Tuloy ang Laban para sa Demokrasya sa Burma

TULOY ANG LABAN PARA SA DEMOKRASYA SA BURMA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

14 pantig bawat taludtod

di pa tapos ang ating laban, mga kasama

di pa nakamtan yaong asam na demokrasya

tuloy ang laban natin sa paglaya ng Burma

pagkat tayong narito'y internasyunalista

sinong magtutulungan kundi tayo ngang tibak

kasama ang obrero't ang masang hinahamak

dinilig na ng dugo ang maraming pinitak

baguhin ang sistema't mapang-api'y ibagsak

halikayo, kasama, kumilos tayong sabay

organisahin pati mga anak ng lumbay

pagkat ang pagbabago'y di natin maaantay

ikampanya ang tama't lipunang pantay-pantay

di pa tapos ang laban natin, mga kasama

tuloy ang ating laban sa paglaya ng Burma

- Setyembre 27, 2012, sa tanggapan ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), Lungsod Quezon

Pagbabalik sa Bayang Sarili

PAGBABALIK SA BAYANG SARILI

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

ngayong nakabalik na sa sariling bayan

lilimutin ba ang nagdaang karanasan?

mababalewala ba yaong natutunan?

o nag-aalab pa ang diwa't kalooban?

upang tulad ni Che Guevara'y ipaglaban

ang kaytagal nang ninanasang kalayaan

aba'y hindi po titigil ang inyong lingkod

na magrebolusyon ay ikinalulugod

dito sa bansa'y di lang kami manonood

paglaya ng Burma'y aming itataguyod

ngunit masa niya mismo'y dapat kumayod

upang diktadurya'y kanilang mapaluhod

kaysarap mang bumalik sa bayang sarili

ngunit bilang tibak dapat kaming magsilbi

sa ngayon, makikibaka't kikilos kami

upang bukas ay wakasan ang mga imbi

lalo ang sistemang sa masa'y bumibigti

sa Burma't Pilipinas man, narito kami

tuloy ang laban, puno man ng sakripisyo

saanman maparoon ay kikilos tayo

ibagsak ang diktadurya't mga berdugo

ilagay sa pedestal ang masa't obrero

na pawang lumikha ng ekonomya't mundo

tuloy ang pakikibaka, mabuhay kayo!

- Setyembre 27, 2012, sa tanggapan ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), Lungsod Quezon

Salamat, Mga Kasama

SALAMAT, MGA KASAMA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

matapos ang unos, tanaw mo'y bahaghari

na sa duluhan nito'y mayroon daw gusi

laman daw ay gintong magaganda ang uri

na di basta-basta makukuhang kaydali

tulad din ng mga Pinoy na nakasama

mga bagong kasamang ginto ang kagaya

doon sa Mae Sot, nagtulungan sa tuwina

habang nakiisa sa mga taga-Burma

turing sa isa't isa'y tila magkapatid

salamat sa inyo, Jehhan, Raniel, Sigrid

pagsasamahan nati'y di dapat mapatid

taas-noong pagpupugay ang aking hatid

maaring di sapat ang salitang "Salamat!"

ngunit dapat bigkasin kahit sa panulat

tandang minsan man, nagkasama tayong apat

doon sa Mae Sot upang sa iba'y magmulat

mahalagang unawain natin ang Burma

habang sa Pilipinas ay nakikibaka

mabuhay kayo’t salamat, mga kasama

salamat sa karanasan at alaala

- Setyembre 27, 2012, sa NAIA 2

Paglisan sa Bangkok

PAGLISAN SA BANGKOK

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

lumisan kaming Bangkok, taglay ang pag-asa

na kahit paano'y may natutunan sila

sa amin at kami'y natuto sa kanila

pag-asang patuloy yaong pakikibaka

upang lumaya sa pagkaapi ang masa

upang tuluyang bumagsak ang diktadura

upang mapalitan ang bulok na sistema

upang maitayo na ang malayang Burma

- Setyembre 27, 2012, sakay ng PR 753 mula sa Suvarnabhumi International Airport, Bangkok, umaga

Tim Yam Goong

TIM YAM GOONG

ni Gregorio V. Bituin Jr.
14 pantig bawat taludtod

masarap ang katawan, ang ulo'y tinatapon
ganyan lang pag kainin ang masarap na hipon
lumulutang sa sabaw ang inulam ko ngayon
maanghang man subalit malasa ang tim yam goong

limang uri ng ulam yaong aming kinuha
pinili ko'y tim yam goong pagkat baka malasa
ingles ang nasa menu't iyon lang ang naiba
sa litrato pa lamang ay katakam-takam na

yaong mga kasama'y umiwas na sa anghang
na sa Mae Sot ay laging panlasa sa kainan
ngunit ako sa anghang ay walang pakialam
anumang lasa'y kain pagkat hipon ang ulam

kaysarap din ng sabaw na halos maubos ko
ang katwiran ko lamang, minsan lang naman ito
at pagbalik sa bansa, sa utak ko'y plinano
susubukang magluto ng tim yam goong na ito

- sa kainang The Hub, Khao San Road, sa Bangkok, gabi ng Setyembre 26, 2012

* ang goong ay binibigkas ng isang pantig, o "gung" (tim yam gung)

Paglilimayon sa Khao San Road

PAGLILIMAYON SA KHAO SAN ROAD

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

pagkagising, dama’y gutom, nagkayayaan

kumain muna’t maglibot sa daang Khao San

nananghalian sa McDo, tabi ng otel

ang large na Coke, halos kalahati ng pitsel

manok ngang doon, sa karaniwa’y malaki

pati na ang kanin nila’y sadyang kayrami

tinalunton namin ang maraming tindahan

sinuot ang mga eskinita’t lansangan

nagbasa-basa sa Book Sale ng tindang libro

mga kasama’y namili ng panregalo

Mae Sot, Burma, Bangkok, Khao San, isang gunita

na lamang ba’t babalikan na lang ng diwa?

mga karanasan itong nagbigay-buhay

para sa adhikaing nagbibigay-kulay

tungo sa pagbabago’t paglayang hangarin

na ngayo’y iniingatan sa puso namin

di sapat ang ilang araw na pagmamasid

upang makitang lahat tayo’y magkapatid

na nagnanais ng tunay na demokrasya

at pagbabago nitong bulok na sistema

- Bangkok, Setyembre 26, 2012

Di Sapat ang Demokrasya

DI SAPAT ANG DEMOKRASYA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

habang nasa otel at sa aircon ay nanginginig

napapaisip ako kung ano ang tamang tindig

sapat ba yaong demokrasya sa Burma'y makamtan?

pangulo'y mapalitan, gubyerno'y maging sibilyan?

di sapat ang mga ito, usal ko sa sarili

ngunit hakbang ito sa kanilang pagsasarili

dapat ang masa'y magkaisang bunutin ang tinik

upang unti-unti yaong demokrasya'y magbalik

may demokrasya kapalit ng bulok na sistema

may demokrasya ito ma'y lipunang sosyalista

demokrasya'y pag-iral sa madla ng kalayaan

kapitalismo't sosyalismo'y uri ng lipunan

demokrasya'y pamamaraan ng pamamahala

sa sosyalismo'y manggagawa ang mamamahala

kaya't sa pakikibaka'y ating pakaisipin

ang bawat pakikibaka ba'y ano ang tunguhin

demokrasya'y unang hakbang lamang, mga kasama

mahalaga'y paano babaguhin ang sistema

mas mahalaga'y anong lipunan ang itatayo

na obrero't di elitista yaong mamumuno

- sa Rm. 414 ng Khao San Palace Inn sa Khao San Road sa Bangkok, Setyembre 26, 2012

