Kulaylay

KULAYLAY
ni Gregorio V. Bituin Jr.

itim
sakdal lagim
mutyang dilim
nangingitim

bughaw
bulalakaw
nauuhaw
sa tag-araw

pula
masagana
ang dalaga
sa pagsinta

puti
yaong hari
ay di pari
pag nag-ari

berde
limang lente
ang dinale
sa babae

lila
manggagawa
kumalinga
sa matanda

dilaw
natatanaw
ngiping ayaw
naninilaw

asul
pitong bulol
tumututol
sa ataul

Ang BOTO natin ay hindi Buy One, Take One

ANG BOTO NATIN AY HINDI BUY ONE, TAKE ONE
ni Gregorio V. Bituin Jr.
15 pantig bawat taludtod

ang daglat daw ng salitang BOTO ay Buy One, Take One
madalas, kapalit ng boto'y isang kilong bigas
aba'y ang bawat boto'y para sa kinabukasan
ngunit may mga nais manalong kapara'y hudas

ngunit maraming pulitikong kayhilig mangako
sa mga dukha't kadalasan namang napapako
kapalit ng kilong bigas, boto ang nilalako
dukha nama'y kakagat, gutom lamang ay maglaho

kaya nahahalal ang mga pulitikong tunggak
kaya kinabukasan ng masa'y napapahamak
kaya polisiya't programa sa bayan ay palpak
sa kanila'y kawawa ang bukas ng ating anak

dapat na daglat ng BOTO ay Business Off, Truth Only
pagkat bawat boto'y di dapat ipinagbibili
tunay na halal dapat ang maglingkod, hahalili
hindi ang trapong iniisip lang ay ang sarili

Ang mananakop at ang sinakop

ANG MANANAKOP AT ANG SINAKOP
ni Gregorio V. Bituin Jr.
10 pantig bawat taludtod

matangos ang ilong ng mga demonyo
habang pango naman yaong mga santo

Balantukan pa ang sugat

BALANTUKAN PA ANG SUGAT
ni Gregorio V. Bituin Jr.
(alay sa mga pamilya't biktima ng sapilitang pagkawala - involuntary disappearence)

alalahanin sila
di dapat mawala sa kasaysayan
ang mga ngalan nila
bagamat sila'y di pa matagpuan

balantukan pa yaong
mga sugat na di mapaghihilom
ng mga oras, taon
nasa gunita ang mga kahapon

ang hinahanap namin
ay di yaman at kalayawang tunay
ang hinahanap namin
ay ang aming mga mahal sa buhay

nasaan ang hustisya
ang katahimikan ng aming loob
nahan na kaya sila
upang pumayapa ang aming loob

ang mga iwing sugat
ay mananatili pang balantukan
magkaroon mang pilat
di pa payapa ang puso't isipan

nawa'y matagpuan na
ang kaytagal na naming hinahanap
hustisya, ang hustisya
nang di na balantukan ang malasap

* balantukan - sugat na naghilom na ang balat ngunit may sugat pa rin sa loob, kaya naroon pa rin ang sakit

Tinula sa aktibidad ng FIND (Families of Victims of Involuntary Disappearance), Bantayog ng mga Bayani, Marso 27, 2013

