ayos lang basta huwag gutumin

babalikan na lang ang nalirip

salamat, kanin ay nainin na

buti'y may natirang isdang prito

kaibigan, kumain ka na ba?

tara rito't saluhan mo ako

sa aking munting pananghalian

nang muling lumakas ang katawan

- gregoriovbituinjr.

07.30.2024

Tugon kay kamakatang Glen Sales

TUGON KAY KAMAKATANG GLEN SALES

tulad ko ang kapalaran ng makatang Glen Sales

himutok niya'y danas ko't di sa akin maalis

maraming rejection, walang award, walang fellowship

walang like, ngunit di tumitigil sa pag-iisip

upang may maitula at patuloy na kumatha

aniya'y di nawawalan ng gana sa paglikha

tulad niya, pinangatawanan ko ring mag-akda

lalo na't may samutsaring isyu, balita't paksa

tulad niya, wala mang pagkilala sa pagsulat

dahil di naman layunin ng pagkatha'y pagsikat

mahalaga'y masaya ka sa bawat madalumat

na iyong iuukit sa salitang mapagmulat

ang kaibhan lang namin, siya'y guro, ako'y tibak

siya'y guro nang bata'y matuto't di mapahamak

ako'y laman ng kalsada't gumagapang sa lusak

na kasangga ng maralita, api't hinahamak

kaya para sa akin, pagtula'y isang tungkulin

upang maisulong ang pangarap at simulain

marahil pag patay na ako'y may magbabasa rin

na sa panahon palang ito'y may makata pa rin

at sa iyo, kamakatang Glen Sales, pagpupugay

ayos lang magpatuloy kung ikasisiyang tunay

ang pagkatha, kung iyon ang ating pakay sa buhay

muli, ako'y nagpupugay, mabuhay ka! MABUHAY!

- gregoriovbituinjr.

07.30.2024

* litrato ay screenshot mula sa selpon ng makatang gala

Yanga at saplad

YANGA AT SAPLAD

napakaliit na bagay lang ito sa marami
subalit para sa akin ito'y sadyang malaki
di madali ang itaguyod ang wikang sarili
upang pagbuhusan ko ng panahong sinasabi

tulad na lang sa nasagutan kong palaisipan
ang PASO pala ay YANGA, ang SAPLAD naman ay DAM
salita bang lalawiganin o may kalaliman
kahit sa munti mang tula'y maging tulay sa bayan

bakit ba pinag-aaksayahan ko ng panahon
ang ganitong salitang animo'y sagradong misyon
sa gawaing ito ba sa hirap makakaahon?
o gawain ng makata'y sa ganyan nakakahon?

tungkulin ng makatang tulad ko ang itaguyod
ang mga ganitong salitang nakita sa krosword
tungkuling pinagsisikapan at kayod ng kayod
at pinagtitiyagaan wala man ditong sahod

marahil, sadyang ganito ang buhay ng makata
hinahawi ang alapaap ng mga kataga
nakikipagbuno sa alon ng mga salita
hagilap ang ginto sa gitna ng putik at sigwa

- gregoriovbituinjr.
07.30.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 29, 2024, pahina 10
* 17 Pababa - Saplad - DAM
* 20 Pababa - Paso - YANGA

Hagkis at Kilatis: Isang Pagpupugay

HAGKIS AT KILATIS: ISANG PAGPUPUGAY

taospusong pagpupugay sa dalawang makata

kina Lamberto E. Antonio at Marne Kilates

akda nila sa panitikan ay kahanga-hanga

tulad ng kay Antonio na pinamagatang Hagkis

ng Talahib, na koleksyon ng kanyang mga tula

habang kay Kilates, pananaludtod ay kaykinis

nitong buwan ng Hulyo nang sila'y kapwa namatay

habang kapwa rin sila isinilang ng Nobyembre

magandang ipagdiwang paano sila nabuhay

lalo't mga tula nila'y may magandang mensahe

silang sa karaniwang tao'y laging nakaugnay

tulad ng tula ni Antonio sa mga pesante

habang si Marne ay tagasalin ng mga akda

tulad ng salin ng mga tula ni Rio Alma

muli, pagpupugay sa mahuhusay na makata

ang kanilang katha'y nspirasyon sa bansa't masa

- gregoriovbituinjr.