Pagmasid sa mga Bituin

PAGMASID SA MGA BITUIN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

ang Mae Sot nga ba’y isa na lang alaala

tulad ng dalagang sinuyo ko’t sininta

aking minahal sa sandaling pagbisita

ngayon gunita na lang yaong ngiti niya

habang nililisan ko siya’y minamasdan

kumikislap ang bituin sa kalangitan

tila may tanong itong sa diwa’y iniwan:

ako kaya sa Mae Sot ay may babalikan?

pakiramdam ko’y tila kayhaba ng gabi

dumuduyan sa pangarap ang guniguni

tila ayaw ko munang bumalik sa dati

habang masid ang bituin sa pagmumuni

sampung araw sa Mae Sot ay sadyang di sapat

mata ko’y bahagya ko pa lang namumulat

gayunman, may bagong pahinang masusulat

prinsipyo’t karanasang maisasaaklat

mga bituin ay ating muling pagmasdan

tila nagsasayaw sila sa kalangitan

ipinagdiriwang ang bagong karanasan

na maiuuwi sa nakagisnang bayan

isang tagumpay ang nangyaring paglalakbay

bagamat may ilang ang puso’y nangalumbay

sa paghihiwalay, may mga nagsisikhay

upang paglayang asam ay matamong tunay

- sa loob ng bus mula Mae Sot patungong Bangkok, Setyembre 25, 2012

Paalam, Mae Sot

PAALAM, MAE SOT
ni Gregorio V. Bituin Jr.
15 pantig bawat taludtod

sana'y patuloy na dumatal ang bukangliwayway
sa iyong kandungan at sa mga anak mong tunay
pati sa mga dayong pansamantalang dumantay
sa iyo, nawa pagkatao nila'y di maluray
ng sistemang kaylupit na paglaya'y pinapatay

kung sakaling sa iyo'y dumatal ang takipsilim
at masaksihan ang sistemang karima-rimarim
magpakatatag ka, O, Mae Sot, bagang mo'y itiim
sa pagharap sa delubyo't karahasang kaylagim
magbubukangliwayway din, laya mo'y masisimsim

pinaraya mo sa kandungan yaong nagsilikas
sa katabing bayang puno ng sakripisyo't dahas
pakiramdam ko ang paglaya nila'y isang atas
sa mga mamamayang nais ng lipunang patas
dapat sistemang mapang-api'y tuluyang mautas

paalam, Mae Sot, ako'y aalis pansamantala
ngunit di ka mawawaglit sa aking alaala
di ko alam kung sa kandungan mo'y makabalik pa
ngunit sa panulat, isa kang bayani't pag-asa
huwag mo sanang pabayaan silang taga-Burma

- sa himpilan ng bus sa Mae Sot, Setyembre 25, 2012

Sa Diwa ng Internasyunalismo

SA DIWA NG INTERNASYUNALISMO

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

ika nga nila, lahat ng bagay ay magkaugnay

kaya internasyunalismo'y aking naninilay

magkaugnay bawat bayang api ang kalagayan

biktima ng bulok na sistema sa daigdigan

ang masa'y nagugutom, elitista'y naghahari

ang nasa tuktok ang sa masa'y yumurak ng puri

di sapat maging mabait at loob ay baguhin

dapat sistemang mapang-api'y palitan na natin

daigdigan ang pagsasamantala sa obrero

daigdigan ang pagkaapi ng masa sa mundo

pagkat magkakaugnay ang lahat ng kalagayan

pagkat kapitalismo ang sistemang daigdigan

marapat lang pairali'y internasyunalismo

magkakaibang bansa man ay magtulungan tayo

kaya dapat lang baklasin ang lahat ng balakid

mga api sa mundo'y tunay na magkakapatid

diwa ng internasyunalismo'y ating yakapin

internasyunalismo'y dapat nating pairalin

mga kapatid at kapwa internasyunalista

halina't baguhing sabay ang bulok na sistema

- Setyembre 25, 2012, Mae Sot

Jeyzube

JEYZUBE

ni Gregorio V. Bituin Jr.

11 pantig bawat taludtod

salamat sa inyo, mga kasama

salamat tayo'y nagkasama-sama

salamat at tayo'y nagkakaisa

na dapat baguhin na ang sistema

at tuluyang mapalaya ang Burma

sa bawat karanasan ay may aral

na sa diwa't puso na'y nakakintal

ang lumaban sa paglaya'y marangal

ibagsak na ang diktaduryang hangal

at ang masa'y ilagay sa pedestal

jeyzube sa inyo, mga kasama

jeyzube tayo'y nagkasama-sama

jeyzube at tayo'y nagkakaisa

na tuluyang palayain ang Burma

sa pagdagit ng mapagsamantala

kasama ninyo kami sa paglaban

dahil laban ninyo'y pandaigdigan

bawat bansa'y dapat lang magtulungan

nang wala nang bayang api-apihan

at laging pinagsasamantalahan

jeyzube, salamat sa pagkalinga

habang tayo nga'y nasa ibang bansa

tayo ngayo'y nagkakaisang diwa

lalabanan ang daratal na sigwa

tutunguhi'y kandungan ng paglaya

- Mae Sot, Setyembre 25, 2012

Pananaw sa Banlik ng Panatag

PANANAW SA BANLIK NG PANATAG

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

taga-Burma'y nagtanong habang kami'y kumakain

tindig ko sa Scarborough shoal, sa aki'y tinanong

dahil Tsina't Pilipinas dito'y nais umangkin

lalaban ba tayo o sa isyung ito'y uurong

Scarborough shoal, Hwangyin Island, Banlik ng Panatag

Panatag shoal ba'y kanino't dahilan ng alitan

kasundaluhan ng bawat bansa'y pinatatatag

at sa karagatan sila'y tila naggigirian

bakit pagresolba nito'y dadaanin sa digma

ang pagpapatayan ba sa isyu'y makalulutas

maaari namang mag-usap ang dalawang bansa

kaysa digmaang kayrami tiyak ang mauutas

dapat banlik na ito'y sabay nilang paunlarin

Tsina't Pilipinas ay magkayakap mangasiwa

pagkat walang sinumang sa banlik dapat mag-angkin

ang tama'y pagtulungan ito ng dalawang bansa

biktima lang ng digmaa'y obrero't masang hirap

payapang usapan dapat sa Banlik ng Panatag

sa isyung ito'y walang digmaang dapat maganap

iyan ang aking tindig sa usaping inihapag

- sa isang kainan sa aming huling gabi sa Mae Sot, Setyembre 25, 2012

Huling Hapunan sa Mae Sot

HULING HAPUNAN SA MAE SOT

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

nagkita-kita kami sa isang restawran

nagtambak ang pagkain, alak at pulutan

sa Mae Sot, ito ang huli naming hapunan

sapagkat uuwi na sa sariling bayan

ah, kaysarap gunitain ng sampung araw

ng paglagi roon, laya'y di pa matanaw

ng mga kasamang ang bansa'y nauuhaw

sa layang pangarap na sa puso'y pumukaw

huling hapunan lang sa Mae Sot ngayong taon

dahil maaaring magbalik kami roon

di pa nakamtan ang paglayang nilalayon

na maaring kamtin sa isang rebolusyon

bago lisanin ang Mae Sot upang maglakbay

mga taga-Burma'y may regalong binigay

nag-iwan ng mumunting alaalang tunay

habang paalala nila'y aming tinaglay

salamat sa patuloy na pakikibaka

patuloy kaming sa inyo'y makikiisa

taas kamaong pagbati, mga kasama

tayo'y lumaban hanggang lumaya ang Burma

- sa isang restawran sa Mae Sot, Setyembre 25, 2012

Bahaginan ng Karanasan at mga Aral

BAHAGINAN NG KARANASAN AT MGA ARAL

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

anong ibig sabihin ng diktadura sa masa

nawalan ng maayos na bukas yaong pamilya

nawalan ng kalayaan at buhay na masaya

marami nang nawalang mga taon sa kanila

maysala ba'y diktadurya o bulok na sistema?