Di ko pa oras

DI KO PA ORAS

ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

tangan mo'y tabak ni Kamatayan

habang nakatanghod ka sa akin

mata mo'y pula sa kapootan

tila nais maghasik ng lagim

ngunit hindi ako nangangamba

tila ba handa ko nang harapin

kung anumang daratnang disgrasya

parang tuod akong mainipin

gayunman, nais ko lang mawala

kung nagawa ang mga hangarin

nasakatuparan ang adhika

nagampanang husay ang tungkulin

hindi ko pa oras, Kamatayan

may dilag pa akong yayakapin

may dilag pa akong aanakan

isang pamilya pa'y bubuuin

darating din ang oras ko, oo

pag limanglibong tula'y nalikha

nalathala'y apatnapung libro

na nabasa ng sangmilyong madla

di pa ako mamamatay, ngayon

dahil sa laksang nasa sa buhay

kaydaming makabuluhang misyon

ang dapat ko pang magawang tunay

Walang Bagong Damit, Sobrang Likhang Damit

WALANG BAGONG DAMIT, SOBRANG LIKHANG DAMIT

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

Nay, anang isang dalagang sakdal ng rikit

ibili nyo naman ako ng bagong damit

Wala akong pambili ng damit mo, anak

tugon ng inang sa sahig nakasalampak

Bakit, Nay, wala kang pambili ng damit ko

kaybaba na ba ng tinatanggap mong sweldo

Kasi, anak, ako'y walang trabaho ngayon

at di sapat itong aking mga naipon

Sa sinabi, ang anak ay natitigagal

bakit po, Nay, sa trabaho kayo'y tinanggal

Sobra na raw ang damit na aming nagawa

kaya nagtanggal na ng mga manggagawa

Bakit ganun, Nay, wala kang pambili ng damit

tinanggal ka dahil sobra-sobra na ang damit

Ganyan ang sistemang kapitalismo, anak

ang manggagawa'y pinagagapang sa lusak

Sistemang iya'y pinaunlad ng obrero

sistemang ang puso'y pawang tubo, di tao

Sobrang produkto'y di para pakinabangan

ng sinuman, ito'y para lang pagtubuan

Maglumuhod ka man, at tuhod mo'y magdugo

ito'y para lang sa kapitalistang tubo

Kaya, dapat palitan ang sistemang iyon

para sa bukas ng sunod na henerasyon

Salamat, Inay

SALAMAT, INAY

ni Gregorio V. Bituin Jr.

15 pantig bawat taludtod

ngayong umaga, nais kong magpasalamat, inay

kalahati man ng buhay ko tayo'y nagkawalay

salamat sa mga payo, pagmamahal, paggabay

tunay ngang sa mga anak, ikaw'y napakahusay

salamat, sa matatag na landas kami inakay

sabi mo, hanapin ko kung saan masaya ako

ako naman ang uukit sa kinabukasan ko

sinanay ako sa gawain at pagiging listo

tinuruang magsuri, panindigan ang prinsipyo

pinatatag ang bawat hibla nitong pagkatao

inay, iba man sa iyo ang landas kong tinahak

alam kong sa turo mo'y di ako mapapahamak

kaya kong manindigan at di gagapang sa lusak

anak akong pinatibay mo, di agad babagsak

sa aming iyong anak, nawa'y lagi kang magalak

Ang asawa'y di alila

ANG ASAWA'Y DI ALILA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

11 pantig bawat taludtod

kung nais mo nang makapag-asawa

huwag alila ang iyong hanapin

katuwang sa buhay iyang asawa

di katulong na dapat alipinin

Pulitika muna bago pulitiko

 PULITIKA MUNA BAGO PULITIKO

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

bago i-endorso ang isang pulitiko

unahin mo muna ang kanyang pulitika

ang pulitiko bang iya'y mayamang trapo

sa mga dukha'y anong kanyang plataporma

ilang halalan na ang sa bansa'y dinaos

kaybait ng kandidato sa kampanyahan

aaliwin tayo't aawit kahit paos

at sa entablado, sila'y magsasayawan

di artista't manganganta ang nais namin

kundi sa bayan ay totoong maglilingkod

sa problema ng masa'y ano ang pagtingin

mahal ang kuryente't tubig, kaybabang sahod

kalikasang sira, kaytaas ng pasahe

bigas na mahal, buwis, kontraktwalisasyon

di pantay na pagtrato sa mga babae

paano reresolbahin ang demolisyon

bago kami kumbinsihin sa pulitiko

ipaliwanag mo ang kanyang pulitika

programa niya’y ano, gusto lang ba’y boto?

o trapo rin pala siyang tulad ng iba?

nais naming maunawa ang kanyang tindig

sa bawat isyu, prinsipyo niya’y ilahad

makamasa ba't di trapo, totoong kabig?

o gagamitin lang kami ng isang huwad?