07.29.2024

* Lamberto E. Antonio (Nobyembre 9, 1946 – Hulyo 6, 2024)

* Mariano "Marne" Losantas Kilates (Nobyembre 5, 1952 - Hulyo 20, 2024)

* litrato mula sa LIRA (Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo) fb page

Kalat at dumi

KALAT AT DUMI

animo ang kalsada'y luminis

ang nasabi sa akin ni misis

bagyong Carina na ang nagwalis

gabok, basura't dumi'y inalis

baka iyan ang kasiya-siya

sa ginawa ng bagyong Carina

subalit kayraming nasalanta

na dapat nating tulungan sila

ngunit bakit ba may mga kalat

na basura't plastik, anong ulat

nagbara ba sa kanal ang lekat

ganyan ba'y ating nadadalumat

kahit sa laot ang mga isda

microplastic na ang nginunguya

kaya tiyan nila'y nasisira

pagkat basura'y di mailuwa

ano ngayon ang ating tungkulin

pagkalat ng basura'y di gawin

binabahang lugar ay ayusin

ah, ito'y pag-isipan pa natin

- gregoriovbituinjr.

07.29.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Pag-idlip

PAG-IDLIP

ngayong hapon ay naalimpungatan ako

nakita si alaga, tulog din tulad ko

animo'y nananaginip, aba'y tingnan mo

paa't buntot gumalaw nang kunan ng bidyo

pag tulog ba ako'y pagmamasdan din niya?

ano kayang ginagawa't aking itsura?

pansin ba niyang nagmuta ang aking mata?

o mas uunahin niya'y dagang puntirya?

paumanhin kung siya ang paksa na naman

siya kasi'y isang tapat na kaibigan

sa pag-uwi ko'y nagbibigay kasiyahan

kung may bigat ng loob ay biglang gagaan

sige, alaga, balik tayo sa pagtulog

abutin natin ang pangarap na kaytayog

at bakasakaling makapitas ng niyog

nakainom na, tayo pa ay mabubusog

- gregoriovbituinjr.

07.28.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/882316533741238 

Sakay sa traysikel

SAKAY SA TRAYSIKEL

sakay kami ni misis sa traysikel

nakaupo roon, siya'y siniil

ko ng halik sa pisngi, di napigil

ang damdaming tila walang hilahil

kami'y nagtungo noon sa palengke

at mga kailangan ay binili

noodles, sardinas, okra, talbos, kape,

bigas, buti't di inabot ng gabi

bumili rin ng binhing itatanim

nang umulan, nagpahinga sa lilim

habang naiisip ko nang taimtim

ang nasalanta ng bahang kaylalim

ah, dapat mayroong laman ang bahay

kung umulan man, may kukuning tunay

lalo ngayong di tayo mapalagay

baka may bagyong muling masisilay

sa traysikel sumakay kaming muli

nang sa aming bahay ay makauwi

pahinga muna, sa lakas babawi

bukas itatanim ang bagong binhi

- gregoriovbituinjr.

07.28.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/411971717942142 

Pananaliksik

PANANALIKSIK

patuloy akong magsasaliksik

ng anumang paksang natititik

o sa lansangan ay isyu't hibik

o usaping dapat isatitik

marahil iyan ang magagawa

ng tulad kong abang mangangatha

magsaliksik, maghanap, mangapa

ng paksang dapat batid ng madla

anong isyu ng dukha't obrero

bakit dapat itaas ang sweldo

bakit dapat labanan ang trapo

at ibagsak kasama ng amo

bakit maralita'y naghihirap

dahil ba sa trapong mapagpanggap

anong sistemang dapat magagap

ng maralitang di nililingap

patuloy kong gagawin ang misyon

sa kauri't gampanan ang layon

sasaliksikin ko ang kahapon

upang iugit sa bagong ngayon

- gregoriovbituinjr.

07.28.2024

Si alaga

SI ALAGA

nakatunganga sa pinto, tila gustong lumabas 

nang binuksan ko ang pinto, ayaw namang lumabas

gabi na, di umuulan, di siya kumaripas

bumalik sa loob, dito na siya nagpalipas

ganyan si alaga, mayroong higaang sarili

di hinahayaan, baka ako'y di mapakali

aba'y ilang bubuwit na ba ang kanyang nahuli

lalabas siya sa araw, bumabalik sa gabi

kahit paano'y natutuwa kami't may alaga

na animo'y mandaragit, nag-aabang ng daga

kaya nga madalas ang inuulam ko na'y isda

tirang ulo, hasang, buntot, ay sa alagang pusa

tara, alaga ko, sa banig, tayo nang umidlip

naroon ang musa ng panitik sa panaginip

sa pagtulog makata'y patuloy na nag-iisip

sana, nasalanta ng bagyo'y tuluyang masagip

- gregoriovbituinjr.