kulang yaong sampung araw na pagtigil sa Mae Sot

upang maunawaang lubos ang lahat ng gusot

gayunman, maraming aral sa puso'y nagpakirot

nakasalamuha't karanasa'y di malilimot

sa aral, matingkad na ang laya'y dapat maabot

nagpatingkaran ng mga ideyang sosyalista

paano ibabagsak iyang bulok na sistema

paano dudurugin ng bayan ang diktadura

paano naman ang tamang pamumuno sa masa

isang aral dito'y maging internasyunalista

ah, maraming salamat sa aral at karanasan

pinatibay nito ang ating mga kalooban

pinatitigas nito ang ating paninindigan

hinihikayat tayong laya'y kamtin at lumaban

salamat sa talakayang kaysarap malasahan

- sa tanggapan ng DPNS, pagtatasa ng apat na Pilipino at pamunuan ng DPNS, hapon ng Setyembre 25, 2012

Hinggil sa Wika't Pagsasalin

HINGGIL SA WIKA’T PAGSASALIN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

marunong mag-Ingles ang mga taga-Burma

kaya di ako hirap maunawa sila

ngunit nang mag-ulat ako'y isinalin pa

ng lider yaong sinabi ko sa kanila

sa talastasan, anong wikang gagamitin

pagkat maraming wika sa daigdig natin

kapwa nati'y paano ba uunawain

kung di alam ang wika ng kakausapin

sa buhay na ito'y mahalaga ang wika

upang ang ating kapwa'y agad maunawa

di sapat ang aksyon, galaw ng kamay, gawa

dapat wika'y alam nang matalos ang diwa

kaya di sapat alam lang ay wikang Ingles

dapat maunawaan din ang wikang Burmes

pag unawa mo ang wika, ramdam mo'y tamis

at sa pag-intindi'y di ka na maiinis

kung iyong di alam paano sasabihin

maghanap ng maalam upang maisalin

sa ibang wika iyang diwa mo't naisin

sa pagsasalin, mauunawa na natin

kaalaman sa wika'y sadyang mahalaga

lalo na sa ating laya ang ninanasa

kaya pag nag-usap ng ideolohiya

magkakaunawaan bawat aktibista

- Setyembre 25, 2012, sa tanggapan ng YCOWA, umaga, matapos mag-ulat hinggil sa sampung araw na inilagi sa Mae Sot

Pagtatasa at Pagbabahagi

PAGTATASA AT PAGBABAHAGI

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

umagang-umaga’y hinanda ang sarili

at ngayon ngang umaga sila'y naging saksi

sa mga pagninilay ko't pagkaintindi

sa aking paglagi sa kanilang kandili

may powerpoint akong gawa't pinagpuyatan

inilatag ang aking mga nasaksihan

inihapag ko kung ano ang natutunan

tinasa ko ang sarili't nagbahaginan

pagkat ito ang huling araw ko sa Mae Sot

anong pagninilay ko sa pagkapalaot

pakikisalamuha nami't pag-iikot

lilisanin ba iyong sakbibi ng lungkot

nakaraang mga araw dito'y tinasa

naunawaan ko ba ang pakikibaka

at sakripisyo nilang mga taga-Burma

upang kamtin nila ang asam na hustisya

lahat ay nakatingin, ako'y kinakapa

mga sinabi ko'y tila inuunawa

ngunit nagkakaisa kami ng adhika

lalanguyin namin ang laot ng paglaya

sa huling araw ko sa Yaung Chi Oo, salamat

ang aking binigkas, kanilang nadalumat

na ang sampung araw ko doon ay di sapat

gayunpaman, salamat, salamat sa lahat

- sa tanggapan ngYaung Chi Oo, Setyembre 25, 2012; bago umalis ay naghandog sila ng isang regalong nakabalot, na naglalaman ng isang pulang telang pansabit sa dingding at may larawan ni Daw Aung San Suu Kyi, na ang nakasulat: "There will be change because all the military have are 

Manggagawa sa Lahat ng Bansa, Magkaisa

MANGGAGAWA SA LAHAT NG BANSA, MAGKAISA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