Ang Diwa ng Martabat

ANG DIWA NG MARTABAT

ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

taas-noo, sa kapwa'y matapat

dangal ng pagkatao ang lahat

sakaling mawala ang martabat

iwing pagkatao'y nagkalamat

di bale nang ituring na dukha

basta't may dangal tayong dalita

taas-noo kahit amoy-lupa

huwag lang pagkatao'y mawala

martabat - dangal ng katutubo,

ng kababayang dito lumago

prinsipyo't diwa'y sinasapuso

ilalaban, buhay ma'y maglaho

pag martabat sa atin nawala

tila kita may ketong na lubha

ating pagkatao'y isinumpa

pati buhay na'y kahiya-hiya

martabat ang ating pagkatao

ilalaban natin itong todo

nang makalakad ng taas-noo

sa harap ng sinuman sa mundo

nais nating malinis ang ngalan

ng ating pamilya't buong angkan

sa pagharap sa buong lipunan

martabat ay pahahalagahan

balewala ang yaman at luho

mayaman nga, pagkatao'y dungo

mabuti pa yaong maghingalo

pagkat puri'y di pinagkanulo

* "What is "martabat?" Martabat is a Malay term that one hears often used by the Moro peoples of Mindanao -- the Tausug, Sama, Yakan, Maguindanao, Maranao, Iranun. Among the Moro, it means honor and dignity. For the Tausugs of Sulu, these values define us. No matter if we are poor or powerless, we have been taught from childhood to value our martabat. One’s rank in the community is tied to honor." - Amina Rasul, Opinion, BusinessWorld newspaper, March 14, 2013
http://www.bworldonline.com/content.php?section=Opinion&title=Martabat&id=67286

Isang maghapong maginaw

ISANG MAGHAPONG MAGINAW

ni Gregorio V. Bituin Jr.

8 pantig bawat taludtod

maghapong ito'y maginaw

katatapos lang ng unos

di ba sisikat ang araw

ako'y tila nauupos

niyapos ngayon ng baha

ang kapusudan ng lungsod

kitang-kitang nangasira

ang lipunang pinilantod

nagwala ang kalikasan

ang masa ba'y preparado

nangalubog ang tahanan

nasaan na ang gobyerno

ang madla'y muling naghanda

nang unos na'y paparating

kaya di sila tulala

alam kung saan susuling

* salamat sa DRR (disaster risk reduction) training para sa mga maralita

Kailan puputok ang madlang galit?

KAILAN PUPUTOK ANG MADLANG GALIT?

ni Gregorio V. Bituin Jr.

11 pantig bawat taludtod

lampas sa apat na sulok ng silid

ang mga kaalamang walang patid

pati na damdaming tila minanhid

ng lipunang ang sistema'y kaykitid

hindi ba't patuloy na bumabaon

sa ating diwa ang bayang nilamon

ng sistemang sa tubo nagugumon

ito ba yaong pamana ng ngayon

mahirap nating sa diwa'y malimot

yaong mga danas na dumalirot

sa sambayanang sa puso'y may takot

at madlang may ikinukubling poot

kailan puputok ang madlang galit

nang sila'y lumaya sa pagkapiit

sa sistemang inayunan ng langit

nang dukha'y apihing paulit-ulit

halina't bigwasan nating kaytindi

ang sistemang pinupuri ng gabi

ginagawa lamang tayong pulubi

nitong mga berdugong nakakubli

Lugmok pa ang ngayon

LUGMOK PA ANG NGAYON

ni Gregorio V. Bituin Jr.

7 pantig bawat taludtod

lugmok pa rin ang ngayong

bumati sa kahapon

bukas ay nakabaon

sa pusod ng pagbangon

kailangang umalpas

sa hirap na dinanas

kailangang mag-aklas

nang magbago ang bukas

nagdidildil ng asin

ang salat sa pagkain

hindi natin maangkin

kahit na gawa natin

paano mamumulat

ang dukhang nagsasalat

gayong ang lahat-lahat

ay sa sistemang bundat

kung ngayon man ay lugmok

ang kahapon ay dagok

bagong bukas ang alok

nitong pakikihamok

tayo'y makipaglabang

baguhin ang lipunan

nasa palad ng bayan

itong kinabukasan

Payo sa isang dilag

PAYO SA ISANG DILAG

ni Gregorio V. Bituin Jr.