07.27.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/1043137127245996 

Lumaki akong nagbabaha sa Sampaloc, Maynila pag may bagyo

LUMAKI AKONG NAGBABAHA SA SAMPALOC, MAYNILA PAG MAY BAGYO

asahan mo nang baha sa Sampaloc pag nagbagyo
kaya bata pa lang ako, pagbaha'y nagisnan ko
pinapasok ang loob ng bahay ng tubig-sigwa
bibili nga ng pandesal ay lulusong sa baha

ilang beses palutang-lutang ang tanim ni Ina
kinakapa ko sa baha tanim niyang orkidya
pag may bibilhin sa tindahan, ako ang lulusong
dapat alam mo saan may butas nang di mahulog

nasa kinder pa lamang ako'y akin nang nagisnan
na isang malaking ilog ang highway ng Nagtahan
bababa kami noon ng dyip galing sa Bustillos
pakiwari ko'y kahoy pa ang tulay doong lubos

matapos naman masunog ang likod-bahay namin
sinemento na ang Nagtahan nang ito't tawirin
upang pumasok sa eskwela, maputik ang landas
kaya suot kong sapatos ay may putik madalas

subalit laging nagbabaha pa rin sa Sampaloc
kaya nagbobota pag sa eskwela na'y papasok
pinataasan na ni Ama ang sahig ng bahay
ngunit ang lugar ng Sampaloc ay mababang tunay

sa nakaraang bagyong Carina, muling lumubog
ang aming bahay nang pumasok ang baha sa loob
nagbabalik ang alaala noong ako'y bata
na ako nga pala'y lumaki sa bagyo't pagbaha

- gregoriovbituinjr.
07.27.2024

* litrato ay screenshot sa selpon, mula sa GMA News, Hulyo 24, 2024

Palaisipan

PALAISIPAN

bata pa'y nagsasagot na ako

ng krosword sa samutsaring dyaryo

umaga pa dyaryo'y bibilhin ko

upang krosword ay sagutan dito

sa palaisipan nahahasa

ang aking bokabularyo't diwa

nababatid ang mga salita

sa kasalukuyan, bago't luma

krosword ay malaking naitulong

nang wikang Filipino'y isulong

ang wikang mamahalin mong bugtong

tulad kong nagmamakata ngayon

nakaupo man sa gilid-gilid

sa krosword may tulang malulubid

salitang tinahi ng sinulid

tiyak sa dibdib may sayang hatid

- gregoriovbituinjr.

07.26.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 26, 2024, p.10

21 patay kay 'Carina'

21 PATAY KAY 'CARINA'

inulat ng dalawang pahayagan

namatay ay dalawampu't isa na

kaya ingat-ingat, mga kabayan

dahil kaytindi ng bagyong 'Carina'

apat ang namatay sa Central Luzon

sa Calabarzon, sampu ang namatay

pito sa National Capital Region

dahil sa bagyo'y nawalan ng buhay

nasugatan ay labinlimang tao

habang lima yaong pinaghahanap

ayaw mang dinggin ang ulat na ito

ngunit mahalagang ito'y magagap

bakasakaling may maitutulong

paano kung tayo ang nasalanta

lalo't namatay ay walang kabaong

na tinangay ng baha, ni Carina

baka mayroon tayong kamag-anak

na walang kuryente't di na mabatid

ligtas ba o natabunan ng lusak

sana'y nasagip, ang mensaheng hatid

- gregoriovbituinjr.

07.26.2024

* ulat mula sa headline ng pahayagang Bulgar at Pilipino Star Ngayon, Hulyo 26, 2024

Si Pacquiao ang Asian Athlete of the Century

SI PACQUAIO ANG ASIAN ATHLETE OF THE CENTURY

taasnoong pagpupugay sa Pambansang Kamao

sa natatanging pagkilala pang natanggap nito

aba'y Asian Athlete of the Century na si Pacman

sa bansa'y isa na namang malaking karangalan

sa Top Twenty Five Asian Athlete siya ang nanguna

sa boksing ay walang kaparis ang nakamit niya

si Pacquiao ang natatanging boksingerong nagkampyon

sa walo, oo, walong magkakaibang dibisyon

sa tatlong dekadang karera'y nakitang magaling

limang beses na Fighter of the Year ng Ring Magazine

na pag humabol ng suntok ay PacMan, namamakyaw

kaya karangalan ay nakamit ni Manny Pacquiao

maraming salamat, Manny, mabuhay ka! Mabuhay!

sa iyo, buong bansa'y taasnoong nagpupugay!

at sa nagbigay ng karangalan, ang E.S.P.N.

pasasalamat sa inyo'y mula sa puso namin!