ikaw man ay Pilipinong manggagawang migrante

ikaw man ay taga-Burma't obrerong sinalbahe

lahat tayo'y kapwa sa elitista nagsisilbi

naglilingkod kayo sa amo, ganoon din kami

noong primitibo komunal, tayo'y mapayapa

nagsasalu-salo't magkakapantay sa paggawa

sa lipunang alipin, nilatigo't inandukha

pagkatao nati'y hinamak at inalimura

sa lipunang pyudal, tayo sa lupa'y itinali

ang panginoong maylupa ang among naghahari

ang lipunang kapitalismo'y yumurak sa puri

ng mga manggagawang walang mga pag-aari

kundi tanging yaon lang kanilang lakas-paggawa

ngunit kapitalista'y di nagbabayad ng tama

mapagsamantalang sistemang ito'y lumulubha

sa buong daigdig, manggagawa'y kinakawawa

manggagawa, wala kang bansa, magkaisa tayo

sa daigdig, kapatid mo ang lahat ng obrero

magkapitbisig at ibagsak ang kapitalismo

wakasan ang luma't itindig ang lipunang bago

- Setyembre 24, 2012, sa upuan sa ikatlong palapag, YCOWA

Inspirasyon ang YCOWA

INSPIRASYON ANG YCOWA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

napanood namin ang bidyo ng Yaung Chi Oo

nakapagpapasigla ang pinakita dito

ang pagtulong nila sa inaping obrero

ang pag-iimbestiga nila ng mga kaso

laban ng obrero'y kanilang pinanalo

ang di ginawa ng iba'y ginawa nila

tangan yaong prinsipyong tulungan ang kapwa

may bahay-tuluyang pinatitira muna

ang mga obrerong tinanggal, may problema

matuwid ang direksyon ng gawain nila

ang pagtulong sa mga obrerong migrante

laban sa mga kapitalistang salbahe

ang sa migrante'y pagkalinga't pagsisilbi

ang kanilang edukasyon, mga komite

inspirasyon sila’t dapat ipagmalaki

ilang araw akong sa kanila'y nanahan

kayraming usapan hinggil sa karapatan

ang magagandang ideya'y nagsusulputan

ang Yaung Chi Oo ay ehemplo ng sambayanan

sila'y marapat lang inspirasyon ng bayan

- Setyembre 24, 2012, sa upuan sa ikatlong palapag, YCOWA

Sampung Araw ay Di Kawalan

SAMPUNG ARAW AY DI KAWALAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

sampung araw sa Mae Sot ay  isa nang yaman

nagbigay ng di matawarang karanasan

nag-alay ng di matingkalang kaalaman

nagdulot ng matibay na paninindigan

upang yaong naghahangad ng kalayaan

ay matulungang ganap sa puso’t isipan

sampung araw lang dito, ngunit di kawalan

nadanas dito’y dala sa kaibuturan

kaya salamat, salamat sa karanasan

- Setyembre 24, 2012, higaan sa ikatlong palapag, YCOWA

Huling Gabi sa Yaung Chi Oo

HULING GABI SA YAUNG CHI OO

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

mahaba ang magdamag, bukas ay magtatalakay

anong napala sa sampung araw na paglalakbay

kailangan kong gumawa ngayong gabi ng gabay

kung ang naganap ba ng sampung araw ay tagumpay

ako’y di mapakali sa huli kong gabi roon

paano nga bang taga-Burma’y magrerebolusyon

tulad ko ba’y Che Guevarang sosyalismo ang layon

akong sa mga tibak ng Burma’y nasang tumulong

hanggang bansa nila’y tuluyang lumaya sa hawla

ng kahirapan, bulok na sistema’t diktadurya

sampung araw sa Mae Sot at isang oras sa Burma

ah, di ito sapat, kailangan kong magtagal pa

gayunman, aral at karanasang dito’y napulot

ay di masasayang, tanikala’y dapat malagot

upang paglaya ng Burma sa bayan ay magdulot

ng payapang bansa, habang  sa diktadurya’y poot

- Setyembre 24, 2012, higaan sa ikatlong palapag, YCOWA

Karapatan ng Migranteng Manggagawa

KARAPATAN NG MIGRANTENG MANGGAGAWA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

di ko inaasahang ako'y magtuturo

mabuti't saulado ko ang sasabihin

nang tinawag ako'y di ko sila binigo

sa karapatan nila'y nagbigay-aralin

karapatan ng manggagawang irespeto

at matanggap ang nakabubuhay na sahod

huwag yurakan ang kanilang pagkatao

at sa amo'y di sila dapat magsiluhod

tinalakay ko ang naganap sa Haymarket

na nagwelga't namatayan ng manggagawa

ngunit nagtagumpay sila sa iginiit

naipanalo'y walong oras na paggawa

sumigla ang mga manggagawang migrante

sa kasaysayan ng ganitong pagpanalo

ang paglaban daw pala'y mayroon ding silbi

kaya loob nila'y lumakas ngang totoo

karapatan ng migrante'y may kasunduan

sa pagitan niyong nagkakaisang bansa

basahing maigi ang nakasulat diyan

nang maipaglaban ang kapwa manggagawa

dapat nilang malaman ang mga usapin

upang karapata'y maipagtanggol nila

pag may alam sila'y baka di na gipitin

ngunit ingat, tuso iyang kapitalista

- matapos magtalakay sa mga manggagawang Burmes ng Labor Rights sa tanggapan ng DPNS, Setyembre 24, 2012

Indayog ng mga Pangarap

INDAYOG NG MGA PANGARAP

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

matapos makapanggaling sa Payatas sa Mae Sot

na aming nilakad ng mga kasama't nilibot

gutom ay naramdaman, uhaw yaong naidulot

dahil tanghali na, sa restawran kami umabot

habang kumakain, pakiramdam ko'y nanlalambot

habang nasa hapag at kami'y nagkakatuwaan

di naiiwasan ang patuloy na talakayan

palibhasa'y nasa Mae Sot ng sampung araw lamang

kaya sa bawat sandali, kami'y nagkukwentuhan

at ganito humigit-kumulang yaong usapan:

maraming salamat, mga kasama, sa pagtanggap

patuloy kitang kumilos nang laya'y mahagilap

walang sinumang kay Kalayaa'y makahahanap

kundi yaong kumikilos na siya ang pangarap

Kalayaan, sa ami'y huwag kang maging mailap

kayrami nilang lumisan sa bansa nilang Burma

sa Mae Sot ay nanirahan silang pansamantala

dahil sa layang asam, sila'y naging aktibista

nakibaka, kumilos, nangangarap, umaasa

tulad din ng mga Pinoy noon laban sa diktadura

pagkatapos kumain, pakiramdam nami'y busog

di lang sa pagkain kundi sa ideyang malusog

sisikatan din ang masa ng araw na matayog

habang sa diktadura, ang araw nila'y lulubog

sadyang pangarap ng bawat isa'y umiindayog

- sa isang kainan malapit sa tanggapan ng DPNS, Setyembre 24, 2012; matapos ang kainan ay tumuloy kami sa tanggapan ng DPNS dahil may mga naghihintay na migranteng manggagawa sa amin

Ang Payatas sa Mae Sot

ANG PAYATAS SA MAE SOT

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

marami ring nangangalaykay ng basura

nagbabakasakaling maraming makuha

silang may pakinabang at maibebenta

nang malamnan naman ang kanilang sikmura

para ba itong isang Payatas sa Mae Sot

kayrami ring dukhang kung anu-ano'y dampot

kalagayan nila sa puso'y kumukurot

ngunit maayos doon pagkat di mabantot

di ito tulad sa Payatas na totoo

pagkat kaytatayog, tambak-tambak pa ito

di ba't nagkatrahedya't daan-daang tao

ang nalibing sa basura't namatay dito

ang Payatas sa Mae Sot nga'y aming inikot

di halu-halo ang basurang nahahakot

may maliit na lawa sa kanyang palibot

tila palaisdaang kayrumi't kaylungkot

katabi lang nito ang planta ng resiklo

basurang maaari pa'y dadalhin dito

tiyak laking tuwa ng mga basurero

pag kinalahig nila'y mabayarang todo

ang Payatas sa Mae Sot ay walang panama

kung ikukumpara sa layak ng Maynila

Payatas na ito'y mukhang kaylinis pa nga

marahil maayos din ang namamahala

- malapit sa Mobile Clinic ng Yaung Chi Oo at Sky Blue School, Setyembre 24, 2012

Sa Klinika't Eskwela

SA KLINIKA'T ESKWELA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

14 pantig bawat taludtod

sa loob ng paaralan, may klinikang munti

tuwing Sabado't Myerkules bukas sa pasyente

inaaruga yaong maysakit na kalahi

habang estudyante'y pawang anak ng migrante

pawang magagandang proyektong pinagsikapan

ng mga migranteng sa Mae Sot na nananahan

tinutulungan ang maysakit na kababayan

tinitiyak mga anak nila'y maturuan

dayuhan man sila sa magandang bayang yaon

ayaw nilang maituring na parang patapon

sa Mae Sot tibak silang doon na nagkatipon

doon matiyagang nagsisikap makabangon

ang mga anak ang kanilang kinabukasan

mga anak nilang magpapatuloy ng laban

bibigyang lunas yaong may mga karamdaman

at lilikha ng kanilang bagong kasaysayan

- sa pagdalaw sa Yaung Chi Oo mobile clinic at sa Skyblue School noong Setyembre 24, 2012; ang dalawang ito'y pawang proyekto ng Yaung Chi Oo Workers Association (YCOWA)

Radyo ng Migrante

RADYO NG MIGRANTE

ni Gregorio V. Bituin Jr.