9 pantig bawat taludtod

maganda mong ngiti'y nawala

balong sa pisngi'y pawang luha

di maipinta ang 'yong mukha

naglaho ang buo mong sigla

siya'y nasa ibang kandungan

at tuluyan ka nang iniwan

ikaw ba sa kanya'y nagkulang

ikaw ba'y sadyang di lalaban

hindi tugon sa problema mo

ang pagkawala mo sa mundo

huwag kang maghiwa ng pulso

umiyak ka sa balikat ko

di ka dapat magpakamatay

sa mga natatamong lumbay

sa iyong bawat pagkapilay

ituring akong iyong saklay

Inukit ko sa dilim

INUKIT KO SA DILIM

ni Gregorio V. Bituin Jr.

7 pantig bawat taludtod

inukit ko sa dilim

ang aking kapanglawan

piniit ng mga impit

ang bawat kong kawalan

ako ba'y nagdurusa

sa aking kakulangan

wala na bang halaga

ang aking katapatan

inukit ko sa dilim

ang tinagong pangarap

nagbabakasakali

makita ko sa ulap

matanaw ko man lamang

ang nasa alapaap

ang loob na'y gagaan

kung puso ko'y tinanggap

inukit ko sa dilim

ang iyong kagandahan

ikaw ang mutyang dilim

ng aking katauhan

kung magniniig kita

sa laot ng karimlan

tayo'y magiging isa

doon sa kalawakan

Pagniniig

PAGNINIIG

ni Gregorio V. Bituin Jr.

5 pantig bawat taludtod

kaysarap hagkan

ng iyong labi

kaysarap hagkan

ng iyong batok

kaysarap hagkan

ng iyong utong

kaysarap hagkan

ng buong ikaw

nagyayakapan

ang ating diwa

nagpipingkian

ang ating dila

kitang dalawa

ay nagdiriwang

sa pagniniig

nitong katawan

Diyosa kang tinangay ako

DIYOSA KANG TINANGAY AKO

ni Gregorio V. Bituin Jr.

9 pantig bawat taludtod

diyosa kang tinangay ako

simbilis ka ng ipuipo

puso ko'y dagling inangkin mo

at ako'y naging iyung-iyo

diyosa kang napakaganda

ngiti'y tulad kay Ara Mina

marapat lang alayan kita

ng buong pagsisikap, sinta

di sapat pulos pagniniig

di sapat mangusap sa titig

pagsinta'y di sapat marinig

dapat magsikap sa pag-ibig

Katugmaan

KATUGMAAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

8 pantig bawat taludtod

di na tayo mga bata

sa pakikisalamuha

may prinsipyo ang wika

habang tayo'y tumatanda

kaya dapat laging tugma

ang ating salita't gawa

pagkat ang gagawing tama

ay dapat sa ating kapwa

Di Amanos

DI AMANOS

ni Gregorio V. Bituin Jr.

11 pantig bawat taludtod

ikaw nagtanim, sila ang nanalbos

ikaw nagbayo, ikaw ang kinapos

ikaw bumili, sila ang umubos

ito'y may aral pag iyong tinantos

mauunawang ito'y di amanos

ang ganitong sistema'y maling lubos

dapat baguhin nang maging maayos

ang mundong kaytagal nang naghikahos

Huwag mong hanapin ang wala sa akin

HUWAG MONG HANAPIN ANG WALA SA AKIN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

maraming wala sa akin, sinta

na kaya mong hanapin sa iba

ngunit maraming wala sa kanya

na sa akin mo lang makikita

may pagtatangi ang bawat tao

iba siya at iba rin ako

sa pag-ibig, nagkaisa tayo

pag-ibig ko'y para lang sa iyo

kaya, sinta, huwag mong hanapin

ang anupamang wala sa akin

hindi ba't ako'y tinanggap mo rin

sapat ko't kulang ay inibig din

minahal mo'y ang kabuuan ko

inibig ko'y ang kabuuan mo

ang ako'y ikaw din, o, sinta ko

pagkat iisa na lamang tayo

Hinggil sa Kadakilaan

HINGGIL SA KADAKILAAN

ni Gregorio V. Bituin Jr.