- gregoriovbituinjr.

07.26.2024

* ulat mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 26, 2024, pahina 12

* ESPN - Entertainment and Sports Programming Network

* talaan ng 25 Asian Athlete of the Century mula sa kawing na: https://www.espn.ph/espn/story/_/id/40632727/top-25-asian-athletes-21st-century 

Meryendang abukado

MERYENDANG ABUKADO

bigay lang sa amin ang abukado

na nang bata pa'y aking paborito

sa gitna abukado'y hinati ko

binukod muna ang naroong buto

ang laman ay kinayod kong talaga

saka ko nilagay sa aking tasa

kaunting asukal ay nilagay pa

saka aking hinalo ng kutsara

subalit si misis ay di mahilig 

sa prutas, kaya ako ang kumahig

ng abukadong kaytamis, malamig

sa dila't animo'y nakakakilig

marami pong salamat sa nagbigay

at maganda ito sa pagninilay

tila ba tula ko'y nagiging tulay

upang daigdig ay maging makulay

- gregoriovbituinjr.

07.25.2024

Balitang Carina

BALITANG CARINA

tinunghayan ko ang pahayagan

ngayong araw, kaytitinding ulat

ng unos na naganap kahapon

nagbaha ang buong kalunsuran

nilampasan na ang bagyong Ondoy

sa buong pagluha ni Carina

baha sa maraming kabayanan

mga pamilya'y sinaklolohan

dahil nagsilubog ang tahanan

nilikha iyon ng kalikasan

ipinakita ang buong ngitngit

nagngangalit ang klima at langit

climate action na nga'y kailangan

upang matugunan ang naganap

subalit anong gagawing aksyon

makipag-usap sa P.M.C.J.,

K.P.M.L., Sanlakas, B.M.P.,

S.M. ZOTO, CEED, A.P.M.D.D

samahan natin sila sa rali

panawagan: climate emergency

mag-shift sa renewable energy

climate adaptation, mitigation

ipagbawal na ang mga coal plant

pati ang liquified natural gas

kontakin ang Bulig Pilipinas

para sa ating maitutulong

sa mga biktima ni Carina

kailangan ng kongkretong aksyon

para sa sunod na henerasyon

na may ginawa rin tayo ngayon

- gregoriovbituinjr.

07.25.2024

* litrato ay mga headline ng pahayagang Abante Tonite at Pilipino Star Ngayon, Hulyo 25, 2024

* PMCJ (Philippine Movement for Climate Justice)

* KPML (Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod)

* BMP (Bukluran ng Manggagawang Pilipino)

* SM-ZOTO (Samahan ng Mamamayan - Zone One Tondo Organization)

* CEED (Center for Energy, Ecology, and Development)

* APMDD (Asian People's Movement on Debt and Development)

Palikero

PALIKERO

bata pa nang salitang palikero'y batid

dahil sa kapitbahay, tatak iyon ng dyip

ang "Palikerong Banal" agad ang naisip

na namamasada noon sa Balic-Balic

salita iyong sagot sa palaisipan

noong una'y di ko agad mawari naman

Babaero: Tatlumpu't Dalawa Pahalang

aba'y Palikero pala ang kasagutan

halos ilang dekada na, gayon katagal

batid ko na ngayon ang Palikerong Banal

salitang magkataliwas, di magkatambal

na kahulugan pala'y Babaerong Banal

salamat sa krosword at tayo'y natututo

ng lumang salita tulad ng Palikero

di ko na nasangguni pa ang diksyunaryo

sapat nang batid, Palikero'y Babaero

- gregoriovbituinjr.

07.25.2024

* krosword mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 25, 2024, p.7

Pitaya (dragon fruit)

PITAYA (DRAGON FRUIT)

mabuti't may dragon fruit o Pitaya

na siya namin ngayong mineryenda

aayaw-ayaw pa ako nang una

subalit kaysarap pala ng lasa

salamat sa dragon fruit, may pagkain

habang bagyo't humaginit ang hangin

dito sa Cubao ay meryenda namin

na buti't mataas, hindi bahain

si Bruce Lee nga'y nagunita ko ngayon

habang dragon fruit itong nilalamon

bida si Bruce Lee sa Enter the Dragon

at bida rin sa The Way of the Dragon

ang Pitaya ay binigay kay misis

na nang tikman ko ay manamis-namis

panlaban daw ito sa diabetes,

sa kanser, maging sa Parkinson's disease

laban din sa Alzhaimer o kalimot

prutas pala itong mabisang gamot

na sa atin pala'y may buting dulot

salamat sa Pitaya o dragon fruit

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

* ilang pinaghalawan ng datos:

- https://pharmeasy.in/blog/10-health-benefits-and-recipes-of-dragon-fruit-pitaya/ 

- https://en.wikipedia.org/wiki/Pitaya 

Halaman

HALAMAN

nagtatabaan ang mga halaman

pagkat binubusog sila ng ulan

natighaw ang uhaw ng lupang tigang

sa bahaging ito ng kalunsuran

tag-araw pa'y lagi nang nagdidilig

ng halaman, iyon ang aking hilig

ngayon, sipol ng bagyo'y umaantig

sa puso't tila musika'y narinig

mga gulay sa paso, talong, sili

petsay, alugbati, kangkong, kamote

may gamot din sa kanser: ang mulberry

upang sa botika'y di na mawili

salamat sa mga tanim ni misis

habang tinanim ko'y okra't kamatis

mayroon din namang tanim na atis

na sana'y magsitubo nang mabilis

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/1083181226565202 

Tagas sa loob ng bahay

TAGAS SA LOOB NG BAHAY

yerong bubong namin ay butas na

panay ang tagas ngayong may bagyo

apat na timba'y nilagay ko pa

upang tulo'y sahuring totoo

tila may waterfalls na sa bahay

unos at patak nga'y maririnig

patak ay minamasdan kong tunay

habang katawa'y nangangaligkig

tinapalan naman ito noon

tila di umubra ang bulkasil

patak na tila patalon-talon

na sa diwa ko'y umuukilkil

inipon ko ang naroong timba

na agad itinapat sa butas

habang lansangan na'y binabaha

subalit nais kong makalabas

nais kong bumili ng pang-ulam

ngunit bagyo'y kaylakas sumipol

tila ako'y tatangayin naman

ng bagyong animo'y nagmamaktol

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/twgyPWor2R/

Do or Door

DO OR DOOR

pumasok ka sa pinto o lumabas

subalit huwag lamang sa bintana

ika nga, DO OR DOOR, aba'y ang angas

di DO OR DIE ang nalikhang salita

pariralang nabuo sa Word Connect

na paborito ko laging laruin

upang makapahinga yaring isip

sa paglipad doon sa papawirin

gagawin ko ang pinto, pintong kahoy

at lalagyan ng bisagra sa gilid

gagawin ko kahit na kinakapoy

natutunan sa Wood Work na'y magamit

bumabagyo, may pantabing sa lamig

bukod sa balabal, kurtina't kumot

pinto'y pantabing sa nangangaligkig

na ang ginaw sa balat nanunuot

mas mabuting may pinto kaysa wala

upang di mapasok ng magnanakaw

lalo na't tulog sa gabing payapa

o kahit tirik pa ang haring araw

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

Magbasá

MAGBASÁ

magbasa-basá habang bumabagyo

magbasá talaga ang aking bisyo

di ang magbasâ sa ulan o bagyo

kundi magbasá ng lathala't libro

ayoko namang magbasâ sa ulan

baka magkasakit yaring katawan

magbasá na lang sa munting aklatan

may nobela pa't may kwentong wakasan

kaylakas ng tikatik, bumabahâ

sa lansangan, kasama ko'y palanggâ

sa aming tahanang kayraming timbâ

upang saluhin ang patak ng sigwâ

tumatanda na ang iyong kapatid

buti't may aklat at may nababatid

upang pag buhay na ito'y mapatid

sa ulap ay may tulang ihahatid

- gregoriovbituinjr.

07.24.2024

Bagyo

BAGYO

dinig ko ang tikatik sa atip

bumabagyo, agad kong nalirip

sa harap ng bahay nag-iisip

na kung anu-ano'y nahahagip

nadarama ko'y matinding unos

ang rumaragasa't umuulos

malalaking patak ay natalos

kong gumuhit sa daan nang lubos

isa'y nag-abang ng masasakyan

kahit batid ang lakas ng ulan

baka papuntang pinapasukan

upang makapagtrabaho naman

at natighaw ang uhaw ng lupa

napawi ang katigangang sadya

sa ulap ako'y napatingala

sa bawat unos ay may paghupa

- gregoriovbituinjr.