14 pantig bawat taludtod

tinatalakay sa radyo tuwing Miyerkules

ang iba't ibang isyu ng mamamayang Burmes

sa migrante ba kapitalista'y lumalabis

sa kaapihan manggagawa ba'y magtitiis

tatalakayin ang isyu ng mga migrante

pati karahasan sa manggagawang babae

sa plano nga nila, ang isyu’y napakarami

kaya tiyak pagtalakay sa radyo’y kaytindi

Lunes  ngayon, kinabukasan ako’y paalis

nasa Bangkok na sa umaga ng Miyerkules

di ko man unawa ang wika sa radyo’t Burmes

ang gawaing pagraradyo’y malaking interes

at sa dalawang emcee nitong pawang babae

ang hatid ko na lamang sa kanilang mensahe:

“mula sa Pilipinas, nakikiisa kami

sa pakikibaka ng manggagawang migrante”

- sa tanggapan ng YCOWA, Setyembre 24, 2012;  

(may radyong pangkomunidad ang Yaung Chi Oo)

Tindahang Sari-Sari

TINDAHANG SARI-SARI

ni Gregorio V. Bituin Jr.

11 pantig bawat taludtod

ilang araw ko ring naging kakampi

ang tindahang sari-sari sa kanto

agahan ko'y doon ko binibili

mura na'y nakakabusog pang todo

sa tanggapan ng migrante'y may kape

sasaluhan ng biskwit na bili ko

pag nagdatingan ang mga migrante

sa almusal kami’y magkakasalo

tila Bumbay ang tinderang babae

nagitlang ako raw ay Inglesero

ang kasama ko sa kanya'y nagsabi

di ako Burmes kundi Pilipino

napangiti na lang yaong babae

at matamis na ngiti ang ganti ko

sa tindahang iyon ako nawili

ngayon ay alaala na lang ito

- Setyembre 24, 2012

Palaganapin ang Baybayin

PALAGANAPIN ANG BAYBAYIN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

may sariling panulat yaong taga-Burma

habang tayo'y di tinatangkilik ang atin

masdan mo't yaong panulat nila'y kayganda

habang di natin alam ang ating baybayin

sinulat noon ng bayaning Bonifacio

na bago pa dumating ang mga Kastila

sa bayan ay may sariling panulat tayo

na alam ng lahat, matanda man o bata

dahil sa pananakop ay nakalimutan

ang sariling panulat, pilit iwinaksi

ng mga mapang-api't gahamang dayuhan

kanila tayong hiniwalay sa sarili

panahon na't ating balikan ang baybayin

na baka nahiwalay na sarili'y mabalik

halina't kumilos pagkat sariling atin

itong baybaying dapat nating matangkilik

- Setyembre 23, 2012

Kaysarap ng Hangin sa Aking Tulugan

KAYSARAP NG HANGIN SA AKING TULUGAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

tila okupado ko'y buong ikatlong palapag

gayong sa isang sulok lang, guniguni'y lagalag

habang nahihimbing, bungang tulog na'y nangalaglag

diwa'y pinipitas habang payapa ang magdamag

nasa malayo man, maaari bang makalimot?

bahagya nga bang nakaiwas sa maraming gusot?

nakakaisip ng paraan paano magamot

ang sugatang pusong tila sa masa'y isang dakot

ang ibon ay di pwedeng mamuno sa mga isda

iba ang kapitalista't iba ang manggagawa

ang magkalabang interes, magkaibang adhika

kahit tulog at nahihimbing ay nananariwa

hinehele ako ng hangin sa aking tulugan

tila dinuduyan sa alapaap ng kawalan

patas ba o taliwas itong ating kalagayan

bakit dukha'y laksa-laksa't karampot ang mayaman

nagmumuni sa panahong ang isip ay lagalag

nakapikit, nakatulog, ngunit napapapitlag

pag may naaalala’t salitang bumabagabag

ngunit napapayapa rin pag loob ay panatag

saan dapat hugutin ang lakas, sa inspirasyon?

sa maganda bang dilag o sa isang rebolusyon?

nais ko’y hustisya’t paglaya ng maraming nasyon

tama kaya ang aming tinatahak na direksyon?

- Setyembre 23, 2012, gabi

Tsinelas sa Labas, Malinis na Sahig

TSINELAS SA LABAS, MALINIS NA SAHIG

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

kapansin-pansin ang kanilang disiplina

sapatos at tsinelas, hinuhubad nila

sa pagpasok sa bahay o sa opisina

kultura nilang ito'y asal na kayganda

pag inyong mamasdan ang gilid ng pintuan

sa loob o labas nito at sa hagdanan

sapatos at tsinelas ay nagkukumpulan

tila ba nagpupulong, nagtatalakayan

kataka-taka bang sa sahig manalamin

sa kintab nitong pinagpagurang linisin

kalinangang ganito'y ating unawain

at kung kinakailangan, tularan natin

- Setyembre 23, 2012, gabi, sa tulugan sa ikatlong palapag ng Yaung Chi Oo

Tagay-Tagay

TAGAY-TAGAY

ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

paminsan-minsan, kita'y tumagay

halina't tumungga tayong sabay

habang buong gabi'y nagninilay

paano tayo magtatagumpay

lagi na lang tayong umaaray

pagkat karapata'y niluluray

ng rehimeng mapang-aping tunay

kalimutan muna iyan, tagay

habang isip at puso'y may lumbay

pagkat di laging gabi ang buhay

bawat bukas, may bukangliwayway

kakamtin din natin ang tagumpay

- kasama ang ilang kagawad ng Yaung Chi Oo, ininom namin ang nag-iisang Burmese wine na Grand Royal, na dala ng isang taga-Burma pagkat wala noon sa Mae Sot; sumunod ay Thailand wine na Blend 285, Setyembre 23, 2012, gabi

Tanghalian at Hapunan sa Bahay-Tuluyan

TANGHALIAN AT HAPUNAN SA BAHAY-TULUYAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

kaybait ng isang dalagang taga-Burma

sa bahay-tuluyan ako’y pinaghanda pa

baka daw marahil ako’y nagugutom na

kaya’t nagtanghalian ako sa kanila

marahil isa itong kanilang paraan

kung paano ba makisama sa dayuhang

tulad ko, ginawa’y magandang kaasalan

pagtanggap sa kapwa’y isang kaugalian

tanghali, ako’y pinakain niyang pilit

nasa isip yata ako’y magkakasakit

ngunit hindi, siya lang ay sadyang mabait

alam niyang makisama’t di mapagkait

tila nasa isip, malungkot ang makata

di niya alam na kaya nakatunganga

ang makata’y patuloy sa kanyang paglikha

ng mga taludtod kaya nakatulala

gabi, matapos maglaro ng sepak takraw

sabay kaming kumain sa gabing maginaw

nag-alay pa ng tubig nang ako’y mauhaw

kumaing nakakamay matapos maghinaw

maraming salamat sa iyong pag-alala

kaya tulang ito sa iyo’y alaala

muli, salamat sa iyo, aming kasama

sana’y magkita tayo sa loob ng Burma

- Setyembre 23, 2012

Paglalaro ng Sipa

PAGLALARO NG SIPA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

11 pantig bawat taludtod

hapon ng Linggo nang maglaro kami

ng sepak-takraw sa bahay-tuluyan

doo'y di na ako nag-atubili

kaya di naman ako nahirapan

tila sanay pa rin akong sumipa

tulad ng panahong kabataan ko

kaytagal walang praktis, di nanghina

at matatag pa rin ang aking buto

minsan ang sipa ko'y napapalakas

minsan naman ang bola'y di masapol

sinipa'y hangin, bola'y lumalampas

bolang ito'y tila ba nagmamaktol

isang katuwaan lamang ang laro

kami roo'y tila magkakapatid

di inisip bawat isa'y igupo

pagkat kaisahan ang nasa't hatid

- sa bahay-tuluyan ng YCOWA 

Setyembre 23, 2012

Galaw ay Nauunawa, Di Man ang Wika

GALAW AY NAUUNAWA, DI MAN ANG WIKA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