14 pantig bawat taludtod

wala na yatang hihigit pang kadakilaan

kaysa pag-alay ng buhay sa sangkatauhan

kaya ang paglaban sa isang pamahalaang

hindi tunay na nagsisilbi sa sambayanan

ay dapat lang ibagsak ng kanyang mamamayan

tumpak nga si Bonifacio sa kanyang tinuran

wala nang hihigit pa sa pag-ibig sa bayan

dahil ang bayan ay yaon ding sangkatauhan

hindi isang bansang may iisang lahi lamang

kundi tinutukoy niya'y lahat na ng bayan

Kasamang Hugo Chavez, Paalam sa Iyo!

KASAMANG HUGO CHAVEZ, PAALAM SA IYO

ni Gregorio V. Bituin Jr.
13 pantig bawat taludtod

ngayon sa ikadalawampu’t isang siglo
itinaguyod mo ang diwang sosyalismo
O,  Ka Hugo Chavez, bayani kang totoo!
hindi ka mamamatay sa puso ng tao

paalam, kasamang Hugo Chavez, paalam
sa pagkawala'y labis kaming nagdaramdam
gayunman, halimbawa mo'y di mapaparam
at panawagan mong sosyalismo'y kay-inam

nawala ka man, di ka nawala sa laban
nag-aalab pa ring baguhin ang lipunan
tuloy pa ang pagbaka ng mga samahan
tuloy ang paglaban ng obrero't ng bayan

kasamang Hugo Chavez, paalam sa iyo
itutuloy namin iyang nasimulan mo
tuloy ang ating laban tungong sosyalismo
hanggang sa tagumpay, ipagwawagi ito

Ang paglilingkod ay di korporasyon

ANG PAGLILINGKOD AY DI KORPORASYON

ni Gregorio V. Bituin Jr.