07.23.2024

* ang bidyo ay mapapanood sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/514070264296902

Pagpupugay sa pagwawagayway

PAGPUPUGAY SA PAGWAWAGAYWAY

isang karangalang mabidyuhan

ang pagwawagayway ng bandila

ng samutsaring mga samahan,

ng guro, obrero, masa, dukha

na ginawan ko ng pagpupugay

at tulang makabagbag-damdamin

sumusuot sa kalamnang taglay

at yaring puso'y papag-alabin

binanggit ng tagapagsalita

sa rali yaong mga pangalan

ng mga samahang ang adhika

itayo'y makataong lipunan

sa kanila, mabuhay! MABUHAY!

iyan ang tangi kong masasabi

taaskamao pong pagpupugay

sapagkat sa masa'y nagsisilbi

mabuhay kayo, mga kasama!

kayong tunay naming inspirasyon

para sa karapatan, hustisya

at lipunan nating nilalayon

- gregoriovbituinjr.

07.23.2024

* bidyong kuha ng makatang gala sa pagkilos sa SONA, 07.22.2024

^ ang bidyo ay mapapanood sa: https://www.facebook.com/reel/1143756510213675

Nang umulan sa SONA

NANG UMULAN SA SONA

Sa SONA ay kaylakas ng ulan

Kaya raliyista'y naulanan

Mga pulis ba'y takot sa ulan?

At nauna sa masisilungan?

O ito lang ay napaghandaan?

Serve and protect ba'y talagang ganyan?

Sarili'y unang poprotektahan?

Pinrotektahan laban sa ulan...

- gregoriovbituinjr.

07.23.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Commonwealth sa rali sa ikatlong SONA ni BBM, Hulyo 22, 2024

Said ang utak ng makata

SAID ANG UTAK NG MAKATA

nasasaid din ang utak ko

kaya wala pang maitula

pakamot-kamot lang ng ulo

tila baga natutulala

di mapiga-piga ang utak

kahit rinig mong lumagitik

nais nang gumapang sa lusak

bakasakaling may pumitik

nakatanga lang sa kisame

animo'y nais kong magbigti

walang lumabas na mensahe

ako ba'y talagang may silbi

isang tula sa isang araw

ang puntirya ng aking pluma

nang may tumarak na balaraw

sa likod ko'y nakikinita

ipahinga muna nang saglit

ang pagod kong puso't katawan

at baka ako pa'y masagip

mula sa dulo ng kawalan

- gregoriovbituinjr.

07.22.2024

Makahiya

MAKAHIYA

hinipo ko ang damong Makahiya

tumiklop agad, parang nahihiya

di ko dalumat ang aking nagawa

nasiyahan ba sila o namutla

ako'y napadaan sa kasukalan

at ang Makahiya'y nahipo lamang

subalit sila'y agad nagtiklupan

na para bang dalagang matimtiman

at napaisip ako ng pabula

kung bakit sila'y tila nahihiya

dahil alaga sila ng diwata

at ang hipo ko'y hipo ng binata

naligaw lang ako sa kagubatan

ang diwata'y di naman liligawan

sapagkat ako'y may-asawang hirang

dahil sa hipo ko'y nagkahiyaan

marahil ganyan lang ang Makahiya

ramdam nila'y dalagang minumutya

na tila pagdating ko'y nagbabadya

na irog akong magtatalusira

- gregoriovbituinjr.

07.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/tEnsTcp-Gq/ 

Isda sa kanal

ISDA SA KANAL

naglalanguyan ang makukulay

na isda sa malawak na kanal

pinanood ko na lamang sila

pagkat nakakatuwa talaga

nakunan iyon sa lalawigan

kaya sinubukan kong bidyuhan

yaong mga isdang kaytataba

marahil ay talagang alaga

sinasambit ko sa aking isip

kumuha kaya akong pamingwit

kaytataba, kaysarap ihawin

mamaya'y tiyak may uulamin

ay, di ko nga lang nagawa iyon

pagkat may ibang lakad at layon

- gregoriovbituinjr.

07.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/tEEG5kxX7V/ 

Munting suporta

MUNTING SUPORTA

suporta na sa kapwa manunulat

ang pagbili ko ng kanilang aklat

upang mabasa kahit di pa sikat

at malasahan tamis nito't alat

talaga namang pinag-iipunan

ang librong ilalagay sa aklatan

sa ganyan ko lang nasusuportahan

ang kahalagahan ng panitikan

minsan, tinitingala ko ang langit

kung ano ang literaturang bitbit

nobela, pabula, tanaga, dalit

o alamat, dagli, kwento ng paslit

minsan, nakakunot ang aking noo

animo'y seryoso, o nagtatampo

ay, nagbabasa lang pala ng kwento

ng hustisya't karapatang pantao

may kwento ng digma't estratehiya

may nobela rin sa chess at taktika

may libro sa klima't aklat pangmasa

masarap ang may aklatan talaga

- gregoriovbituinjr.