sa bahay-tuluyan, Linggo, hapon

nanood kami ng telebisyon

ibang wika man ang gamit doon

nauunawaan ko ang aksyon

malalaman mo ang kwento nila

kaygagaling ng mga artista

kahit man ito’y isang pantasya

o isang maaksyong pelikula

gulat sila marahil sa akin

dahil nga sa TV’y nakatingin

iba kasi yaong salitain

tingin nila, ako’y inip na rin

“do you understand?”, anang kasama

“yes” naman ang tugon ko sa kanya

“not the words, but the action” dagdag pa

na ikinatuwa naman nila

kaiba man ang mga salita

sa galaw madaling maunawa

tulad din ng adhikang paglaya

mauunawa sa bawat bansa

iba man ang lahi’y madarama

sa puso’t diwa kung may pagsinta

sa bawat kilos ay makikita

kung inis ka, galit o masaya

- sa bahay-tuluyan ng YCOWA, Setyembre 23, 2012

Bukangliwayway ng Paglaya

BUKANGLIWAYWAY NG PAGLAYA
ni Gregorio V. Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod

bukangliwayway ng paglaya'y darating din
balang araw, makakamit din ang layunin
na minamahal na bansa'y palalayain
mula sa sistemang sadyang mapang-alipin

Pilipinas at Burma'y parehong nalagay
sa ilalim ng diktadurang mapanluray
ng dangal ng bayan, kayraming humandusay
pinahirapan ng rehimen at namatay

ang paglaya'y nagsisimula sa pangarap
anumang suliranin ay kinakaharap
maaalpasan natin ang pighati't hirap
balang araw, paglaya'y ating malalasap

ngunit malalasap ito kung may kikilos
panahon nang wakasan ang pagkabusabos
diktadura’y gawing bangkay, lagyan ng tulos
na kandilang tandang buhay nito’y natapos

daratal din yaong bagong bukang-liwayway
at ang sambayanan ay magsasamang tunay
upang bagong sistema sa lupa’y ialay
hanggang makamit yaong asam na tagumpay

- sa isang kainan at inuman kung saan nakakita kami ng maliit na elepante, gabi, Setyembre 22, 2012

Mga Kukong Mararahas

MGA KUKONG MARARAHAS
ni Gregorio V. Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod

ang masang api'y kailan makakaalpas
sa pagkakasaklot sa kukong mararahas
sinong pipigil sa sistemang mapang-utas
ng pagkatao't karapatang dapat patas

diktaduryang marahas sa Burma'y sumaklot
lagim sa buong bayan ang duo'y bumalot
kayraming aktibistang pinaslang, dinukot
parang Pilipinas noong balot ng takot

sa sitwasyong ito, ako'y nananawagan
ang taga-Burma't Pilipino'y magtulungan
mag-organisa, organisahin ang bayan
ibagsak ang gahaman tungong kalayaan

kukong mararahas, di dapat manatili
tumitindi na ang tunggalian ng uri
dapat iwaksi ang pribadong pag-aari
na pribilehiyo ng mga naghahari

wakasan ang pandarahas sa taumbayan
ipaglaban natin ang ating karapatan
kunin natin ang marapat na katarungan
at ipagtagumpay ang ating kalayaan

- Setyembre 22, 2012, bandang hapon, sa DPNS School, doon muna kami bago maghapunan, matapos ang paglalakbay sa hangganan ng Burma’t Thailand; sa balkonahe ng DPNS School ay may isang makapal na aklat doong pinamagatang “Dying Alive: A Legal Assessment of Human Rights Violations in Burma” na sinulat ng isang Guy Burton; binasa ko ito’t ng kasama kong Pinay at marami kaming natutunan dito

Pagpapakain ng mga Isda

PAGPAPAKAIN NG MGA ISDA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

i

malapit iyon sa pagodang tila nabagsakan

kayraming malalaking isda ang naglalanguyan

tila kaydaling mahuli basta't iyong painan

kaysarap ihawin nitong isdang nagtatabaan

babatuhan ng pagkain, ulo'y maglilitawan

mga matatabang isda'y sadyang nag-uunahan

sa pagpapakain, kami nga'y nagkakatuwaan

at nagsitigil lang ng pagkain na'y maubusan

ii

mabuti pa ang isda't di tulad ng pulitiko

nahuli na sa bibig, di pa aaming totoo

kaytatabang isda ngunit pawang mga bolero

nais laging iboto kahit na di nagseserbisyo

pinatataba ng masa ang mga isdang ito

habang laspag yaong lakas-paggawa ng obrero

tuwang-tuwa naman ang mga tarantadong trapo

lalo yaong kaytatabang kapitalistang tuso

- matapos pumasok sa ikalawang pagoda ng araw na iyon, katabi ang parihabang palaisdaan, Setyembre 22, 2012

Pagodang Tila Nabagsakan

PAGODANG TILA NABAGSAKAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

tila kaybigat ng dumagan sa pagoda

na nagpagandang lalo sa arkitektura

imbis na tuwid ay baliko ang itsura

pagoda itong dinalaw na pangalawa

ng Sabadong inilaan sa pagbisita

may  mongheng tila tanod sa unang palapag

tila sa manggugulo, siya ang uumbag

ngunit payapa doon, dambana’y kayrilag

lalo na roon sa ikalawang palapag

ang kalooban mo’y tiyak mapapanatag

- ikalawang pagodang aming dinalaw, Setyembre 22, 2012, bandang hapon

Pagodang Tinatanuran ng Manok

PAGODANG TINATANURAN NG MANOK

ni Gregorio V. Bituin Jr.

14 pantig bawat taludtod

kaylalaki ng mga manok na nagtatanod

istatwa lamang ngunit sa amin nakatanghod

tila nagbibigay-pugay, sila’y nalulugod

na sa pagodang iyon kami’y maninikluhod

sapatos ay kailangang hubarin at iwan

ito’y kultura’t tanda ng pagbibigay-galang

sa Buddha’t sa taga-Burmang aming kasamahan

nakiluhod din habang iba’y nagkokodakan

- unang pagodang aming dinalaw noong Setyembre 22, 2012, bandang hapon; iba ito sa napuntahan ko ng nakaraang araw

Sa Pamilihan

SA PAMILIHAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludto

matapos ang isang oras sa Burma’y nagpahinga

sa Mae Sot, naupo muna sa bangkô sa hangganan

mga kasamang Burmes at kami’y muling nagkita

at doo’y pinasok namin ang isang pamilihan

namili na ng pasalubong ang mga kasama

para sa pamilya, katrabaho, at kaibigan

malong, pulseras, bag, t-shirt, souvenir, at iba pa

tandang minsan man, dumatal kami sa Burma’t Thailand

- sa pamilihan sa Westernmost Point, Setyembre 22, 2012

Makasaysayang Tulay sa Pagitan ng Burma't Thailand

MAKASAYSAYANG TULAY SA PAGITAN NG BURMA'T THAILAND

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

maikli lang yaong tulay na aming nilakaran

tila tulay ng Quiapo, ito’y makasaysayan

maliit na ilog ang pagitan ng Burma’t Thailand

may Imigrasyon sa pagbaba nito, sa hangganan

pag galing ka sa Mae Sot, nasa bandang kaliwa ka

at sa kalagitnaan ng tulay, kakanan ka na

dahil kanan na ang linya ng kalsada sa Burma

di tulad ng Thailand, kaliwa ang pagpapasada

ang tulay daw na iyon ay sadyang makasaysayan

simbolo na ang dalawang bansa’y magkaibigan

nang wala pang tulay, daang yao’y pinagtakasan

ng mga lumalaban sa diktadurang gahaman

tinayo iyon para sa karapatang pantao

tandang dangal ng bawat isa’y dapat irespeto

- pagtahak sa Thai-Myanmar Friendship Bridge, sa hangganan ng Mae Sot sa Thailand at sa Myawaddi sa Burma, Setyembre 22, 2012