11 pantig bawat taludtod

ang paglilingkod ay di korporasyon

sabi ng kandidatong si Dick Penson

dapat isa lang sa bawat pamilya

ang magsisilbi sa kanilang kapwa

sapagkat di kalakal ang serbisyo

sapagkat ang serbisyo'y di negosyo

ibagsak ang political dynasties

upang bayan ay di na magtitiis

sa palakad niyong trapong pamilya

na di naman maasahan ng masa

di korporasyon ang paglilingkod

kaya ang masa'y di dapat malunod

sa mga trapong lagi nang nangangako

ngunit wala sa puso't napapako

Budhing Sing-Itim ng Puwit ng Kawali

BUDHING SING-ITIM NG PUWIT NG KAWALI

ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

pag prinsipyo'y nagkabali-bali

pulitiko'y nagiging tiwali

nasisilaw sila sa salapi

binebenta ang sa bayang puri

sa nasakuna'y di magbahagi

sa elitista'y nananaghili

sa bayan nagtetengang-kawali

sa batas malimit magkamali

buong bayan na ang nasasawi

ang batas binubutas mag-uli

kaypangit ng ganitong ugali

asal-hayop na nakadidiri

kahit pa magpabango'y kaypanghi

tila ba nahulog sa pusali

ang ganito'y nakakaunsyami

dapat baguhin ang ganitong gawi

tulad nila'y kay-itim ng budhi

sing-itim ng puwit ng kawali

Ahas na ang dating bulati

AHAS NA ANG DATING BULATI

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

maraming dating bulati, ngayon, ahas na

tulad ng pulitikong asta'y makamasa

kunwari'y mabait nang ito'y bagito pa

nang lumaki ang ulo, balasubas pala

nagmamayabang na ito sa kanyang kapwa

maraming dating bulati, ngayon na'y trapo

mismong ang madla'y inaahas nilang todo

kawawang na ang sambayanang Pilipino

kung lingkod-bayan silang di nagseserbisyo

dahil paglilingkod nila'y astang negosyo

mga dating bulati, ngayo'y nagsilaki

ngayong ahas na'y ganito ang nangyayari

tumaba ang bulsa, utak pa'y nangamote

binalisawsaw pati kanilang kukote

sa masa'y di talaga sila nagsisilbi

Pag Kwarta ang Kumilos

PAG KWARTA ANG KUMILOS

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

pag kwarta ang kumilos, inutil ang batas

tuloy nahahalata ang malaking butas

ng batas na nababayaran nitong hudas

dahil sa kwarta, batas na'y nabalasubas

patas daw ang batas sa bansa nating ito

parehas daw ang batas sa lipunang ito

ang dukha'y kaydaling ipiit kaysa trapo

at nakakalusot ang mayamang demonyo

may sinasanto ang batas, ito'y salapi

kumakampi lamang ito sa iisang uri

batas ay paglalaruan ng naghahari

ang dukha kahit tama'y laging nagagapi

inutil ang batas pag kumilos ang pera

binibili pati puri mo't kaluluwa

kung magpapatuloy ang ganitong sistema

kawawa ang dukha, kawawa ang hustisya

dapat itong baguhin, halina't kumilos

maghanda tayo sa matinding pagtutuos

kasama ang manggagawa'y baguhing lubos

ang bulok na sistemang dapat lang makalos

Pulutgata

PULUTGATA

ni Gregorio V. Bituin Jr.

13 pantig bawat taludtod

matagal na panahon din kitang minahal

di mo pinansin, nais kong magpatiwakal

ngunit di ko nagawa, ayaw kong mawaglit

ang ganda mong sa alaala ko'y kayrikit

ngayon nga, kitang dalawa na'y ikakasal

inibig akong sa iyo'y nagpakahangal

magandang rosas ka ng aking panaginip

paruparo akong sa iyo'y nakahagip

sa ating pagtatalingpuso, aking mahal

pupunta kita sa kay Kupidong pedestal

kawagasan ng pag-ibig ang halukipkip

salamat, sa pagsinta ko'y di ka nainip

rosas kitang dadalhin sa aking kuta

upang damhin yaong tamis ng pulutgata

Nais ko'y limang anak

NAIS KO'Y LIMANG ANAK

ni Gregorio V. Bituin Jr.

7 pantig bawat taludtod

iyo akong tinanong

ilan bang binubugtong

ang pangarap sa ngayon?

sagot kong mahinahon:

nais ko'y limang anak

o, mahal kong kabiyak

planuhin itong balak

nang umayos ang gayak

aalagaan kita

mahal kong sinisinta

pagkat kitang dalawa

ang buod ng pamilya

pawis may ay tagaktak

di gagapang sa lusak

ako'y napapalatak

sa sarap ng nilupak

kung anak nati'y lima

ang hiling ko lang sana

tatlong lalaki, sinta

at babae'y dalawa

pag ikaw na'y nagbuntis

kakayod akong labis

lahat ay matitiis

pag anak ang ninais

Iyang pag-aasawa'y di biro

IYANG PAG-AASAWA'Y DI BIRO

ni Gregorio V. Bituin Jr.

10 pantig bawat taludtod

I

iyang pag-aasawa'y di biro

na kapagka iyong isinubo

iluluwa agad pag napaso

tila baga kaning iniluto

II

pag-aasawa'y di kaning lamig

ang isa't isa'y dapat makinig

ang pusong patuloy sa pagpintig

siyang tanda ng inyong pag-ibig

pag-aasawa'y di kaning tutong

kani'y di hinayaan sa pugon

dapat isa'y di lamon ng lamon

magbigayan, maging mahinahon

pag-aasawa'y di isang mumo

na pawang nangalaglag sa plato

mag-asawa'y panay sakripisyo

dapat lang magbigayang totoo

III

ang pag-aasawa'y parang palay

ito'y aalagaan mong tunay

patuloy din kayong magsikhay

nang dumami pa ang mga uhay

ang pag-aasawa'y parang bigas

tumutubong pag-ibig ay wagas

sadyang kapag puso ang nag-atas

dalawa'y magpapasya ng patas

ang pag-aasawa'y parang kanin

bantayang maigi ang sinaing

pag kumulo'y agad iniin-in

huwag magtutong ang laging bilin

IV

hindi biro ang pag-aasawa

pinag-isa na kayong dalawa

kabiyak ng dibdib bawat isa

di dapat magmaliw ang pagsinta

kung mag-asawa'y may suliranin

magtulong silang ito'y lutasin

makapito nilang iisipin

ang mga tugon nilang gagawin

pagkat ang pagsasama'y maluwat

kung bawat isa'y magiging tapat

mula noon sa pakindat-kindat

sa pagsulong ng araw na'y mulat