07.20.2024

Sunog

SUNOG

bata pa ako'y nagisnan ko nang masunog

ang likod bahay naming talagang natutong

nasa kinder pa ako nang panahong iyon

talagang uling pag mapupunta ka roon

bata pa lang, batid ko na ang kasabihang:

"mabuting manakawan kaysa masunugan"

bilin bago lumisan ng ating tahanan 

tiyaking gamit ay tanggalin sa saksakan

tinititigan ko ang apoy sa kandila

kapag blakawt habang nakapangalumbaba

nagsasayawang apoy ang mahahalata

habang pinagpapawisan akong malubha

noon nga, bilin sa mga batang tulad ko:

"huwag maglaro ng kandila at posporo"

ngayon, huwag maglaro ng apoy, tanda ko

kaya sa asawa't pamilya'y tapat ako

aba'y may nakita na rin akong effigy

na sadyang pinaghirapan ang anyo't arte

sinunog bilang tanda ng pangulong imbi

na sa burgesya't di sa masa nagsisilbi

ah, kayrami ko nang nakitang mga sunog

lalo na sa lugar kong Quiapo't Sampaloc

ako'y tutulong pag may sunog sa kanugnog

ingat lang baka may kalan doong sasabog

- gregoriovbituinjr.

07.19.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 16, 2024, pahina 8 at 9

Wala mang pera sa tula

WALA MANG PERA SA TULA

oo, walang pera sa tula

ang marami'y lumbay at luha

ang marami'y kawawang dukha

na inilalarawan ko nga

huwag mong hanapin sa akin

na sa pagtula'y yayaman din

wala ako sa toreng garing

kundi nasa kumunoy pa rin

na sinusubukang umahon

kaysa naman malunod doon

kayraming danas ng kahapon

na turing sa dukha'y patapon

ngunit ang dukha'y may dignidad

tulad ng makatang naglahad

na bagamat dukha'y masikap

buhay nila'y di umuunlad

kung sa pagtula'y walang kita

itong makatang aktibista

pagsisilbi ang mahalaga

sa bayan, sa uri, sa masa

tinutula ang adhikain

ng manggagawang magigiting

ng maralitang kaysipag din

upang ginhawa'y ating kamtin

- gregoriovbituinjr.

07.18.2024

Ang mag-Ingles, ayon kay Marian Rivera

ANG MAG-INGLES, AYON KAY MARIAN RIVERA

anong ganda ng sinabi ni Marian Rivera

aba'y sadya namang sa kanya'y mapapahanga ka

ang kanyang sinabi: "Aanhin ko ang kagalingan 

sa pag-i-Ingles kung hindi naman ako marunong

dumeskarte, at hindi mapagmahal sa magulang

o nakalimutan ko ang mga kaibigan ko.

Kung ang depinisyon ng pagiging matalino ay

mag-Ingles lang, 'wag na lang akong maging matalino."

di man siya makata o isang panitikero

ay nauunawa niya ang wika ng ninuno

ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit

pa sa amoy ng isang mabaho't malansang isda

maraming nag-i-Ingles dahil doon nanghihiram

ng tapang upang sila'y magmukhang kagalang-galang

kahit na pagkatao't ugali'y kagulang-gulang

tusong nag-i-Ingles upang sa iba'y makalamang

nakita nila sa wikang Ingles ang instrumento

ng pang-aapi at pagsasamantala sa tao

iniisahan ang katutubong di Inglesero

nilalamangan ang maliliit, dukha't obrero

O, Marian Rivera, salamat sa prinsipyo mo

ako'y lubos na nagpupugay, saludong totoo

paninindigang makamasa't sadyang makatao

dapat sinabi mo'y tumimo sa isip ng tao

- gregoriovbituinjr.

07.17.2024

* litrato mula sa Marian Rivera Fans fb page

Tulang binigkas sa SOHRA 2024

TULANG BINIGKAS SA SOHRA 2024

(State of Human Rights Address)

bilang sekretaryo heneral nitong organisasyong

Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod,

tinalakay ko sa SOHRA ang mga isyu ng dukha

sa pagtatapos ng presentasyon, binigkas ko'y tula:

"for homeless and underprivilege" batay sa Konstitusyon

ang pabahay ngunit 4PH ay kaiba ang layon

ang 4PH ay pabahay di para sa walang bahay

kundi sa may Pag-ibig at kayang magbayad ng tunay

ang presyo pa ng pabahay ay batay sa market value

kaya tubo o profit ang pangunahing layon nito

dapat batay sa CAPACITY TO PAY ng maralita

at di sa tutubuin ng kapitalistang kuhila

parang sapilitan sa dukha ang 4PH na iyan

na sa ayaw mo't gusto, tatanggalin ka sa tahanan

etsapwera na ang maralita sa lipunang ito

ay nagagamit pa upang pagtubuan ng gobyerno

ang market value ay sagka sa karapatan ng dukha

na dapat gobyerno ang sa kanila'y kumakalinga

sa mga kasama sa SOHRA, kung kayo'y may mungkahi

pagtulungan natin upang dukha’y di naduduhagi

- gregoriovbituinjr.