Isang Oras sa Burma

ISANG ORAS SA BURMA
ni Gregorio V. Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod

sa hangganan ng Thailand at Burma sa Mae Sot
umaga pa lang doon kami pumalaot
sa Imigrasyon, pasaporte'y iniabot
nang tinanong, turista kaming maglilibot

hanggang ikalima ng hapon lang daw kami
at naglibot na kami doon sa Myawaddi
nabili ng kasama'y isang kahang yosi
habang kami nama'y di na nakapamili

nasok kami ng ikasampu ng umaga
di matao roon, tila kayhirap sa Burma
patay na oras, may tambay, pulos kalsada
pamiliha'y tila kaylayo, saan ka pa

saan kami patutungo, di namin alam
basta lakad, lakad, lakad, nag-aalangan
init ng araw ay sadyang di na mainam
at nagpasya kaming magsibalik na lamang

sa unang impresyon, tila walang pag-unlad
maraming tambay, sa kalsada'y nakababad
pinapatay ang oras, mukha'y maaaskad
tila kayrami nilang mga sawimpalad

ngunit teka, di pa iyon ang buong Burma
sa laylayan pa lang niyon kami napunta
baka sa sentro, may kaunlaran na sila
kahit pinamumunuan ng diktadura

alas-onse sa Mae Sot agad nang bumalik
nilakad ang tulay habang araw ay tirik
isang oras lang, namatay ang pananabik
di pa iyon ang Burma, sa isip sumiksik

- Setyembre 22, 2012, Myawaddi, sa loob ng Burma

Kultyural na Pagtatanghal

KULTYURAL NA PAGTATANGHAL

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

nagpasya kanina ang guro't mag-aaral

na sila'y magdaos ng isang pagtatanghal

at mga kinatawan ng dalawang bansa

ang magtitiyak na ito'y maisagawa

nagkaroon kami ng kaunting programa

at ngayong gabi'y magtatanghal bawat isa

taga-Burma'y sumayaw ng pagliligawan

Pinoy ay tumula hinggil sa kabataan

taga-Burma'y naggitara't sila'y umawit

isang Pinoy ang nagtalumpating kay-init

ang Pinoy ay nagpalabas ng isang bidyo

na taga-Burma't Pinoy, nagkasama dito

hinggil sa nakaraan nilang aktibidad

kaninang umaga't sa seminar ay babad

ngunit syempre'y di mawawala ang pagkain

biskwit at inumi'y pinagsaluhan namin

anupa'y gabing ito'y tunay na kaysaya

na sadyang nagpahigpit ng pagkakaisa

yaong kultura nati'y magkakaiba man

mahalaga tayo'y nagkakaunawaan

- sa bulwagan ng DPNS School, Setyembre 21, 2012, gabi

Hinggil sa Gawaing Propaganda

HINGGIL SA GAWAING PROPAGANDA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

14 pantig bawat taludtod

kahulugan ng propaganda'y pagbabahagi

ng paninindigan sa mga isyu ng uri

nang makaimpluwensya laban sa naghahari

at maipagtanggol ang mga naduduhagi

isyu ng laksang migrante'y paano malaman

ng mamamayan, isyu ba'y itatago lamang?

hindi! ito'y dapat ilantad sa buong bayan

di lang sa isang lunan, kundi sa daigdigan

nagkakatugma kaming aming nasa'y hustisya

mapawi ang pang-aapi't pagsasamantala

kaya kailangan natin ang magpropaganda

nang maipagtanggol at mapakilos ang masa

tayo na'y gagawa ng iba't ibang disenyo

ng ating kampanya't kakatha rin ng polyeto

ang ating batayan ay karapatang pantao

hustisyang panlipunan, matatag na prinsipyo

makibaka, manindigan tungong kalayaan

nasa bawat propaganda ang paninindigan

polyeto, pagpinta sa pader, pagdidikitan

ng mga papel na may sulat na panawagan

manggagawa, halina't maging propagandista

kaalamang ito'y gamitin para sa Burma

ipatagos yaong pagbabago ng sistema

at ng pangangailangan ng pagkakaisa

Pagtanaw sa Bundok at Maisan

PAGTANAW SA BUNDOK AT MAISAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

paglampas ng dike, tabi ng pagoda'y maisan

kaylawak ng tanim ng mga obrerong dayuhan

at habang tinatanaw ang katabing kabundukan

lagay ng manggagawa't migrante'y napag-usapan

nabuo sa bukiring yao'y kayraming pangarap

bagamat manggagawa'y patuloy sa dusa't hirap

dinadalaw ng paglaya ang kanilang hinagap

pinaghahandaan ang bukas nila't hinaharap

sa kabila ng bundok, magsasaka'y mula Burma

nagtatrabaho na roon ng maagang-maaga

kayod kalabaw, ang tapos ng trabaho'y gabi na

tulad din ng mga manggagawang nasa pabrika

nababalot ng lungkot ang kanilang kasaysayan

lumayong pilit, nilisan ang bayang kinagisnan

nandarayuhan sa bundok na yaon at maisan

nagtiis upang gutom sa pamilya'y maiwasan

masdan mo ang bundok, dinggin ang lagaslas ng dahon

may pag-asa pa upang sa dusa tayo'y bumangon

sisilang ang bagong umaga sa dako pa roon

at manggagawa'y magtatagumpay sa rebolusyon

- Setyembre 21, 2012, hapon, habang nagpapahinga at nakikipagkwentuhan sa isang kagawad ng YCOWA sa isang bukid katabi ang isang pagoda

Pagdalaw sa Dalawang Pagoda

PAGDALAW SA DALAWANG PAGODA
ni Gregorio V. Bituin Jr.
14 pantig bawat taludtod

matapos ipaliwanag ang mga layunin
magpalitan ng kuro-kuro't mga sulatin
napagpasyahang sa hapon matapos kumain
ilang mga pagoda ang aming lilibutin

ang napuntahan namin ay dalawang pagoda
isang kaibigang Burmes yaong nakasama
una kaming dumako sa pagodang Aung Sia
na may kasaysayan ng digmaang Thai at Burma

ikalawa'y pagodang Mepa ang ngalang turing
minsan pagodang iyon ay Hunu kung tawagin
na sa dating pangulo ipinangalan mandin
ang bawat pagoda'y may kasaysayang malalim

pagkat minsan lang dumako sa lugar na ito
nanghiram na ng kamera't nang magkalitrato
katibayan na itong minsan man sa buhay ko
sa mga pagodang ito'y napadako ako

- Setyembre 21, 2012, paglalakbay sa Mae Sot

Karapatan ang Maghimagsik

KARAPATAN ANG MAGHIMAGSIK

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

sa buhay na ito'y di dapat maging dungo

pinahihirapan na'y tango pa ng tango

ang diwa ng paglaya'y atin nang ihango

at durugin yaong mga berdugong lango

yaong mga lango na sa kapangyarihan

yaong mapang-api sa kanyang mamamayan

dapat lamang silang ibagsak ng tuluyan

pagkat maghimagsik ay ating karapatan

- Setyembre 21, 2012, sa tanggapan ng Yaung Chi Oo

Uso ang A4 sa Mae Sot

USO ANG A4 SA MAE SOT

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

mula roon sa tanggapan hanggang seroksan

tila isang sukat ang kanilang coupon bond

di kasi nagtanong sa mga kasamahan

akala ko'y tulad ng sa sariling bayan

kaiba sa kanila ang coupon bond natin

A4 yaong uso't mas mahaba sa atin

nagpapatunay itong magkakaiba rin

yaong kultura kahit sa bagay na angkin

simpleng bagay man, ito'y napakahalaga

magkakaibang sadya ang ating kultura

mahalaga'y pang-unawa sa bawat isa

bakit tayo'y ganito at ganoon sila

bawat pagkakaiba'y ating kilalanin

nang pagkakatulad ay maunawa natin

- Setyembre 21, 2012, nang magpa-xerox ng baligtaran matapos i-print ang isang sulating may dalawang pahina; kinakailangan pang gupitin ang papel upang magpantay

Talakayang Edsa Uno sa Mae Sot

TALAKAYANG EDSA UNO SA MAE SOT

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

tinalakay ko sa mga kasamang Burmes

sa Mae Sot yaong naganap na Edsa Uno

inspirasyon daw ito na kanilang nais

na balang araw ay magawa nila ito

mangyayari iyon kung lahat ay kikilos

di ito makukuha sa pagtutunganga

kailangang wakasan ang pagkabusabos

ang pakikibaka'y daanin sa tiyaga

tatlong Edsa nga'y naganap sa Pilipinas

ang naunang dalawa'y malaking tagumpay

na inagaw nitong elitistang pangahas

ang huli'y bigo, nanguna'y ang masang tunay

ang bawat rebolusyon ng masa'y aralin

mahalagang balikan yaong kasaysayan

iwaksi yaong mali, ang maganda'y kunin

at subukan mong gawin sa sariling bayan

magkakaiba rin ang bawat rebolusyon

Edsa Uno'y iba sa Rebolusyong Saffron

bawat rebolusyon ay may tamang panahon

huwag padalus-dalos, magpakahinahon

wala ring rebolusyong sadyang kopyang-kopya

pagkat bawat sitwasyon ay magkakaiba

mahalaga'y ipanalo ito ng masa

at huwag ibigay sa mga elitista

- napag-usapan ang Edsa Uno sa pulong ng mga kagawad ng Yaung Chi Oo, Setyembre 21, 2012

Pagtuturo sa Iba ng Lakas ng Bayan

PAGTUTURO SA IBA NG LAKAS NG BAYAN
ni Gregorio V. Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod

I

"People Power" ay kinilala ng marami
nang ibinagsak ng Pinoy ang diktadura
sa diktador ang bayan na'y nanggalaiti
kaya buong sambayanan ang nagkaisa

makasaysayan itong "People Power" natin
kinikilalang rebolusyong di madugo
ibinagsak yaong mapang-aping rehimen
nang pagsasamantala'y tuluyang maglaho

II

inspirasyong sa marami'y nagbigay-sigla
at dapat nating ituro sa ibang bansa

i-eksport natin ang "People Power" na ito
para sa pagpapalaya ng masa dito

ituro sa iba itong lakas ng bayan
saanmang panig na wala pang kalayaan

kung maari'y sumama tayo sa kanila
at tumulong sa kanilang pakikibaka

tulad ni Che Guevara, tayo'y makilahok
palayain ang mga bayang nakalugmok

masa'y pakilusin hanggang sila'y lumaya
sa kuko ng ganid na sistemang kuhila

Setyembre 21: Batas Militar at Kapayapaan

SETYEMBRE 21: BATAS MILITAR AT KAPAYAPAAN
ni Gregorio V. Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod

(para sa ika-40 anibersaryo ng batas militar sa Pilipinas, at ika-30 anibersaryo ng International Day of Peace)

ang Setyembre Bente Uno'y makasaysayan
sadyang kayrami na nitong pinagdaanan
martial law, apatnapung taon ang nagdaan
daigdigang araw din ng kapayapaan

sadyang kayraming natutulirong anino
bumabagabag sa kalooban ng tao
diktadurya'y yumanig sa puso ni lolo
at kayrami niya noon sa aking kwento

mag-ingat at huwag basta magsasalita
baka gobyerno'y magalit ikaw'y mawala
paglaki ko, kayrami ngang nawalang mukha
na nagbigay-takot sa puso nitong madla

sa buong mundo'y may bago nang kaganapan
Nagkakaisang Bansa'y pinasinayaan
Setyembre Bente Uno na'y kapayapaan
na kinikilala na ng sandaigdigan

iisang petsa'y may historyang nakatago
dinarang sa apoy bago pa naging ginto
unang petsa'y ligalig, may bahid ng dugo
sunod ay payapa, sa pag-ibig hinango

- sinulat sa tanggapan ng mga migranteng manggagawa sa Mae Sot

Sa ika-40 anibersaryo ng batas-militar

SA IKA-40 ANIBERSARYO NG BATAS-MILITAR 

ni Gregorio V. Bituin Jr.

14 pantig bawat taludtod

usapin ba ng karapatan o ekonomya

kung bakit batas-militar ay inaalala

ekonomya'y lumago kay Marcos, anang iba

kaya maganda raw ito't isang demokrasya

ngunit kayraming tutol sa ganyang panukala

sa batas-militar, kayraming taong nawala

diktadurya'y isang pamahalaang kuhila

kayraming pamilya ang talagang pinaluha

kaya sa ikaapatnapung anibersaryo

ng batas-militar, sa panahon ng berdugo

karapata'y wasak, kayraming sinakripisyo

kasaysayan nito'y madugo't di makatao

di na dapat maulit ang ganitong rehimen

di na dapat buhay ay basta na lang kikitlin

bagamat istorya nito'y dapat gunitain

kunin natin yaong aral at sa puso'y damhin

- Setyembre 21, 2012
sa tanggapan ng mga migranteng manggagawa sa Mae Sot

Gapiin ang Bundat na Lobo

GAPIIN ANG BUNDAT NA LOBO
ni Gregorio V. Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod

migranteng obrero'y tinanggal sa trabaho
inalis ng walang dahilan o abiso
sila'y manggagawang kaybaba ng pagtrato
dahil ba dayuhan sila sa bansang ito?

manggagawa sila sa pabrika ng damit
nagtitiyaga silang mabuhay ng pilit
nang tinanggal sila, ang tanong nila'y bakit
karapatan nila'y bakit pinagkakait?

limpak na yaong tubo't bundat na ang lobo
nilalaro sa palad ang mga obrero
magkaisa lang ang mga obrerong ito
ang bundat na lobo'y kanilang matatalo

pag nabutas ang tiyan ng lobong gahaman
yaman kaya nito'y sa puwet maglabasan
magkaroon na kaya ng katiwasayan
tanaw na ba ng obrero ang katarungan

manggagawa silang walang gatas sa labi
kayang kuyugin ang kapitalistang imbi
pag sila na'y nagkaisa'y di magagapi
madudurog nila ang mapang-aping uri

- Setyembre 20, 2012, matapos kapanayamin ang dalawang manggagawang Burmes na natanggal sa trabaho, at tinutulungan ng isang organisasyon sa Mae Sot