07.16.2024

* litratong kuha ng makatang gala, 07.16.2024

* ang SOHRA ay pinangunahan ng Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA)

Pagpupugay sa tatlong estudyante

PAGPUPUGAY SA TATLONG ESTUDYANTE

nakakatuwang ulat na dapat ipagmalaki
sa pamagat pa lang, pupukaw na itong kaytindi
pagkat sa nasaliksik nilang "Asteriod", ang sabi
"pinangalan sa tatlong Pilipinong estudyante"

si Nadine Antonnette Obafial, na estudyante
ng kursong robotics engineering
doon sa Ateneo de Davao University

ang cosmic recognition ay kanilang natanggap
sa paggunita sa International Asteroid Day
nitong ikatatlumpu ng Hunyo, ang natuklasan
niya noong Hulyo 30, taong 2020
na Asteroid 2000 OZ31 ay kikilalaning
Asteroid 34044 Obafial

ang Asteroid 34047 ay magiging Asteroid
34047 Gloria bilang parangal kay
Rubeliene Chezka Fernandez Gloria

ang Asteroid 34049 naman ay magiging
Asteroid Myrelleangela
bilang parangal kay Myrelle Angela Colas

inukit na nila ang pangalan sa kasaysayan
lalo't sa atronomiya nilang pinag-aralan
at sa kanilang tatlo'y taospusong pagpupugay
pagkat estudyante pa sila'y kinilalang tunay

- gregoriovbituinjr.
07.15.2024

* tula batay sa ulat sa pahayagang Abante, Hulyo 15, 2024, pahina 8

Ang sining ng digma

ANG SINING NG DIGMA

may aklat akong Art of War ni Sun Tzu

pati Book of Five Rings ni Miyamoto

Musashi, ang On War in Karl Von Clauswitz

at may koleksyon  din ng mga tula

noong World War One, sadyang binasa ko

pati na ang Limang Silahis ni Mao

at ngayon, akin pang naaalala

ang tatlong panuntunang disiplina

pati na walong punto ng atensyon

bawat tibak na Spartan ay alam

lalo't marahas ang mga kalaban

na mapang-api't mapagsamantala

habang patuloy ang pakikibaka

habang makauring misyon ang tangan

- gregoriovbituinjr.

07.14.2024

* larawan mula sa app game na Word Connect

Bawang juice

BAWANG JUICE

ramdam kong para bang nilalagnat

anong lamig kasi't naghabagat

dama ng katawan ko'y kaybigat

kaya nag-water therapy agad

uminom ng mainit na tubig

nang katawan pa'y nangangaligkig

di ko maitaas itong bisig

subalit kaya ko pang tumindig

ginayat ko'y sangkumpol na bawang

at sa tubig ay pinakuluan

ininom iyon nang maligamgam

guminhawa na ang pakiramdam

para bagang aswang iyang lagnat

na nilagang bawang ang katapat

noong bata pa'y tinurong sukat

ni ama, marami pong salamat!

- gregoriovbituinjr.

07.13.2024

Scotch tape, timbang butas at kamatis

SCOTCH TAPE, TIMBANG BUTAS AT KAMATIS

madalas nating nakikita ang di hinahanap

na pag kailangan naman natin ay di makita

buong kabahayan ay hahalughugin mong ganap

pag di agad makita, ramdam mo'y maiirita

tulad ng scotch tape na pinatungan ng kamatis

upang balutan ng scotch tape ang butas na timba

nasa taas lang pala ng ref ako'y naiinis

sa loob ng isang oras, nakita ko ring sadya

imbes na bumili ng bagong timba sa palengke

ay nilagyan ko ng scotch tape upang magamit pa

kaya ginawa ko ang nalalaman kong diskarte

ngayon, nalabhan ko na ang sangkaterbang labada

maging matiyaga sa paghahanap, ani nanay

at nagawa ko rin ang anumang gagawin dapat

huwag maiirita't mahahanap din ang pakay

sa scotch tape at sa kamatis, maraming salamat

- gregoriovbituinjr.

07.13.2024